Dönemlere, sigortalılık statüleri ve sigorta kollarına göre Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenmekte olan gelir ve aylıklarının uzun zaman alınmaması hâlinde kurum tarafından değişik işlemler yapmaktadır.

Okuyucularımızdan gelen sorulardan hareketle uzun yıllar boyunca alınmayan gelir ve aylık ödemelerinde zaman aşımı uygulamaları ile hak kayıplarına bu yazımızda yer verilmiştir...
 

GELİR VE AYLIK ÖDEMELERİNDE ZAMAN AŞIMI

SGK öncesinde yürürlükte bulunan SSK’nın uygulama (506 sayılı) Kanunu ile Bağ-Kur’un uygulama (1479 s.) Kanunu gereğince herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığını 5 yıl içinde almayanların, söz konusu gelir ve aylıklarının ödenmemesi yönünde düzenlemelere yer verilmiştir.

SGK’nın uygulama (5510 s.) Kanununda ise bağlanan gelir ve aylıklardan herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığın alınmaması durumunda zaman aşımı uygulaması öngörülmemiştir. Bu nedenle, 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalıları açısından 2008/Ekim ayı başından önce bağlanan gelir ve aylıklardan herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığın 5 yıl içinde alınmaması durumunda, alınmayan gelir ve aylığın ödeme tarihi ile Kanunun yürürlük tarihi arasında 5 yıllık sürenin dolup dolmadığına bakılacak;

  • 5 yıllık sürenin dolması halinde, 2008/Ekim öncesinde 5 yıllık süre ile 2008/Ekim sonrası,
  • 5 yıllık sürenin dolmaması hâlinde ise 2008/Ekim öncesi ve sonrası, gelir ve aylıklar ödenecektir.


GAİPLİKTE ZAMAN AŞIMI VE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRE

Gaiplik olayının söz konusu olduğu durumlarda hak sahiplerinin gaiplik kararı alınmadan aylık bağlanması talebinde bulunamayacakları göz önüne alındığında, hak sahiplerine bağlanacak gelir ve aylıklarla yapılacak toptan ödemeler ve genel sağlık sigortasına ait alacaklarla ilgili zaman aşımı ve hak düşürücü süre, sigortalının mahkemece gaipliğine hükmolunan ölüm tarihi yerine, gaipliğe ilişkin kararın kesinleştiği tarihte başlayacaktır. Gaipliğe ilişkin mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren 5 yıl içinde müracaat edilmesi hâlinde;

  • Mahkeme kararının gerekçe veya hüküm bölümünde sigortalının gaip olduğu tarih belirtilmiş ise gelir/aylıklar, mahkeme kararında belirtilen tarihi,
  • Mahkeme kararının gerekçe veya hüküm bölümünde sigortalının gaip olduğu tarihi belirtilmemiş ise, mahkeme kararının kesinleştiği tarihi,

Takip eden ay başından itibaren başlatılacaktır. Gaipliğe ilişkin mahkeme kararının kesinleşme tarihinden itibaren beş yıl içinde müracaat edilmemesi hâlinde; müracaat tarihinden geriye doğru beş yıllık gelir/aylık ödenecektir. Bu çerçevede yapılacak toptan ödemeler için 5 yıllık hak düşürücü süre uygulaması yapılacaktır. Zaman aşımı süresi dolduğundan hak sahiplerine aylıkların başvuru tarihinden geriye doğru 5 yıllık kısmı da ödenmektedir.

VERESE İŞLEMLERİNDE ZAMAN AŞIMI

Sigortalı veya hak sahiplerinden herhangi bir döneme ilişkin gelir ve aylığını zamanında almayanların mirasçılarınca bu miktarların talep edilmesi durumunda, mirasçıların talebinin zaman aşımı yönüyle değerlendirilmesinde genel zaman aşımı hükümleri uygulanmaktadır. Buna göre Borçlar Kanununda yer alan “Sebepsiz zenginleşmeden doğan istem hakkı hak sahibinin geri isteme hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak 2 yılın ve herhâlde zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten başlayarak 10 yılın geçmesi ile zamanaşımına uğrar” hükmü gereğince işlem yapılmaktadır.

İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞINDA ZAMAN AŞIMI

İş kazaları ve meslek hastalıkları sigortası yönünden zaman aşımı uygulamasında, SSK’nın uygulama (506 sayılı) Kanununda 5 yıllık süreye yer verilmiştir. Aynı süre SGK uygulamasında da esas alınmaktadır.

Zaman aşımı tespitlerinde sürekli iş göremezlik gelirinin başlangıç tarihi esas alınmaktadır. Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilmesi için sigortalının geçirdiği kazanın iş kazası olduğunun SGK tarafından tespit edilmiş olması yeterli olmayıp, iş kazası nedeniyle sigortalının meslekte kazanma gücünü en az %10 oranında kaybetmiş olduğunun SGK sağlık kurulunca belirlenmesi ve sigortalının sürekli iş göremezlik geliri bağlanması için yazılı talepte bulunması gerekmektedir. Gelir bağlanmasında sigortalıların mutlaka tahsis talebi alınacak ve zaman aşımı tespitinde gelir başlangıç tarihi ile talep tarihi esas alınmaktadır.

SGK’ya müracaat etmemenin haklı bir sebebe dayandığını ispat edenler hakkında, zaman aşımına ilişkin hükümler uygulanmamaktadır.

VAZİFE MALULLÜĞÜ VE ÖLÜM HÂLİNDE ZAMAN AŞIMI

4/1-c sigortalılarının SGK’nın uygulama (5510 s.) Kanununa göre vazife malullüğü ve ölüm hâlinde bağlanması gereken aylıkların, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren 5 yıl içinde istenmeyen kısmı zaman aşımına uğrayacaktır. Bu durumda, sigortalı ve hak sahiplerinin başvuru tarihinden geriye doğru gidilerek 5 yıllık bölümü ödenecektir. 5 yılı aşan süreye ilişkin aylıklar ise zaman aşımına uğradığından ödenmeyecektir.

Bu kapsamda, zaman aşımı süresinin başlangıcı olarak emekli iken ölüm hâlinde ölüm tarihini takip eden ay başı (takip eden ayın 1’i), iştirakçi iken ölüm hâlinde ise aylıklarını her ayın 15’inde alanlar için ölüm tarihini takip eden ayın 15’i, aylıklarını her ayın 1’inde alanlar için ölüm tarihini takip eden ayın 1’i esas alınacaktır.

Türkiye | İsa KARAKAŞ