13 Eylül 2018 tarihli ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 85 Karar Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda değişiklik yapılarak, Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında düzenledikleri bazı sözleşmelerde, sözleşme bedelinin Türk Lirası olarak belirlenmesi zorunlu kılınmıştır.
Hangi Sözleşmelerin TL. Cinsinden Düzenlenmesi Zorunlu Hale Geldi?
Söz konusu 85 sayılı Karara göre; Türkiye’de yerleşik kişiler, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek haller hariç olmak üzere kendi aralarında yapacakları;
1- Menkul ve gayrimenkul alım satım,
2- Taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing,
3- İş, hizmet ve eser
sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacaklardır.
TL Cinsinden Sözleşme Düzenleme Zorunluluğu Kapsamı Dışında Kalan Sözleşme Var Mı?
Söz konusu kararın incelenmesinden de fark edileceği üzere, getirilen düzenleme Türkiye’de yerleşik olanların sadece kendi aralarında yapacakları işlemleri kapsamaktadır. Sözleşme taraflarından birisinin yurt dışında yerleşik olduğu durumlarda, bu Karar hükümleri uygulanamayacaktır.
Öte yandan, kararın kapsamına baktığımızda, düzenlemenin oldukça geniş tutulduğunu, hemen hemen tüm sözleşmelerin kapsama alındığını söylersek çok yanlış olmaz.
Ancak, söz konusu Kararda TL cinsinden sözleşme düzenlenme zorunluluğuna istisna getirme konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı’na oldukça geniş yetki verilmiştir. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu yetkisini kullanırken oldukça dikkatli olması, piyasa dengelerini ve piyasa gerçeklerini dikkate alması gerektiği görüşündeyiz. Hazine ve Maliye Bakanlığı henüz bu yetkisini kullanmamıştır.
Karar’dan Önce Döviz Cinsinden Düzenlenmiş Sözleşmelerde Değişiklik Yapılacak Mı?
Evet, değişiklik yapılacak.
Karara göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca belirlenecek haller dışında düzenlemenin yürürlüğe girdiği 13.09.2018 tarihinden itibaren 30 gün içinde, yukarıdaki nitelikteki olan ve daha önce yapılmış olan yürürlükteki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedellerin TL’ye çevrilmesi gerekmektedir.
Ancak, Kararda, döviz cinsinden yapılmış sözleşmelerin hangi döviz kuru üzerinden TL’ye çevrileceği hususunda herhangi bir belirleme yapılmamıştır. Bu husus tarafların iradesine bırakılmıştır. Kararın en hassas yanı belki de budur.
Bedeli TL.ye Çevrilen Sözleşmeler İçin Yeniden Damga Vergisi Ödenecek Mi?
Düzenleme yayınlandığında en çok sorulan hususlardan birisi de, sözleşme bedeli dövizin TL.ye çevrilmesi halinde, yeniden damga vergisi ödenip ödenmeyeceği ile ilgilidir.
Bu konu ile ilgili düzenleme Damga Vergisi Kanunu'nun 14. maddesinde yer almaktadır. Söz konusu maddenin ikinci fıkrası aynen aşağıdadır:
“Belli parayı ihtiva eden mukavelenamelerin değiştirilmesi halinde artan miktar aynı nispette vergiye tabidir. (6728 sayılı Kanunun 25 inci maddesiyle eklenen cümle; Yürürlük 09.08.2016) Birinci fıkraya göre azami tutardan vergi alınan mukavelenamelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin bu hüküm uygulanmaz. Bunların devri halinde aslından alınan verginin dörtte biri alınır.”
Buna göre, sözü edilen Karar’dan önce düzenlenmiş bulunan sözleşmelerdeki dövizin, ilk sözleşmeye atıfta bulunularak ek bir sözleşme düzenlenmek suretiyle taraflarca TL.ye çevrilmesinde damga vergisi, sadece dövizin TL.ye çevrildiği tarihteki kur’dan daha yüksek bir kurla TL.ye çevrilmesi halinde söz konusu olabilecektir. Burada da damga vergisi sadece artan bedel üzerinden ödenecektir. Ki, bunun olmasının pek mümkün olmadığını düşünüyorum. İçinde bulunduğumuz ekonomik durum dikkate alındığında, TL.ye çevirmede daha düşük bir kurdan işlem yapılacağı ve dolayısıyla damga vergisi olmayacağı görüşündeyim. Örneğin, sözleşmede yer alan ABD Doları cinsinden belirlenen bedelin TL.ye çevrileceği tarihteki kur’un 1 ABD Doları= 6.30 TL olduğunu varsayalım. Sözleşme bedeli doların 6.30 TL üzerinden veya daha düşük bir kur üzerinden TL.ye çevrilmesi halinde damga vergisi söz konusu olmayacaktır. Ancak, TL.ye çevirme işleminin 6.30 dan daha yüksek bir kurla (örneğin 6.40, 6.50 vb.) yapılması halinde, damga vergisi söz konusu olacak, vergi sadece artan bedel üzerinden ödenecektir.
Söz konusu Kararın tam metnine önemine istinaden aşağıda yer verilmiştir:
“Bazı Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 17).
Karar Sayısı: 85
TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KARAR
MADDE 1- 7/8/1989 tarihli ve 32 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kararın 4 üncü maddesine aşağıdaki bent eklenmiştir.
“g) Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.”
MADDE 2- Aynı Karara aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.,
“Geçici Madde 8 - Bu Kararın 4 üncü maddesinin (g) bendinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren otuz gün içinde, söz konusu bentte belirtilen ve daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerdeki döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller, Bakanlıkça belirlenen haller dışında; Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenir.”
MADDE 3- Bu Karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 4- Bu Karar hükümlerini Hazine ve Maliye Bakanı yürütür.”
Saygılarımla.
Kaynak : www.bdTurkey.com
