Teknolojinin ve elektronik uygulamaların yaygınlaşmasına bağlı olarak kamu kurumlarının gün geçtikçe elektronik uygulamalardan daha fazla yararlandığını görüyoruz.
Sosyal Güvenlik Kurumu da bu uygulamalardan yararlanan, hizmet verdiği kişi ve kurumlara elektronik başvuru yollarını açan kurumların başında geliyor.
SGK en son olarak e-Tebligat uygulamasını işletime almış durumdadır.
Tebligatların elektronik ortamda yapılması; fiziki ortamda haftalarca süren tebligat işleminin, elektronik tebligat sistemi ile saniyeler içinde gerçekleştirilmesine imkan vermesi, gönderim ücretini ortadan kaldırması, hizmet kalitesini artırması, bilgi güvenliğini ve kişisel verilerin korunmasını sağlaması, tebligatların doğru kişiye doğru zamanda tebliğ edilmesinin garanti altına alınmış olması, kâğıt, zaman ve enerji tasarrufu gibi fayda sağlamaktadır.
SGK’nın elektronik tebligat uygulamasının yasal dayanağını, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88. Maddesindeki,
“Kurum, görev alanı kapsamındaki tebliğleri, bu Kanunun 99 uncu maddesi hükümleri saklı kalmak kaydıyla, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda yapılabilir. Elektronik ortamda yapılan tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır. Kurum, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirmeye, kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir. Kurum tarafından yapılacak tebliğler, Maliye Bakanlığı ile yapılacak protokol çerçevesinde 213 sayılı Kanunun 107/A maddesi hükümlerine göre kurulan teknik altyapı kullanılarak da elektronik ortamda yapılabilir. Bu şekilde yapılan tebligatlar, 99 uncu maddenin ikinci fıkrası kapsamındaki bildirim yerine geçer.” hükmü oluşturmaktadır.
Söz konusu yasal düzenlemeye istinaden “Sosyal Güvenlik Kurumunca Elektronik Ortamda Yapılacak Tebligata İlişkin Yönetmelik” 01.10.2021 tarihinde yürürlüğe konulmuştur.
Yönetmeliğin “Kullanılacak elektronik tebligat sisteminin belirlenmesi” başlıklı 12 nci madde hükmü uyarınca elektronik ortada yapılacak tebligat işlemleri ile ilgili olarak SGK kendi teknik alt yapısını kurmuş ve uygulamanın usul ve esaslarını da 10.11.2021 tarihli ve 2021/38 sayılı SGK Genelgesinde açıklamıştır.
Yönetmelik ve 2021/38 sayılı Genelgeye göre, elektronik tebligat kapsamına giren kişiler aşağıda belirtildiği gibi “zorunlu” ve “isteğe bağlı” olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.
Elektronik tebligat kapsamına girenler
| a) Elektronik Tebligat Adresi Almak Zorunda Olanlar | 5510 sayılı Kanunun 4.maddesinin 1.fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar (işverenler) |
| b) İsteğe Bağlı Olarak Elektronik Tebligat Adresi Alabilecek Olanlar |
SGK’da işveren durumunda olmayan kişi ve kurumlar |
Elektronik tebligat adresi edinme yükümlülüğü, 01.10.2021 tarihinden önce işveren olanlar ile bu tarihten sonra işveren statüsüne girecek olanlar bakımından aşağıda belirtildiği gibi farklı sürelere bağlanmıştır.
| Başvuru Yapacak Olanlar | Başvuru Süresi |
| a) 01.10.2021'den önce sigortalı çalıştırmaya başlayıp sonrasında da sigortalı çalıştırmaya devam eden işverenler | www.turkiye.gov.tr adresinden (e-devlet üzerinden) 31.01.2022 tarihine kadar başvuru yapılacaktır. |
| b) 01.10.2021’den sonra ilk defa sigortalı sayılan kişileri çalıştırmaya başlayan işverenler | Sigortalı çalıştırmaya başlanılan ayı takip eden aydan itibaren 3 ay içinde e-devlet üzerinden başvuru yapılacaktır. |
| c) İsteğe bağlı olarak elektronik tebligat adresi alacak olanlar | İstedikleri tarihte e-devlet üzerinden başvuru yapabileceklerdir. |
Elektronik tebligat için e-Devlet sisteminden başvuru yapabilecek olan kişiler, işverenin niteliğine göre farklılaşmakta olup, aşağıdaki tabloda özet olarak gösterilmiştir.
| İşverenin Niteliği | E-Devletten Başvuru Yapabilecek Kişi |
| Gerçek kişi işverenler | Kendisi veya işveren vekili |
| Tüzel kişi işverenler (A.Ş, Ltd.Şti vd.) | Yönetici/Müdür/Kanuni temsilcileri |
| Adi ortaklıklar | Ortaklardan herhangi biri |
| Apartman yönetimi | Yönetici |
| Kamu kurum ve kuruluşları | Yöneticiler |
Elektronik tebligat yönteminde tebliğ tarihi
Elektronik tebligat yönteminde, Sosyal güvenlik il müdürlüğü/sosyal güvenlik merkezi/merkez teşkilatı tarafından tebliğ edilmesi gereken evraklar elektronik ortamda imzalandıktan sonra Kurum tarafından ilgili kişinin elektronik tebligat adresine iletilecektir.
