Bu yıla kadar her yıl (şubat ayında) yıllık beyanname veriyorlardı. 7338 sayılı yasa ile ‘basit usulde vergilendirilenler’ için beyanname verme yükümlülükleri de kalktı. (26 Ekim 2021 tarih ve 31640 sayılı Resmî Gazete). Basit usuldekiler, yalnızca belirli bir tutarı (2020 kazançları için 13 bin lirayı) her yıl kazançlarından indirebilirlerken, ekim ayındaki yasa değişikliği ile artık tüm ticari kazançları için vergi istisnası tanındı. (Gelir Vergisi Kanunu-GVK- Mükerrer Md. 20/A) Belge saklama yükümlülükleri ise devam ediyor. Kazançları basit usulde tespit edilenler; KDV beyannamesi de, geçici vergi beyannamesi de vermiyorlar. Bizzat defter de tutmuyorlar… Peki bu avantajlardan yararlanmak için kriterler neler? Kimler; işyeri olmasına-gelir etmesine rağmen ‘vergi ödememe’ ve ‘beyanname vermeme’ hakkına sahip oluyor?
İŞTE ŞARTLAR
Kendi işinde bizzat çalışıyor olması gerekiyor, işyerinin yıllık kira bedelinin (2021 için) büyükşehirlerde 12 bin lirayı (diğer şehirlerde 7 bin 600 lirayı) aşmaması gerekiyor. Ayrıca; ticari, zirai veya mesleki faaliyetler dolayısıyla ‘gerçek usulde’ gelir vergisine tabi olmaması gerekiyor. Bahsettiğimiz genel şartların yanında ‘Basit usule tabi olmanın özel şartları da’ var:
1- Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satanların yıllık alımları tutarının (2021 takvim yılı için) 150 bin lirayı veya yıllık satışları tutarının 240 bin lirayı aşmaması,
2- Diğer işlerle uğraşanların bir yıl içinde elde ettikleri gayri safi iş hasılatının 76 bin lirayı aşmaması,
3- İlk iki maddedeki işlerin birlikte yapılması halinde ise yıllık satış tutarı ile iş hasılatı toplamının 150 bin lirayı aşmaması gerekiyor.
Milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtia için Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca ayrıca belirlenen alım satım hadleri uygulanmakta.
BÜYÜKŞEHİRDEKİ İŞYERLERİ
Bahsettiğimiz kriterlerden ‘işyeri kira tutarı’ basit usul imkanlarından yararlanmak için önemli bir kriter. İşyerinin büyükşehirde veya diğer şehirlerde olması durumunda göre farklı yıllık kira bedelleri de dikkate alınıyor. (Mülk işyeri sahibininse emsal kira bedeli dikkate alınıyor.) Ayrıca; büyükşehirlerde aşağıda sıralanan işleri yapanlar, basit usul avantajlarından yine yararlanamıyor. Büyükşehir belediyesi olan illerin (Erzurum, Diyarbakır, Sakarya ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisine alınan yerlerden, yeni bağlanan mahallelerle birlikte 2000 yılı genel nüfus sayımındaki nüfusu 30.000’den az olan yerler hariç) mücavir alan sınırları da dahil olmak üzere büyükşehir belediye sınırları içinde;
* Her türlü emtia imalatı ile uğraşanlar,
* Her türlü emtia alım-satımı ile uğraşanlar,
* İnşaat ile ilgili her türlü işlerle uğraşanlar,
* Motorlu taşıtların her türlü bakım ve onarım işleriyle uğraşanlar,
* Lokanta ve benzeri hizmet işletmelerini işletenler,
* Eğlence ve istirahat yerlerini işletenler.
Basit usule tabi olanların belirlenmesi ve vergisel işlemleri hakkında (GVK Md.46,47,48, 51 çerçevesinde) Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) yeni hazırlamış olduğu rehberden (gib.gov.tr) merak edilen diğer ayrıntılar da incelenebilir.
ÖRNEK AÇIKLAMA
Basit usule tabi olan mükelleflerin belirlenmesine yönelik GİB’in rehberinde yer alan bir örnek de açıklayıcı olacaktır: Bartın’da manavlık yapan ve kazançları basit usulde tespit edilen bir mükellefin 2021 yılında yapmış olduğu alımlar 145 bin lira, satışlar 235 bin lira… İşyeri için ödediği kira tutarı ise yıllık 7 bin 500 lira. 2021 yılı için basit usule tabi olabilmek için belirlenmiş kriterler ise; yıllık alım haddi 150 bin lira, yıllık satış haddi 240 bin lira, kira tutarı ise 7 bin 600 lira. Dolayısıyla Bartın’da manavlık yapan vatandaşın alım ve satım tutarı ile kira bedeli, yasanın belirlediği sınırları aşmadığından kazançları 2022 yılında da basit usulde tespit edilmeye devam edilecek ve gelir vergisi istisnasından yararlanabilecektir.
Hürriyet | Ahmet KARABIYIK
