Damga vergisi ilginç bir vergi. Belki ilkel bir vergi olduğunu da söylemek yanlış olmaz. Ama verimli bir vergi olduğu da bir gerçek. Vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 2,7’si bu vergiden geliyor.

Neden ilginç/ilkel bir vergi olduğunu söylüyorum? Bazı özellikleri nedeniyle. Örneğin;

  • Verginin konusu kâğıt. Bu başlı başına vergiyi ilginç kılıyor.
  • Kârla/Zararla, ciroyla, maliyetle ilgisi yok. Dolaylı olarak bazen olabilir ama özünde bu konularla ilgisiz.
  • Kâğıt hiçbir yerde kullanılması söz konusu olmasa, hatta iptal edilse bile ödenen vergi iade edilmiyor. Üstelik vergisi ödenen kâğıt iptal edilirse (feshedilirse) bunun ayrıca vergisi var.
  • Bir işlem için birden fazla kâğıt düzenlenirse, hepsi ayrı ayrı vergiye tabi. Örneğin bir kamu ihalesine girdiyseniz, üç defa damga vergisi ödemeniz gerekebilir. İhale kararının vergisi, sözleşmenin damga vergisi ve size yapılan ödemeye ilişkin makbuzun (ödeme banka hesabınıza yapılıyorsa ödeme talimatının) vergisi.
  • Verginin ilkelliğine de en iyi örnek, sözleşme yapanı cezalandırıyor olması. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele ediyoruz ama damga vergisi önemli bir kayıtlı ekonomiyle mücadele enstrümanı gibi duruyor. Kayda girmezseniz, sözleşme yapmazsanız vergi ödemiyorsunuz.

Listeyi uzatmak mümkün ama zannediyorum bu kadarı yeterli.

Bu girişten sonra, ilginç bir düzenlemeden/uygulamadan bahsetmek istiyorum bugün. Damga vergisinden müstesna bir kâğıdı (sözleşmeyi) feshederseniz, fesihname aksine özel bir hüküm yoksa damga vergisine tabi. Kanun’la bir faaliyet, iş veya işlemi teşvik etmek için düzenlenen kâğıt damga vergisinden müstesna tutulmuş, ancak bu faaliyete, iş veya işleme son vermek istiyor ve kâğıdı iptal ediyorsanız, buna ilişkin olarak yaptığınız fesihname damga vergisine tabi.

Gelir İdaresinin verdiği özelgelerde esas olarak, damga vergisine tabi olan kâğıtların ve bu vergiden müstesna olan kâğıtların Kanun’da ayrı ayrı belirlendiği, damga vergisinden müstesna bir kâğıda ilişkin fesihnamenin vergiden müstesna olduğuna ilişkin bir düzenleme yoksa, fesihname için vergi ödenmesi gerektiği belirtiliyor.

İlgileneneler için bu konuda verilmiş yeni tarihli iki özelgenin özeti şu şekilde. Özelgelerin tam metinlerine Gelir İdaresinin internet sitesinden ulaşmak mümkün.

  • İhracat: 2008/6 sayılı Tebliğin 6/3-a-1 maddesine istinaden düzenlenen Vergi, Resim ve Harç İstisnası Belgesi gereği, belgede yer alan iş ile ilgili yapılacak teslim, hizmet ve faaliyetlere yönelik olarak düzenlenen kağıtlar bakımından damga vergisi istisnası söz konusu olup, istisna hükmünün bu işlerin tasfiyesine yönelik olarak düzenlenen kağıtları kapsamadığı dikkate alındığında, sözleşme konusu işe ait sözleşmenin tasfiyesine ve yüklenicinin idare ile ilişiğinin kesilmesine yönelik olarak düzenlenen "Tasfiye Protokolü"nün damga vergisine tabi tutulması gerekmektedir. (23.07.2019 tarih ve 246203 sayılı özelge)
  • Damga Vergisi Kanunu’nda, bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilere, bunların teminatlarına, geri ödenmelerine, devrine ve krediden doğan alacakların temlikine ilişkin kâğıtlara damga vergisi istisnası öngörülmüş olup, kredilerin teminatını teşkil etmek üzere düzenlenen temliknamelerin feshine yönelik bir istisna hükmü bulunmamaktadır. Dünya Gazetesi 22 Kasım 2019 Buna göre, özelge talep formu eki fesihnamenin, Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tablonun IV/23 numaralı fıkrası kapsamında damga vergisinden, Harçlar Kanunu’nun 123. maddesinin üçüncü fıkrası kapsamında harçlardan istisna edilmesi mümkün değildir. (12.06.2018 tarih ve 36803 sayılı özelge)

Recep BIYIK | Dünya | PWC