Yurtdışı hizmet borçlanması ve son değişiklikler

19.07.2019 tarihli, 30836 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7186 sayılı Torba Kanunla, “3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun’da” değişikliklerle borçlanma prim oranı artırılmış ve borçlanılan sürelerin kabul edileceği sigortalılık statüsünde değişikliğe gidilerek yurtdışı borçlanması yoluyla SGK’dan emekli olma imkanı zorlaştırılmıştır.

Bu çerçevede, yazımızda yurtdışı borçlanmasının ne olduğu ve yapılan son değişiklikler hakkında bilgi verilecektir.

Yurtdışı Hizmet borçlanması nedir?

Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen belli süreleri SGK’ya borçlanarak emekliliklerine saydırmaları şeklindeki uygulama yurtdışı borçlanması olarak nitelenmektedir.

Yurtdışı borçlanmasında hangi süreler borçlanılabilir?

• Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri,
• Yurt dışında geçen sigortalılık (çalışma) süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri
• Medeni durumlarına bakılmaksızın ev kadını olarak geçen (sigortalılık haricindeki) süreler

borçlanılabilmektedir.

Yurtdışı borçlanmasının şartları neler?

Yurtdışı sürelerinin borçlanılabilmesi için;

• Borçlanılacak olan sürede Türk vatandaşı olmak
• Borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı veya doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybetmiş olmak,
• Borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek,
• SGK’ya Yurtdışı Borçlanma Talep Dilekçesi ile başvuruda bulunmak,

şartları aranmaktadır.

Yurtdışı Borçlanmasında Sigortalılık Süresi Nasıl Belgelendirilir?

a)Sözleşmeli ülkelerde çalışılmış olması durumunda

• Çalışılan ülkede bağlı bulunulan sigorta merciinden alınacak hizmet cetveli veya sigorta kartı,
• Sigortalıların çalıştıkları iş yerlerinin resmi kuruluşlara ait olması veya resmi kuruluşlarca ya da kamu kurumu olarak kabul edilen kuruluşlarca düzenlenmesi halinde, belgelerin ayrıca tasdikine gerek kalmaksızın; çalışılan ülkede işyerinin ait olduğu belediyelerce düzenlenmiş hizmet belgeleri, vergi dairelerince çalışılan sürelere ilişkin düzenlenmiş belgeler, iş bulma kurumlarınca işsizlikte geçen sürelere ilişkin verilen belgeler, ilgili meslek kuruluşları veya birliklerince veya diğer resmi kuruluşlarca verilen hizmet belgeler
• Yurtdışında kendi adına ve hesabına çalışanların bağlı oldukları vergi dairesi, ilgili meslek kuruluşu

veya birliklerince verilen hizmet belgesi,

b)Sözleşmesiz ülkelerde çalışılmış olması durumunda;

• Bulunulan ülkelerdeki Türk konsoloslukları, çalışma ve sosyal güvenlik müşavirlikleri veya ataşelikler gibi temsilciliklerden alınacak ve yurtdışı borçlanma için kullanılacağı belirtilen hizmet belgesi,
• Yurtdışında çalışılan iş yerlerinden alınacak hizmet sürelerini gösterir bonservis ile birlikte pasaportta bulunan çalışma izinlerinin tercümeleri,

İle duruma uygun bir belgeyle belgelenmesi gerekmektedir.

Kısmi borçlanma yapılabilir mi?

Yurtdışı sürelerinin tamamı borçlanılabileceği gibi Türkiye’de emekli aylığı bağlanmasına yetecek kısım

kadar, yani kısmi borçlanma yapılması da mümkündür.

Borçlanma miktarı nasıl hesaplanıyor?

Borçlanma Tutarı=Borçlanılacak Gün Sayısı X Seçilen Günlük Prime Esas Kazanç Tutarı X %32

formülüne göre hesaplanmakta idi.

