2012 yılı Kasım ayından bu yana işverenlerden çalıştırdıkları sigortalıların meslek kodlarını da SGK’ya bildirmeleri isteniyor. Bu amaçla işverenler çalıştırdıkları sigortalıların meslek adı ve meslek kodu bilgilerini işe giriş bildirgesinde bildiriyorlar. Ayrıca her ay verilen aylık bildirgelerde de bu bilgi yer alıyor.
Meslek kodu uygulaması özellikle kayıt içinde kayıt dışılık durumlarından birisi olan ücretin eksik beyan edilmesi uygulamasını denetleyebilmek için kullanılacak yollardan birisi olacaktır.
Diğer yandan özellikle bazı mesleklerde yapılan işin ne kadar zamandır yapıldığını kanıtlayıcı bir veri de oluyor.
Ayrıca yine istihdamı izleyen ve politikalar geliştiren ilgili birimlere istatistik sağlamak adına da kullanılabilecek bir veri.
Meslek kodu seçiminde fiilen yapılan işe dikkat edilmeli
Meslek kodu seçerken çalışanlar için genel geçer meslek kodları seçilmemeli. Zaman zaman iş yoğunluğundan veya yeterince önem vermemekten dolayı çalışanın fiilen yaptığı iş yerine o işyerinde yapılan genel işle ilgili standart meslek kodları seçilebiliyor.
Meslek kodu seçiminde çalışanın diplomaya veya belgeye dayalı bir mesleği bulunuyor olsa da, fiilen yaptığı iş farklı bir işe karşılık geliyorsa, yaptığı işe uygun meslek kodu, doğrudan karşılığı bulunmuyorsa da en yakın meslek kodu seçilmeli.
Hatalı meslek koduna ne zaman ceza uygulanır
Meslek kodu seçimi uygulamada olmakla birlikte uzun süre meslek kodunun hatalı seçilmesinin bir yaptırımı olmadı.
Ancak, 2016 yılında yapılan bir değişiklikle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunun idari para cezalarını düzenleyen 102 nci maddesine bir ekleme yapıldı. Söz konusu düzenlemeyle muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde (MPHB) sigortalıların işyerlerinde fiilen yaptıkları işe uygun meslek adı ve kodunu gerçeğe aykırı bildiren işverenlere sigortalı başına asgari ücretin onda biri tutarında idari para cezası uygulanacağı kabul edildi. Söz konusu cezaya bir üst sınır da getirilerek bu durumda uygulanacak cezanın bir aylık asgari ücreti geçemeyeceği belirtildi.
Söz konusu cezanın MPHB’de bildirilen her bir işyeri ve beyanname dönemi için ayrı uygulanacağı da SGK tarafından 2020/8 sayılı Genelgeyle duyuruldu.
Söz konusu ceza uygulaması, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ile birlikte yürürlüğe girdi. Ancak MPHB uygulaması önce farklı tarihlerde pilot illerde, 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren de tüm Türkiye’de yürürlüğe girdiğinden, bu yaptırım pilot iller bakımından 1 Ocak 2018’den sonra olmak kaydıyla MPHB’ye geçiş tarihi itibariyle, kalan tüm diğer iller içinse 1 Temmuz 2020 tarihinden itibaren yürürlükte.
Yine 2020/8 sayılı Genelgede meslek kodu uygulamasının hatalı olduğunun, Kurumun denetim elemanları ile diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereği yaptıkları denetimler sırasında yapacakları tespitlerle, mahkeme kararıyla ya da Kurumca kamu idareleri, bankalar, işveren ve sigortalılardan alınacak bilgilere istinaden yapılacak değerlendirme sonucunda tespit edileceği de açıklandı.
Peki işveren kendisi meslek kodu değişikliği talep ederse para cezası uygulanacak mı?
Bu soru son günlerde tartışma konusu oldu. Tartışmanın sebebi de Kurumun uygulama birliğini sağlamak için teşkilatına gönderdiği bir yazı. Bu yazıda, işverenin geriye yönelik veya mevcut dönem için meslek kodu değişikliği talep etmesi halinde para cezası uygulanacağı belirtildi.
Kısa bir süre sonra ikinci bir yazıyla da ilk yazı yürürlükten kaldırılarak, işverenin geçmişe dönük olarak meslek kodu değişikliği talep etmesi halinde, bu talebin denetime sevk edilmeksizin işleme alınacağı ve para cezası uygulanmaması gerektiği belirtildi.
Sigortalı tarafından Kuruma yapılacak bir başvuruyla, meslek kodunun düzeltilmesi talebinde bulunulması durumunda ise konu denetmenlik birimine intikal ettirilmek suretiyle incelenmesi sağlanacak ve sonuca göre hatalı olduğu yönünde rapor yazılması halinde para cezası uygulanacak.
İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılar için işe giriş sırasında fiilen yapılacak işe uygun meslek kodunu seçmeleri, aylık bildirimlerde de bunun güncelliğini sağlamaları gerekiyor. Herhangi bir hatalı seçimi fark ettiklerinde de Kurum tarafından tespit yapılmadan önce kendiliğinden düzeltme yaparlarsa para cezası uygulanmayacaktır.
Dünya | Erkan ÇETİN
