26.12.202 Tarih ve 28509 Sayılı Bağımsız Denetim Yönetmeliği bu konularda aşağıda belirtilen düzenlemeleri yapmıştır. 

Denetim faaliyetine ilişkin kısıtlamalar: 

MADDE 26  

(1) Denetim kuruluşları ve denetim üstlenen bağımsız denetçiler aşağıda belirtilen denetimleri üstlenemezler:
a) TTK uyarınca üstlenemeyecekleri denetimler.
b) Bağımsızlığı zedeleyecek denetimler.
c) Denetlenen işletmenin özelliğine göre denetim kadrosunun sayı, nitelik veya tecrübe bakımından yetersiz olduğu denetimler.
ç) Üç yıl geçmedikçe; denetim kuruluşları son on yılda yedi yıl, denetim üstlenen bağımsız denetçiler ile bunların yanında ve denetim kuruluşlarında çalışan denetçiler ise son yedi yılda beş yıl denetim çalışması yürüttükleri işletmelere ilişkin denetimleri
d) Sözleşme kabul süreçlerine ilişkin düzenlemelere aykırı denetimler.
e) Denetim kuruluşunun veya denetçinin mevcut iş yükü sebebiyle sağlıklı bir şekilde yürütülmesi mümkün olmayan denetimler.
(2) Birinci fıkranın (ç) bendinde geçen sürelerin hesabında aynı denetim ağı içinde bulunan kuruluşlar ile ilişkili denetim kuruluşları tarafından yapılan denetimlerde geçen süreler topluca dikkate alınır. Çalıştığı denetim kuruluşuna bakılmaksızın, denetçinin aynı denetlenen işletmede geçirdiği süreler birlikte dikkate alınır.
(3) Denetçiler, denetçilik görevinden ayrılmalarından itibaren iki yıl geçmedikçe son iki yılda denetlediği işletmelerde ve bağlı ortaklıklarında kilit yönetici olamazlar. 
(4) Denetçiler sadece bir denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi adına denetim yapabilirler. Ortak oldukları veya çalıştıkları denetim kuruluşu veya bağımsız denetçiyle ilişkileri sona ermedikçe; başka bir denetim kuruluşunda denetim faaliyetinde bulunamazlar ve ortak olamazlar, denetim üstlenemez veya denetimlerde görev alamazlar.

Denetim sözleşmesi
MADDE 29  

(1) Denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi ile denetlenen işletme arasında yazılı olarak düzenlenir ve enaz aşağıdaki hususları içermesi zorunludur:
a) TTK 397 -4 uyarınca denetime tabi olan sermaye şirketlerine ilişkin yapılacak denetimlerde sözleşmenin dayanağını teşkil eden genel kurul kararı veya mahkeme kararının, genel kurul organı bulunmayan işletmelerde ise denetçi seçmeye yetkili organın kararının tarih ve sayısı,
b) Denetimin amacı, kapsamı ve dönemi ile varsa özel nedenleri,
c) Denetim konusu ve kıstası, 
ç) Tarafların sorumlulukları,
d) Denetimin TDS'ye ve ilgili mevzuata uygun olarak yürütüleceği ve tamamlanacağı hükmü,
e) Denetimle ilgili olarak istenen her türlü kayıt, doküman ve diğer bilgilere sınırsız bir şekilde erişimin sağlanacağı hükmü,
f) Denetim ekibinde yer alan denetçilerin, yedekleri de dahil olmak üzere isim ve unvanları, öngörülen çalışma süreleri ve her biri için uygun görülen ücret tutarının ayrıntılı dökümü ile toplam denetim ücreti,
g) Sorumlu denetçi ve yedeğinin denetimi üstlenenler adına denetim raporunu imzalamaya yetkili olduğu hükmü,
ğ) Denetimin başlangıç ve bitiş tarihleri ile raporun teslim tarihi,
h) Mesleki sorumluluk sigortası yapılacağı Hükmü,
ı) Denetlenen işletmenin, rapor tarihinden sonra ancak finansal tabloların veya yıllık faaliyet raporunun ilan tarihinden önce gerçekleşen ve bunları etkileyecek olaylardan denetçiyi haberdar etmekle yükümlü olduğu,
i) Sözleşmenin ancak mevzuat uyarınca feshedilebileceği hükmü.
(2) Sözleşmede, denetim hizmeti dışında başka bir hizmet yapılması öngörülemez; denetim ücretinin ödenmesi denetim hizmeti dışında başka bir şarta bağlanamaz. 
(3) Denetim sözleşmesi, TTK uyarınca denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçinin seçildiği hesap dönemi için, bu seçimden itibaren en geç 60 gün içinde yapılır. Bu süre içinde, denetimi üstlenenin yazılı ihtarına rağmen denetlenen işletme sözleşme yapmaktan kaçınırsa, denetimi üstlenen durumu izleyen 10 gün içinde Kuruma bildirir. 
(4) Denetimi üstlenenden denetleme görevi, sadece TTK 399-4 fıkrasında öngörüldüğü şekilde ve başka bir denetim kuruluşu veya denetim üstlenen bağımsız denetçi atanmışsa geri alınabilir. Denetimi üstlenenler, denetim sözleşmesini, sadece haklı bir sebep varsa veya kendisine karşı görevden alınma davası açılmışsa feshedebilir. Sözleşmenin feshedildiği ve gerekçeleri denetimi üstlenenler tarafından yazılı olarak 10 gün içerisinde Kuruma bildirilir.
(5) Sözleşmenin feshedilmesi durumunda, denetimi üstlenenlerin çalışma notlarını ve gerekli tüm bilgileri, yerine geçecek olan denetim kuruluşlarına ve denetim üstlenen bağımsız denetçilere teslim etmesi zorunludur.
İdari yaptırımlar

MADDE 39 

(1) İnceleme ve denetimler, ihbar ve şikâyetler ya da diğer kurum ve kuruluşların bildirimleri sonucunda, yaptıkları denetim çalışmaları ve faaliyetleriyle, 660 sayılı KHK ye, TTK da yer alan denetime ilişkin hükümlere ve Kurum düzenlemelerine aykırı hareket ettikleri tespit edilenlere, aykırılıkların mahiyetine bağlı olarak Kurul kararıyla; 
a) Uyarı, 
b) Faaliyet iznini askıya alma,
c) Faaliyet iznini iptal etme,
yaptırımları uygulanır.
(2) Kurul tarafından, 26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı KHK hükümlerine dayanılarak yapılan düzenlemelere, belirlenen standart ve formlara ve Kurulca alınan genel ve özel nitelikteki kararlara aykırı hareket edilmesi halinde 660 sayılı KHK nın 26 ncı maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca idari para cezası yaptırımına karar verilir. Birinci fıkrada belirtilen idari yaptırımlara karar verilmiş olması, ayrıca idari para cezasına karar verilmesine engel teşkil etmez. şeklinde düzenlenmiştir.
Anlaşıldığı üzere denetim sözleşmesi yapılması, sözleşmede kısıtlamalar belirtilerek ağır idari yaptırımlar getirilmiştir. Bugüne kadar gördüğümüz idari yaptırımlarda hele para cezalarının yüksekliği dikkat çekecek bir durumdadır. Bağımsız Denetçilerin bu hükümleri gözönüne alarak sözleşme yapmaları çok önemlidir. 

Cevdet AKÇAKOCA | Yeminli Mali Müşsavir