İşletmelerin, sürdürülebilir ticari bir hayatı hayal etmeleri, ancak uzun vadeli projeksiyonlar oluşturmaları ve doğru tahminlemeleri ile mümkündür.
İşletmeler, uzun vadeli projeksiyonlar ve doğru tahminlemeler yaparak, ticari faaliyetleri ile uzun vadeli yatırımlarını iyi yönetebilecekleri gibi, gelecekte oluşabilecek birtakım finansal ve finansal olmayan risk türlerine karşı da kendilerini güvende hissedeceklerdir. Bu minvalde, işletmeleri yakından ilgilendirebileceğini düşündüğüm Kur Riski ve Kur Riskine Karşı İşletmelerinizi Nasıl Koruma Altına Alırsınız? konu başlığı ile ilk yazımı kalem aldım.

Kur Riski Nedir?

İşletmelerin, döviz cinsi varlıklarının, döviz cinsi yükümlülüklerinden az olması riskine, açık pozisyon (kur riski) diyoruz. İşletmelerde, yabacı para açık pozisyonlarının olması, hem finansal istikrar hem de fiyat istikrarı açısından önemli bir risk oluşturmaktadır.

Döviz kurları artarken, döviz geliri veya varlığı olmayıp, döviz cinsinden borcu olan işletmelerin, borç yükü de gün geçtikçe artacaktır. Kur dalgalanmalarının fazla olduğu dönemlerde,  açık pozisyonu  olan işletmeler,  bu açıklarını kapatarak, kendilerini kur riskinden korunmak isteyeceklerdir. Bunu da panik halinde döviz alarak yapmaya çalışacak ve dolaysıyla bu hareketlilikleri dövize olan talebi artıracaktır. Bu talep karşısında döviz kuru daha da yükselecek ve ithal edilen ürünlerin fiyatlarını artırarak enflasyonda bir yükselişe neden olacaktır.

Stratejilerini ve tahminlemelerini doğru yapamamış, özellikle, ihracat ve ithalat ile iştigal eden işletmelerin, döviz kurlarında yaşanacak ani dalgalanmaları çok dikkatli bir şekilde takip etmeleri gerekmekte olup, bu risklere karşı, bir takım finansal yöntemleri kullanarak kendilerini koruma altına almaları elzemdir.
Aksi takdirde, bu durumun, işletmelerin ödeme performansları üzerinde olumsuz etkiler bırakabileceği gibi, nakit akışlarının bozulmasına ve maliyetlerinin artmasına da neden olacaktır. Ayrıca, yaşanabilecek bu olumsuzluklar, iç talebin yavaşlamasını ve tahsilat hızının önemli derecede düşmesini de beraberinde getirecektir.

Açık pozisyon/Kur Riskine Karşı İşletmenizi Nasıl Koruma Altına Alabilirsiniz?
Öncelikle işletmelerin, kur riski taşıyıp taşımadıklarını tespit etmeleri gerekmektedirler. Şayet kur riski taşıyorlarsa, bu riske karşı bilinçlenmeli ve risk öncesi bazı stratejiler ile birlikte, finansal enstrümanları en iyi şekilde yönetebilme kaslarını güçlendirmeleri gerekmektedir.

Kur riskinden koruma yöntemleri,
Doğal Korunma Yöntemi: Hangi para birimi cinsinden, para kazanıyorsanız, borçlanmalarınızı ve giderlerinizi de aynı para birimi cinsi üzerinden yaparak, olası kur riskine karşı korunmuş olursunuz.
Yabancı Para Bazlı Faturalandırma Yöntemi; Tüm tedariklerinizi yabancı para birimi cinsinden yapıyorsanız ve satışlarınızın büyük bir kısmı yurtiçinde ise, yabancı para bazlı faturalandırma ile kurda oluşabilecek artışlardan korunmuş olursunuz. Burada geçmiş yıllara istinaden yeni bir gelişme olarak yabancı para cinsinden faturalandırmanın bir nevi önü kapanmış görünmektedir. 13 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı 85 sayılı ve aynı tarihte yürürlüğe giren karar ile “Türkiye’de yerleşik kişilerin - iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde - kendi aralarında sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.”

Fiyata Yansıtma Yöntemi: Yabancı para bazlı faturalandırmaların yapılamadığı şu günlerde işletmeler, kur artışlarına bağlı olarak, ürün satış fiyatlarının, başabaş noktasına yaklaşması durumunda, ek faturalandırma ile kur hareketlerini, fiyatlara yansıtabilirler.
Finansal Yönetim Teknikleri;
Forward: Bankalar ile yapılan ileri vadeli kur alım veya satım sözleşmelerini ifade etmektedir. Bu teknik ile, döviz kurunun oluşturacağı riskler sabitlenerek, işletme sermayenizi korumuş olursunuz.
Vadeli Opsiyonlar: Bu tekniğin, Forward dan ayıran en önemli kısmı, ileride daha cazip kurlar oluşması durumunda, bu anlaşmadan, belli bir komisyon ödemek suretiyle vazgeçebilme imkanı sağlıyor olmasıdır. Bu sayede kur riskinden korumanın yanında, potansiyel para kazanma imkanlarını da saklı tutmuş olursunuz.
Futures: İleri vadeli hammadde alım ve satım sözleşmelerini ifade etmektedir Bu teknik ile, bugünden ileri vadeli hammadde fiyatlarını döviz  bazında  sabitlemenizi sağlayarak,  ileride  oluşabilecek ani kur dalgalanmalarına karşı önem almış olursunuz.

Hedging: Kurda oluşabilecek ani şoklara karşı, bir nevi mali sigortalama işlemidir. Bu işlemin, fiyat riskinden korunmaya imkan vermesinin yanı sıra, en büyük avantajlarından bir kaçı; taşıma, depolama ve işgücü gibi maliyetlere katlanılmaması ve düşük teminat ile yüksek meblağlı risklerin kontrol altına alınabiliyor olmasıdır.

Bu yöntemler dışında işletmeler, kur ve ekonomi konusunun uzmanlarından danışmanlık hizmeti alabilir, işletme içerisinde, kur veya faiz riskini yönetebilecekleri bir hazine birimi oluşturabilirler,
Kur riskinin etkin ve doğru yönetilmesi, işletmeleri, bankalar nezdinde, kredibilitelerin artırmasına ve daha düşük maliyetlerle borçlanmalarına fırsat oluşturacaktır.
Stratejilerini ve tahminlerini doğru belirleyen ve bu istikamette önceden tedbirlerini alan işletmeler, olası finansal riskler karşında, tüm eforlarını harcamayarak, krizi yönetmek yerine, krizde yönetim yaparak, adeta bu durumları bir fırsata çevirebileceklerdir.
Kendini yenileme konusunda değişime direnç gösteren, plansız, programsız ve kontrolsüz büyüyen, ileri görüşü olmayan, kolay para kazanan ve kurumsallıktan uzak işletmeler, ekonomik durgunluk ve kriz dönemlerinde çok sıkıntı çekmektedirler.
İşler yolunda iken kendini yenileyen ve değişime başlayan işletmeler ise şimdi mutlular. Çünkü böylesi zor günler için değişim sürecine girip kendilerini yenilediler ve gerekli önemleri önceden aldılar.

Saygılarımla,
 

İbrahim TOPUZ
Mali Müşavir Denetçi
İş Geliştirme Uzmanı