Ancak, 7186 sayılı Torba Kanunla yapılan değişiklik uyarınca 01.08.2019 tarihinden itibaren yukarıda belirtilen %32 oranındaki borçlanma prim tutarı %45’e çıkacaktır.

Dolayısıyla, yapılan değişiklik sonucunda borçlanma tutarı yaklaşık %40,6 oranında zamlanmış olacaktır.

Not: Yurtdışı borçlanması günlük asgari ücret ile günlük asgari ücretin 7,5 katı arasında olmak şartıyla tercih edilecek herhangi bir prime esas kazanç seviyesinden de yapılabilmektedir.

Borçlanma tutarının ne kadar sürede ödenmesi gerekir?

SGK tarafından tahakkuk ettirilerek tebliğ edilen prim borcunun tebliğ edildiği tarihten itibaren 3 ay içinde ödenmesi gerekmektedir.

Yurtdışı borçlanmasında sigortalılık başlangıcı nasıl tespit edilmekte?

Türkiye’deki sigortalılık başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye gitmektedir.

Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayanların sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilmektedir.

Borçlanılan süreler hangi sigortalılık statüsünden sayılıyor?

Bugüne kadar olan uygulamada Türkiye’de sigortalılık hizmeti varsa borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) haline göre, sigortalılık yoksa Bağ-Kur (4/b) kapsamında geçmiş hizmet süresi olarak kabul edilmekte idi.

Ancak, 7186 sayılı Torba Kanunla yapılan değişiklik uyarınca 01.08.2019 tarihinden itibaren yapılacak olan yurtdışı borçlanmalarında, en son sigortalılık statüsünün ne olduğuna bakılmaksızın borçlandırılan yurtdışı hizmet süreleri artık 5510 sayılı Kanunun 4/1-b bendi (Bağkur) kapsamında değerlendirilecektir.

Bu durumda emeklilik statüsünün değişmesi söz konusu olabilecek ve bu da daha fazla prim günüyle daha çok prim ödeyerek emekli olmaya yol açacaktır.

Yeni düzenlemelerden olumsuz etkilenmemek için son tarih 31 Temmuz 2019

Borçlanma prim oranının %32’den %45’e yükseltilmesi ve borçlanılan sürelerin 4/b (Bağ-Kur) kapsamında geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilmesine ilişkin değişiklikler, 7186 sayılı Kanunun Resmi Gazete'de yayımını izleyen aybaşından, yani 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

Dolayısıyla, değişikliklerin yürürlüğe gireceği 1 Ağustos 2019 tarihinden önce yurtdışında geçen süreleri borçlanma talebinde bulunup, tahakkuk ettirilen borçların yasal süresi içinde (borcun tebliğ tarihinden itibaren üç ay içinde) ödenmesi halinde eski hükümler uygulanacaktır.

Bu bağlamda, borçlanma tutarının hesabında yüzde 32 oranı esas alınacak ve borçlanılan süreler, Türkiye'de sigortalılığı olanların borçlanma talep tarihindeki en son sigortalılık statüsünde geçmiş sigortalılık süresi olarak kabul edilecektir.

Bu nedenle, yurtdışı borçlanması yapmayı düşünenlerin, avantajlı eski hükümlere göre borçlanma yapabilmeleri için 31 Temmuz 2019 tarihine kadar SGK’ya başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

Yurtdışı borçlanması ile emekli aylığına nasıl hak kazanılabilmekte?

Borçlanmayla malullük, yaşlılık veya emekli aylığı bağlanabilmesi için;

• Yurt dışında çalışılmaması ve ikamete dayalı sosyal sigorta veya sosyal yardım ödeneği alınmaması,
• Borçlanma miktarının tamamen ödenmesi,
• Sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre aylığa hak kazanılmış olması,
• Emekli aylığı talebinde bulunulması,

şartlarının birlikte yerine getirilmesi gerekmektedir.

Celal Özcan | Dünya Gazetesi