Ülkemizde işverenler üzerindeki vergi ve sigorta primi yükü oldukça fazla. Ancak işverenler yasal teşvik ve indirimlerden faydalanarak daha az prim ödeyebiliyorlar. Bunlardan birisi ve uygulamada en basit olanı ise 5 puanlık prim indirimi.
Normalde bir işveren çalıştırdığı bir işçi için SGK’ya %34,5 oranında prim ödüyor. Bu oranın %2’si kısa vadeli sigorta kolları, %12,5’i genel sağlık sigortası ve %20’si de yaşlılık, malullük ve ölüm sigortaları için alınıyor. Bu primlerin bir kısmı işverenin cebinden çıkıyor, bir kısmı da işçinin ücretinden kesiliyor.
Belli şartlar yerine getirilirse işveren %20’lik yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası primini 5 puan düşük yani %15 oranında ödeyebiliyor. Bu da 2021 yılı için asgari ücretle çalışan bir işçi için işverene ayda yaklaşık 178,88 TL’lik bir avantaj sağlıyor. Bu tutar işçiye ödenen ücrete göre 1.341 TL’ye kadar çıkabiliyor.
Gerek sağladığı avantaj gerekse de uygulamadaki basitlik nedeniyle işverenlerin bu indirimden faydalanmasında yarar var.
İndirim İçin Bazı Şartlar Var
5 puanlık prim indirimi teşvikinden faydalanmak için bazı şartlar getirilmiş. Bu şartlar şöyle;
- İşverenler prim belgelerini yasal süresinde geciktirmeden SGK’ya vermeliler.
- Primlerini süresinde ödemeliler.
- SGK’ya prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçları bulunmamalı. Borçları varsa bunlar taksitlendirilmiş olmalı.
- Kayıtdışı (sigortasız) işçi çalıştırmamalı.
- SGK’ya sahte sigortalı bildirmemeli.
Borç Sorgusunda Kafalar Karıştı
5 puanlık prim indiriminde en önemli şartlardan birisi borcun bulunmaması. Bu hususla ilgili olarak 5510 sayılı Kanun’un 81/1-ı maddesindeki ibare aynen şöyle: “İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için, işverenlerin … Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.”
Madde metninden de anlaşılacağı üzere borcun bulunmaması şartında “işyeri” değil “işveren” ibaresi kullanılmış. Dolayısıyla bir işverenin 5 puanlık indirimden faydalanabilmesi için sadece ilgili işyerinden değil bütün işyerlerinden dolayı borcunun olmaması gerekiyor. Ancak Kanun’un yürürlüğe girdiği günden bu yana söz konusu madde, hatalı bir yorumla sadece bildirge verilen işyeri bazında borç sorgusu yapılarak uygulanıyordu. Ta ki SGK tarafından 19/07/2021 tarihli 2021/26 sayılı Genelge yayınlanana kadar…
Bu genelge ile 2021 Eylül ayından itibaren 5 puanlık prim indiriminden yararlanılabilmesi için işverenin Türkiye genelindeki tüm işyerleri esas alınarak borç sorgulaması yapılacağına karar verildi. Dolayısıyla çok geç de olsa Kanun ile uyum sağlandı.
Ancak işverenlerden gelen tepkiler üzerine bu düzenlemeden geri adım atıldı ve 09/09/2021 tarihli 2021/30 sayılı Genelge ile
Türkiye genelindeki tüm işyerleri esas alınarak borç sorgulaması 2022 Ocak ayına ertelendi. Dolayısıyla başka bir değişiklik olmazsa 2022 Ocak ayı prim belgesinden başlamak üzere 5 puanlık prim indirimi için borç sorgulaması işverenin tüm işyerleri için yapılacak.
Kanun Değişikliği Şart
5 puan prim indiriminde yaşanan bahsettiğimiz sıkıntı aslında Kanun metninden kaynaklanıyor. Ülkemizdeki istihdam teşvikleri işyeri bazlı uygulandığı için borç sorgusunun da işyeri bazlı yapılması en doğru olanı. Dolayısıyla yıllardır uygulanan işyeri bazlı sorgulama uygulaması mantık açısından doğru olanı. Ancak Kanun maddesi ile bir çelişki söz konusu. Bu çelişkinin giderilmesi ve doğru uygulamaya geri dönülmesi için Kanun maddesinde ufak bir değişikliğin yapılması şart.
