İşletmeler, enflasyon karşısında eriyen varlıklarını gerçek durumuna yakın hale getirebilmek ve mali tablolarının daha gerçekçi ve anlaşılır olmasını sağlamak amacıyla yeniden değerleme yapmak istiyor. Ancak bunu yaparken de yasal mevzuata uygun, maliyetsiz bir yöntem ile bunu gerçekleştirmek istiyor. Şimdi diyeceksiniz ki,” tabiki ne var bunda! Bu sadece işletmelerin değil mali tablo okuyucularınında en doğal hakkı. Doğru bilgiye ulaşmaları doğru karar almaları için şart.
Dolayısıyla da yeniden değerleme yapsınlar ve maliyetleri de mümkünse olmasın”
Evet, haklısınız ancak uygulamada yeniden değerlemeye ilişkin birkaç yasal düzenleme mevcut olunca hem işletme sahiplerinin hemde uygulayıcıların kafası karışmış durumda.
Gelin durumu birlikte değerlendirelim.
Öncelikli olarak uygulamada mevcut mevzuat hükümlerinden başlayalım.
7326 sayılı Yapılandırma Kanunu ile yeniden değerlendirme yapma hakkı mükelleflere süreli olarak verilmiştir. Söz konusu kanun hükmü ile işletmelere 31.12.2021 tarihinde kadar müracaat etmek ve aktif değeri ile yeniden değerlendirilmiş değer arasındaki farkın %2’sini vergi ödemek şartı ile yeniden değerleme hakkı verilmiştir. Bu seçimlik haktan faydalanmak için sayılı günler kaldığını hatırlatmakta fayda bulunmaktadır.
7338 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik sonucu mükelleflere kalıcı olarak enflasyon düzeltmesi (enflasyon muhasebesi) yapma şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinde yine %2 vergisini ödemek şartıyla yeniden değerleme yapma hakkı verilmiştir. Söz konusu düzenleme herhangi bir süre sınırına bağlı olmaksızın değer artış tutarının %2 sini vergi olarak ödemek kaydıyla mükelleflere seçimlik hak olarak sunulmuştur. Mükellefler enflasyon muhasebesinin uygulanmadığı yıllarda serbestçe bu haklarını kullanabileceklerdir.
Gelelim Enflasyon Muhasebesi ile yeniden değerleme yapılmasına!
2022 takvim yılında kanunlarda belirtilmiş olan enflasyon muhasebesine geçiş şartı gerçekleşmiş olacağı için Ocak 2022 de enflasyon muhasebesine bağlı olarak maliyetsiz olarak yeniden değerleme yapma beklentisi bulunmaktadır. Çünkü; son üç yıl 36 aylık ortalama %100 üzerinde çıkması beklenmektedir. Zaten mevcut durumda 35 aylık ortalama %100 üzerinde çıkmıştır. Son ay (-) negatif enflasyon çıkmaz ise, son dönem 12 aylık %10 ve son 36 aylık %100 sağlanmış olacaktır.
Ancak bu konuda bize göre Maliye Bakanlığı enflasyon muhasebesine geçmek istememektedir. Eğer istemiş olsa ise 27 Ekim 2021 tarihinde ihtiyari olarak yeniden değerleme yapılmasını kalıcı hale getirmezdi. Birde elde etmeyi planladığı vergi gelirlerinden mahrum kalacağı düşünülecek olursa enflasyon muhasebesine geçiş işlemin zor olacağı anlaşılacaktır. Ayrıca TÜRMOB meslek mensuplarının iş yüklerini artıracağı gerekçesi ile enflasyon muhasebesi düzenlenmesinin ertelenmesi konusunda resmî anlamda GİB (Gelir İdaresi Başkanlığı) başvuru da bulunmuştur.
Yani bu sene uygulanması bize göre zor gözükmektedir.
Mükellefler yeniden değerleme yapmak istemekte, ancak bunun için bir maliyete katlanmak istememektedirler. 31.12.2021 tarihini geçirince enflasyon muhasebesinin uygulanmadığı varsayımıyla da mevcut bir haktan mahrum olmak istememektedirler. Ancak unuttukları bir şey var 7338 sayılı Yasa kalıcı olarak yürürlükte!
Dolayısıyla mükellefler 7326 sayılı Kanun kapsamında 31.12.2021 tarihine kadar yeniden değerleme yapmazlarsa evet bu hakları ortadan kalkacak. Ancak zayıfta olsa 2022 de enflasyon muhasebesine geçilerek vergi ödemeden yeniden değerlendirme yapma imkânları bulunmaktadır.
Eğer baktılarsa enflasyon muhasebesi ertelenecek, o takdirde 7338 sayılı Yasa zaten yürürlükte dolayısıyla hala yeniden değerleme yapmak istiyorlarsa %2 vergisini ödeyerek yine yeniden değerleme yapabileceklerdir.
Yani 2022 yılını beklemek bir hak kaybı yaşanmasına neden olmayacaktır.
Bize göre mükellefler enflasyon muhasebesi karını beklemeli ve bu karar sonucuna göre hareket etmelidirler.
Dünya | Yılmaz SEZER
