Ancak gerçek usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri, serbest meslek erbabı ve kurumlar vergisi mükellefleri, cari vergilendirme döneminin gelir ve kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere geçici vergi ödemekle yükümlüdürler. Adi ortaklık, kollektif şirketler ve adi komandit şirketler, ortaklık olarak gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmadıklarından geçici vergi mükellefi olarak yükümlü değillerdir. Ancak adi ortaklık ve kollektif şirketlerde ortakların, komandit şirketlerde komandite ortakların elde ettikleri kazançlar, geçici verginin konusuna girmektedir.
Tasfiye halindeki kurumlar, ilgili hesap döneminin 3, 6, 9 ve 12 aylık mali tablolarını esas alarak geçici vergi ve vergi dönem kazancını Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 120’nci maddesi hükmüne göre belirlemekle yükümlüdürler. Geçici vergiye ilişkin kazançların tespitinde dönemsellik esasına uyulması ve Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ilişkin hükümlerinin dikkate alınması zorunludur.
Gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi ilgili hesap döneminin üçer aylık kazançlarına, gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde yer alan oranın (yüzde 15) uygulanması suretiyle hesaplanması yapılacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri için hesaplanacak vergi oranı, safi kurum kazancı üzerinden yüzde 20 olarak uygulanır. Hesaplanan geçici vergiden varsa aynı hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergiden varsa aynı hesap dönemi ile ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkifat yoluyla ödenmiş vergiler mahsup edilecek, mahsuptan sonra kalan tutar, ödenmesi gereken geçici vergi olarak beyan edilecektir.
Gelir vergisi mükellefleri için geçici vergi; ilgili hesap döneminin üçer aylık kazançlarına, gelir vergisi tarifesinin ilk diliminde yer alan oranın (yüzde 15) uygulanması suretiyle hesaplanmaktadır. Kurumlar vergisi mükellefleri için geçici vergi oranı, safi kurum kazancı üzerinden yüzde 20 olarak uygulanır. Hesaplanan geçici vergiden varsa aynı hesap dönemiyle ilgili olarak daha önce ödenmiş geçici vergi ve geçici vergiye tabi kazançlarla ilgili olarak tevkifat yoluyla ödenmiş vergiler mahsup edilecek, mahsuptan sonra kalan tutar ödenmesi gereken geçici vergi olarak beyan edilecektir.
Mükellefler geçici vergiye tabi kazançlarının tespiti sırasında gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alabilecekleri tüm indirim ve istisnalardan yararlanabileceklerdir.
Diğer yandan mükellefler geçici vergiye tabi kazançlarının tespiti sırasında gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde dikkate alabilecekleri tüm indirim ve istisnalardan yararlanabileceklerdir.
Geçmiş dönemlere ilişkin geçici verginin yüzde 10’u aşan tutarda eksik beyan edilmesi durumunda eksik beyan edilen kısım için yapılacak re’sen veya ikmalen tarhiyata vergi ziyaı cezası ile gecikme faizi uygulanacaktır. Yüzde 10’luk yanılma payının beyan edilmesi gereken (beyan edilmiş olan değil) geçici vergi matrahı üzerinden hesaplanması gerekmektedir.
Tahakkuk ettirilmiş ancak ödenmemiş geçici verginin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsup edilmesi mümkün değildir. Mahsup işleminin yapılabilmesi için tahakkuk ettirilmiş geçici verginin ödenmiş olması şarttır.
Bir önceki dönemde ödenmemiş olan geçici verginin ödenme şartına bağlı olmaksızın bir sonraki dönem beyannamesinde mahsubu mümkündür. Ödenmiş olma şartı yıllık gelir vergisi beyannamesinden mahsup yaparken aranmaktadır. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden ilgili hesap dönemine ilişkin geçici vergi dönemlerinde ödenen geçici vergi mahsup edilir. Mahsup imkanı bulunmayan geçici vergi tutarları ise terkin edilir.
İtoHaber | Dr.Veysi SEVİĞ
