6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile işyerlerine getirilmiş birçok yükümlülük var. Bu yükümlülüklerin özellikle maddi külfet getirenlerine Kanun’un 6 ncı maddesinde “iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri” başlığı altında yer verilmiş. Bu kapsamda da bazı işyerleri için iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi uygulaması bulunuyor.

İSG Desteğinden Hangi İşyerleri Faydalanabilir?
Destekten kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabiliyor. Çalışan sayısının tespitinde ve uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınıyor. Bu itibarla, çalışan sayısı kaç olursa olsun az tehlikeli işyerleri ile on ve daha fazla çalışanı bulunan çok tehlikeli ve tehlikeli işyerleri destekten faydalanamıyor.
Çalışan sayısının ondan az olup olmadığının tespitinde aşağıdaki hususlar dikkate alınıyor:
- Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde, aynı işveren tarafından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Türkiye genelinde tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınır.
- İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.
- İşyerinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir.
- Her bir ayda Kuruma verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülür.
- Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar da sigortalı sayısına dahil edilir.
- 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmaz.

Şartlar Neler?
Destekten faydalanılabilmesi için sadece işverenin çalıştırdığı sigortalılara ilişkin prim belgelerini yasal süresi içerisinde SGK’ya vermiş olması gerekiyor.
Destekten yararlanacak işyerinin SGK’ya yasal süresi içerisinde ödenmemiş prim ve prime ilişkin borcunun bulunması halinde, destek tutarları bu borca mahsup edilerek destekten faydalanılabiliyor.

Destek Bedelleri Nasıl Tespit Ediliyor?
Ondan az çalışanı bulunan işverenlere sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri işyerinin tehlike sınıfı ve SGK’ya bildirilen sigortalı sayısı ile sigortalıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı tespit ediliyor.
Destek bedelinin sigortalı başına günlük miktarı prime esas kazanç alt sınırının (brüt asgari ücretin) günlük tutarının tehlikeli işyerleri için %1,4’ü ve çok tehlikeli işyerleri için %1,6’sıdır.
Sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin tutarı, yukarıda belirtilen yüzdelerin bildirilen prim ödeme gün sayısı ile çarpılması suretiyle tespit ediliyor.
Bu itibarla, 2022 yılında bir tane işçisi olan tehlikeli işyerine aylık 70 TL, çok tehlikeli işyerine ise 80 TL destek verilmekte. 9 işçisi olan bir tehlikeli işyeri için bu tutar 630 TL’ye, çok tehlikeli işyeri için ise 720 TL’ye kadar çıkabilmekte.

Başvuru Nasıl Yapılıyor?
Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine sahip işverenlerin, iş sağlığı ve güvenliği desteğinden yararlanmak için işyerlerinin tescil edildiği ünitelere İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ekinde bulunan başvuru formu ile müracaat etmeleri yeterli.
Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde müracaat, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri başvuru formunda ayrı ayrı belirtilmek suretiyle işverenin merkez işyerinin tescilli olduğu ünitelere yapılıyor.

Ödemeler Ne Zaman Yapılıyor?
SGK, kapsama giren işverenlere sağlanan hizmetin bedelini, üçer aylık dönemler halinde hesaplıyor. Dönem sonundaki tutarları takip eden ikinci ayın sonunda işverene ödüyor. Buna göre;
- Birinci dönem destek ödemeleri ocak, şubat ve mart ayları için mayıs ayının sonunda,
- İkinci dönem destek ödemeleri nisan, mayıs ve haziran ayları için ağustos ayının sonunda,
- Üçüncü dönem destek ödemeleri temmuz, ağustos ve eylül ayları için kasım ayının sonunda,
- Dördüncü dönem destek ödemeleri ekim, kasım ve aralık ayları için izleyen yılın şubat ayının sonunda,
gerçekleştiriliyor.

Kayıtdışı Çalışmaya Dikkat
Çalıştırdıkları sigortalıları SGK’ya bildirmedikleri tespit edilen işverenler, tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl süreyle faydalanamıyor ve kayıtdışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile birlikte geri alınıyor.
Birden fazla işyeri bulunan işverenlere ait işyerlerinde kayıt dışı çalışanı bulunduğunun tespiti halinde, gerek tespitin yapıldığı işyeri için, gerekse diğer işyerleri için kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile birlikte geri alınıyor ve söz konusu işverenler tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl boyunca yararlanamıyor.

07.03.2022
​​Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı