Tebligat alanlar vergi borcu çıkacak endişesi yaşıyorlar ama beyanname verenlerin, bazı harcamalarını gider olarak gösterme hakkı bulunuyor. Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, birden fazla işverenden ücret alan ya da yıl içinde işyeri değişikliği yapanları ilgilendiren önemli ayrıntıları yazdı

Gelir Vergisi Kanunu uyarınca, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar “ücret” olarak kabul ediliyor. Kazancın ücret olarak kabul edilebilmesi için, çalışanın bir işverene tabi olması, belli bir işyerine bağlı olunması, hizmetin karşılığı olarak bir ödemenin yapılması gerekiyor. Bu üç unsur birlikte varsa elde edilen gelir ücret olarak vergilendiriliyor. Ücretin vergisi, çalışanlar adına işveren tarafından kaynağında stopaj usulüyle kesilerek Maliye’ye ödeniyor.

Yine kanun uyarınca, aynı anda birden fazla işverenden ücret alan veya yıl içinde işyeri değişikliği yapanların ikinci ve sonraki işverenden aldıkları ücret, o yıl için yüzde 20 vergiye tabi olan ikinci gelir diliminde yer alan kazanç tutarını aşarsa, işverenlerin hepsinden o yıl aldıkları ücretler için beyanname vermek zorundalar. İkinci gelir dilimindeki kazançlar 2018 yılı için 34 bin TL, 2019 yılı için de 40 bin TL olarak belirlendi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunu sağlamak ve mükelleflerin yükümlülüklerini hatırlatmak amacıyla zaman zaman belli konularda çalışma yürütüyor. Önceki yıllarda tapu kayıtları, bankalardan kullanılan konut kredileri ve sigorta poliçelerinden hareketle, gayrimenkul alım satımlarında taşınmazın değerini emsallerinden düşük gösterenler vergi dairelerine davet edilerek, açıklama yapmaları istendi. Daha sonra benzer uygulama, elde ettikleri gayrimenkul kira gelirini düşük gösteren veya hiç kira geliri bildirmeyenlere yönelik gerçekleştirildi.

Bakanlık bu yıl da Sosyal Güvenlik Kurumu’ndaki (SGK) verileri kullanarak, aynı anda birden fazla işverenden ücret alan veya yıl içinde işvereni değiştiği halde beyanname vermemiş ücretlilere yönelik mükellef odaklı çalışma başlattı. Bu kapsamda, 2014, 2015, 2016, 2017 ve 2018 yıllarında aynı anda birden fazla işverenden ücret alan ya da yıl içinde işveren değişikliği olan ücretliler, vergi dairelerine davet edilerek izahat isteniyor.

Hemen hatırlatalım, Maliye’nin bundan sonraki yıllarda bu konuda daha hassas olacağı anlaşılıyor. Dolayısıyla 2019 yılında birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ya da yıl içinde şirket değiştirenlerin, ikinci işverenden aldıkları brüt ücretler 40 bin TL’yi aşarsa, gelecek yıl mart ayında beyanname vermeyi ihmal etmemeleri gerekiyor.

Vergi Usul Kanunu’na göre, Maliye’den yazı alanların 15 gün içinde ilgili vergi dairesine giderek izahta bulunulması durumunda, mükellefler vergi incelemesine tabi tutulmuyor. Mükellefe kolaylık sağlanması amacıyla bu kişilerden sadece, eksik verginin gecikme faizi alınacak.

Vergi dairesinde ilk görüşmede, ilgili yılda işverenlerden aldıkları ücret ve ödenen vergileri gösterir onaylı belge getirmeleri isteniyor. Bu belgelerle ikinci kez vergi dairesine gidildiğinde, beyanname verilmesi gerekip gerekmediği vs inceleniyor. Beyanname vermesi gerekenlerin vergileri eksik ödenmiş ise bu vergiyi ve gecikme faizini ödemeleri isteniyor.
 

İKİNCİ GELİR DİLİMİ HESABI NASIL YAPILACAK?

Aynı anda birden fazla işverenden ücret alanlar, diledikleri işvereni birinci işveren olarak gösterebilir. Örneğin, 2018 yılı için, birinci kabul edilen işverenden 300-400 bin lira da ücret alınsa, ikinci veya daha fazla işverenden alınan ücret 34 bin liranın altında ise beyanname verilmesi gerekmiyor. Aynı şekilde, tek işverenden alınan ücret tutarı ne kadar olursa olsun beyanname vermek gerekmez.

