Mali Suçları Araştırma Kurulu, kısaltılmış hali ile MASAK, Türkiye’nin mali istihbarat birimidir. Karapara aklama ve terörün finansmanının önlenmesi kapsamında pek çok kamu ve özel kurum ve kuruluşu ile gerçek kişilerden bilgi ve belge alır. Bunları analiz eder ve riskli bulduklarını riskin niteliği ve mevzuattaki durumuna göre;
- Ceza soruşturması için Cumhuriyet Savcılıklarına,
- Vergi kayıp ve kaçakçılığı kapsamında vergi incelemesinde değerlendirilmek üzere Vergi Denetim Kurulu veya Gelir İdaresi Başkanlığına
- İlgisine göre farklı bir kamu kurumu tarafından işlem yapılması gerekiyorsa o kurum ve kuruluşa
gönderir.
Ayrıca, aklama ve terörün finansmanı ile ilgili şüpheli durumlarda mal varlığının dondurulması süreçlerini tetikleyebilir.
Bu açıdan MASAK’ın radarına takılmak, gerçek ve tüzel kişiler için çok ağır sonuçlar doğurabilir. Gereksiz yere MASAK’ın radarına takılmamak için işletme olarak dikkatli olmak, özellikle banka ve finansal işlemlerinizi yaptığınız kuruluşlarla yakın işbirliği içinde olmanız önem arz eder.
MASAK’ın aklama incelemelerindeki en önemli veri kaynağı Şüpheli İşlem Bidirimleridir.
5549 sayılı Kanunun “Şüpheli işlem bildirimi” başlıklı 4 üncü maddesi gereğince, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde bu işlemlerin, yükümlüler tarafından Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına (MASAK) bildirilmesi zorunludur.
Son dönemde MASAK’a şüpheli işlem bildirimi yağdığını hatırlatalım.
Grafik: Yıllar itibariyle MASAK’a gönderilen ŞİB Sayısı
MASAK, bankalar, PTT, döviz büroları başta olmak üzere yükümlü olarak isimlendirilen pek çok kurum ve kuruluşu, müşterilerinin işlemlerini takip etme, kimliklerini belirleme, herhangi bir işlemden şüphelendiklerinde ilgili kişi ve işleme ilişkin bilgileri hazırlanmış formlar aracılığı ile bunları kendisine bildirme konusunda zorunlu tutmaktadır.
Dolayısıyla, bankada yaptığınız her türlü işlem, eğer bankacınız tarafından şüpheli değerlendirilirse MASAK’a bildirilir. Sonrası uzun, yorucu ve yıpratıcı bir süreç. Peki bankacılar genellikle hangi tür işlemleri şüpheli işlem olarak değerlendiriyor? Bu konuda ellerinde şüpheli işlem tipleri mevcut. Bunları bilip bu tipteki işlemlerden kaçınmak MASAK radarına girmemek için önem arz ediyor.
Bu kapsamda, yapılan işlemin niteliği, miktarı, iş hacminizle orantılılığı, parçalara ayrılarak yapılıp yapılmadığı (şirinler yöntemi), başka kişiler üzerinden işlem gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği gibi pek çok husus dikkate alınıyor. Bu nedenle yaptığınız işlemlerde olağan yöntem ve yollardan sapmayın. Gerçek duruma ilişkin olan ama bankacı tarafından olağanüstü nitelikte görülmesi mümkün olan konularda işlemin mahiyeti konusunda ilgili kişileri bilgilendirin. İşletme işlemlerini başka kişiler üzerinden yapmayın. Tüzel kişi işletmelerde, yöneticiler kendi hesaplarını işletme iş ve işlemleri için kullanmasınlar.
Bankacıların dikkat ettiği bazı şüpheli işlem tipleri:
-
Ticari faaliyet gösteren kişi veya kuruluşların faaliyetleri kapsamında olağan olarak tekrarı gereken işlemlerin münferit işlem olarak kalması ya da aksine olağan ticari hayatta sık yapılmayan işlemlerin sürekli olarak tekrarlanması.
- Mutad uygulamalarda toplu yapılması gereken mali işlemlerin, tespit ve bildirimlerden kaçınmak amacıyla, mantıklı bir gerekçesi olmaksızın bölünmesi
- Yapılan ya da yapılmak istenen işlemin mutad ve makul hukuki veya ekonomik bir gerekçesi ya da mantığının olmaması
- Müşterinin işlem yapmadan önce, kimlik tespiti ve şüpheli işlem bildirim zorunluluğu, işlem limitleri, bankanın aklama ile mücadelede kontrol yöntemleri hakkında bilgi edinmeye çalışması ve bu yönde sorular sorması
- Müşteriden faaliyeti, mesleği ya da kimlik, adres ve telefon gibi kişisel bilgilerinin alınmasında zorluklarla karşılaşılması
- Müşterinin işlemin amacı ya da işleme konu fonun kaynağı hakkında açıklama yapmakta zorlanması veya bilgi vermekten kaçınması.
- Müşterinin makul ve geçerli bir nedene dayanmaksızın; yurt içinde veya dışında yerleşik çok sayıda kişi adına hesap açtırmak istemesi veya sürekli olarak üçüncü şahıslar adına açılmış hesaplara nakit para yatırması veya çekmesi
- Hesap sahiplerinin, hesabına yatırılan veya hesabında bulunan para konusunda yeterli bilgi sahibi olmaması.
- Görünürde birbirinden bağımsız hareket eden müşterilerin; aynı adres, telefon ve benzeri iletişim bilgilerini vermesi, aynı lehdarlara havale göndermesi, aynı amirlerden havale alması veya açtıkları hesaplarda imza yetkisini aynı kişi ya da kişilere vermesi
- Müşterilerin bildirim prosedürlerinden kaçınmak amacıyla işleme konu parayı birden fazla hesaba, havaleye veya nakde bölmek suretiyle işlem yapması veya buna teşebbüs etmesi.
- Müşterinin, aynı bankanın muhtelif şubelerinde, kendi adına veya adlarına hareket ettiği üçüncü şahıslara ait benzer işlemlerin yapıldığı çok sayıda hesabın(ın) bulunması veya hesap hareketlerinden diğer bankalarda da benzer hesapların açıldığının anlaşılması.
- Hesaba yatırılan nakdin, parçalar halinde ve makul açıklama yapılmaksızın yurtiçi veya yurtdışındaki başka bir hesaba transfer edilmesi veya belli bir dönem bu tür işlemler yapıldıktan sonra hesabın uzun süre hareketsiz kalması.
- Ticari işletme ile açık bağlantısı bulunmayan kişilerce, işletme adına açılmış hesaplara, ticari saikle yapılmadığı belli olan tutarda nakit para yatırılması veya çekilmesi.
- Banka nezdinde hesabı bulunan veya bulunmayan bir müşterinin genellikle isme havale veya isme EFT işlemleri gerçekleştirmesi.
14.05.2020
Dr. Hasan AYKIN
MASAK E. Başkan Yardımcısı
