Hazine ve Maliye Bakanlığı, Aylık Bütçe Gerçekleşme Raporu Haziran 2021'i açıkladı. Memleket bayram ve tatil telaşı içinde olduğu için ilk 6 aylık bütçe gerçekleşme sayıları pek tartışılmadı. Son birkaç gündür, “Vergi indirimi yapılsın, ekonomi canlansın” sloganları ile birlikte, geçen yılın ilk 6 aylık ile bu yılın ilk 6 aylık sonuçlarını karşılaştırarak bazı sonuçlara ulaşmaya çalışacağım.

Merkezi yönetim bütçesi 2020 yılı Ocak-Haziran döneminde 109 milyar 450 milyon TL açık vermiş iken 2021 yılı Ocak-Haziran döneminde 32 milyar 540 milyon TL açık vermiştir. Merkezi yönetim bütçe giderleri ocak-haziran dönemi itibarıyla 663 milyar 360 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 90 milyar 870 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 572 milyar 490 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
 

GEÇEN YIL PANDEMİ NEDENİYLE VERGİLER ALTI AY ERTELENMİŞTİ

Geçen yıl pandemi nedeniyle mücbir sebep halinde sayılan yaklaşık 400 bin mükellefin, 2020 Nisan, Mayıs ve Haziran aylarına ait vergileri 6 ay ertelenmiş ve tahsilat ertelenen sürelerin sonunda gerçekleşmiştir. Değerlendirme yaparken bu hususun göz önüne alınması gerekmekle birlikte, 2021 yılının ilk 6 ayında vergi tahsilatında çok ciddi bir artış olduğu gerçeği yadsınamaz. Aşağıdaki hazırladığım tabloda geçen yılın ocak-haziran dönemine göre bu yılın ocak-haziran döneminde gerçekleşen vergi tahsilat artışlarını dikkatlerinize sunuyorum:


Yılın ikinci yarısında bütçe dengeleri bozulacak

Bu yılın ilk aylarında ertelenen taleplerin öne çekilmesi, kurların yükselmesi ve fiyatların artışı nedeniyle, dolaylı vergi gelirlerinde çok yüksek artışlar oldu. Yılın ikinci yarısında talebin aynı yükseklikte olmayacağını ve dolaylı vergi kalemlerinde ilk 6 aydaki artışların olmasının mümkün olmadığını şimdiden söyleyeyim. Dolayısıyla bugünlerde dile getirilen “Vergi indirimleri yapılsın, ekonomi canlansın” talebinin karşılık bulması mümkün olmayacaktır. Özellikle otomobildeki ÖTV'nin indirilmesi teklifi dikkate alındığında, daha iki hafta önce BDDK'nın otomobil alımında kredi kullanımını ciddi şekilde sınırlayan düzenlemesini unutmamak gerekir. İktidar, enflasyonla mücadele kapsamında talep artışı olmaması için kredi sınırlamaları getirmektedir. Gelelim asıl konuya, geçen yılın ilk 6 aylık dönemine göre bu yılın ilk 6 aylık döneminde bütçe giderleri yüzde 17.4 artmasına karşılık bütçe gelirlerinde yüzde 38.5 oranında artış olmuştur. Devlet, hem geçen yılın hem de bu yılın ilk 6 aylık döneminde, her 100 lira harcadığında 22 lira açık vermektedir. Tasarruf genelgelerine rağmen devlette tasarruf edilmemesi, “yap-işlet-devret” ve “kamu-özel işbirliği” sözleşmelerinden kaynaklanan yükler nedeniyle iki yakamız bir araya gelmemektedir. Ayrıca faiz giderlerimizin geçen yılın aynı dönemine göre bu yılın aynı döneminde, yüzde 27.5 oranında artması da önemli bir etkendir.

Ülke yönetiminde tasarruf, en alttan değil en üstten başlar.

Sözcü | Nedim TÜRKMEN