İkinci ve sonraki işverenlerden alınan brüt ücretin 34 bin lirayı aşıp aşmadığı hesaplanırken, yüzde 14 oranındaki sosyal güvenlik primi ve yüzde 1 oranındaki işsizlik sigortası primi düşüldükten sonra kalan tutar dikkate alınıyor. Ayrıca, varsa hayat/şahıs sigorta primleri, OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan kesintiler de ücretin safi tutarı belirlenirken düşülüyor. Yüzde 15 oranındaki primler düşüldükten sonra kalan tutar 34 bin lirayı aşıyorsa, brüt tutarların tamamının beyannamede gösterilmesi gerekiyor.
 

EĞİTİM – SAĞLIK HARCAMALARINI VE BORÇLANMA PRİMİNİ İNDİREBİLİRSİNİZ

Ücret geliri elde edenler normalde sadece, ödendiği ayda elde edilen ücretin yüzde 15’ini aşmayan, yıllık bazda ise asgari ücretin 12 katına kadar ölüm, kaza, hastalık, sağlık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primlerini vergi matrahından indirebiliyorlar.

Beyanname verenler ise hayat/şahıs sigorta primlerine ilave olarak eğitim-sağlık harcamalarını, çocuklarının okulu başta olmak üzere yaptıkları çeşitli bağışları gider olarak gösterebiliyorlar. Beyan edilen gelirin yüzde 10’una kadar olan ve kendisine, eşine veya çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcamaları, gelirden indirilebiliyor. İndirimden yararlanabilmek için gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerden alınan belgelerin sunulması gerekiyor.

Beyan edilen gelirin yüzde 5’ine kadar olan, okullar başta olmak üzere çeşitli yerlere yapılan bağışları da gider olarak göstermek mümkün.

Yıl içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) askerlik ve doğum borçlanması için yapılan prim ödemelerinin ise tamamı vergi matrahından indirilebiliyor.
 

İKİ SEÇENEK: İLAVE VERGİ YA DA VERGİ İADESİ

Beyanname vermek zorunda kalan ücretlilerin, o yıl elde ettiği toplam ücret gelirlerinden beyan ettiği harcamalar düşüldükten sonra vergi hesaplaması yapılacak. Mükellefin 2018 yılında ödemiş olduğu vergiler, yeni hesaplanan vergiden yüksek çıkarsa vergi iadesi yapılacak. Ödenmiş olan vergi hesaplanan vergiden eksik çıktığında ise ilave vergi ve gecikme faizi alınacak.

Vergi iadesinden yararlanabilmek için, vergi dairesinin bildiriminden itibaren bir yıllık süre içinde yazılı talepte bulunmak gerekiyor.

Anlattıklarımızı bir örnekle açıklayalım. X şirketinden yıllık 75 bin TL, Y şirketinden 63 bin TL olmak üzere 138 bin TL ücret geliri olan kişi için iki ayrı şirketten 25 bin 431 TL vergi yatırılmış olsun. Bu kişi beyanname verdiğinde iki şirketten alınan ücretlerin toplamı üzerinden ödemesi gereken vergi 28 bin 551 TL. Beyanname verdiğinde bu kişiden 3 bin 120 TL vergi ile bunun gecikme faizini ödemesi istenecek.

Ancak, aynı kişinin 2018 yılında 12 bin TL eğitim ve sağlık harcaması olduğunu, çocuğunun eğitim gördüğü devlet okuluna da 8 bin TL bağışta bulunduğunu varsayalım. Toplam 20 bin TL tutarındaki bu harcama düşüldüğünde, beyanname veren kişinin ödemesi gereken vergi 23 bin 151 TL’ye düşer. 2018 yılında 25 bin 431 TL vergi ödemiş olduğu için bu kişiye 2 bin 280 TL vergi iadesi yapılır.

Beyanname verenlerin vergisi nasıl hesaplanacak?
 (TL)
X Şirketinden elde edilen yıllık brüt ücret geliri 75.000
Y Şirketinden elde edilen yıllık brüt ücret geliri 63.000
İki şirket üzerinden ödenmiş olan vergiler toplamı 25.431
Beyannamede gösterilecek gelirler 138.000
Sigorta primi ve işsizlik sigortası prim ödemesi -20.700
Vergiye tabi ücret geliri toplamı 117.300
Beyanname üzerinden ödenmesi gereken vergi 28.551
Eğitim ve sağlık harcaması 12.000
Devlet okuluna bağış 8.000
Gelirden yapılacak indirimler toplamı 20.000
İndirimler sonrası ödenecek vergi 23.151
İade edilecek gelir vergisi (25.431 TL-23.151 TL 2.280