Elektronik imzalı evrak ilgili kişinin elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen 5’inci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılacaktır.
Elektronik ortamda imzalanan evrak, muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günden önce okunsa dahi, ulaştığı tarihi izleyen 5’inci günde tebliğ edilmiş sayılacaktır.
Sosyal güvenlik mevzuatında pek çok yükümlülük süreye bağlanmış olup, yasal süresinde yerine getirilmeyen veya geç getirilen yükümlülüklerden dolayı idari para cezası uygulanmaktadır.
Dolayısıyla, elektronik tebligat sistemine geçmiş olanların elektronik tebligat adreslerini düzenli olarak kontrol etmeleri ve süre hesabını da “Elektronik imzalı evrak ilgili kişinin elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen 5’inci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılır” hükmünü dikkate alarak yapmaları gerekmektedir.
Kendisine elektronik ortamda tebligat yapılacak olanların sorumluluğu
SGK’ya elektnonik tebligat başvurusu yapmış olanların belli sorumlulukları bulunmaktadır.
Buna göre, kapsama giren kişiler;
- Başvurusunu süresinde, tam ve doğru olarak yapmakla,
- Beyan edilen bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri bildirmekle,
- Yönetmelikte belirtilen tüm şartlara riayet etmekle,
- Elektronik tebligatı alacak kişilerde değişiklik olması halinde bu değişikliği bildirmekle,
Yükümlüdürler.
Belirtilen sorumlulukların yerine getirilmemesinden doğacak hukuki sonuçlar ilgili kişiye ait olacaktır.
Örneğin, elektronik tebligatı alacak olan kişilerde değişiklik olmasına rağmen, bu değişiklik SGK’ya bildirilmemişse, SGK’nın önceki elektronik posta adresine yaptığı tebligat usulüne uygun yapılmış sayılacaktır.
Elektronik tebligat adresinin kullanıma kapatılması
Zorunlu veya isteğe bağlı olarak elektronik tebligat sistemine dahil olanların aşağıdaki durumlar dışında sistemden çıkmaları mümkün olmayacaktır.
Elektronik tebligat adresinin kullanıma kapatılmasını gerektiren durumlar
| a) Tüzel kişilerde | Ticaret sicil kaydının silindiği tarih itibariyle e-tebligat adresi kapatılacaktır. |
|
b) Gerçek kişilerde |
İlgilinin ölümü veya gaipliğine karar verildiğinin Kurum tarafından tespit edildiği durumlarda ölüm/karar tarihi itibariyle ilgilinin e-tebligat adresi resen kapatılacaktır. |
| c) Kısıtlılık, ceza infaz kurumuna girme veya askerlik hizmeti gibi hukuki ve fiili sebeplerle | Kurum veya ilgili kişilerin başvurusu üzerine elektronik tebligat adresi kapatılacaktır. |
| d) Ölüm/gaiplik durumu | Mirasçıları tarafından sosyal güvenlik kurumuna başvuru yapılması halinde kullanıma kapatılacaktır. |
Elektronik tebligat başvurusu yapmayanlara SGK idari para cezası uygulayabilir mi?
SGK’nın Yönetmelik, Genelge ve Genel Yazılarında 01.10.2021’den önce sigortalı çalıştırmaya başlayıp sonrasında da sigortalı çalıştırmaya devam eden işverenlerin 31.01.2022 tarihine kadar, 01.10.2021’den sonra ilk defa sigortalı sayılan kişileri çalıştırmaya başlayan işverenlerin ise, sigortalı çalıştırmaya başlanılan ayı takip eden aydan itibaren 3 ay içinde e-devlet üzerinden başvuru yapmaları gerektiği belirtilmiştir.
Yönetmelik ve çıkarılan Genelge ve Genel Yazılarda elektronik tebligat kapsamına girenlerin belirtilen süreler içinde elektronik tebligat başvurusunda bulunmalarının zorunlu olduğu belirtilmiş olmasına rağmen, hiç başvuru yapılmamasının veya geç başvuru yapılmasının herhangi bir idari para cezası yaptırımı bulunmamaktadır.
Zira, 5510 sayılı Kanunun 89. Maddesinde SGK’nın görev alanı kapsamına giren konularda elektronik tebligat yapabileceği düzenlenmiş olmasına rağmen, aynı Kanunun “Kurumca verilecek idari para cezaları” başlıklı 102 nci maddesinde, elektronik tebligat zorunluluğuna uymayanlara herhangi bir idari para cezası yaptırımı öngörülmemiştir.
Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi gereği, hiç kimse kanunun açıkça suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamayacağından; yine hiç kimse bir fiil için kanunda gösterilen ceza dışındaki bir ceza ile veya kanunda gösterilen cezadan daha ağır bir ceza ile cezalandırılamayacağından, SGK elektronik tebligat uygulamasına öngörülen sürelerde başvurmayan kişilere idari para cezası yaptırımı uygulanması yasal olarak mümkün değildir.
Bu durumda, elektronik tebligat zorunluluğu kapsamına girmesine rağmen süresinde SGK’ya elektronik tebligat başvurusu yapmamış olanlara, SGK tarafından eskiden olduğu gibi 7201 sayılı Tebligat Kanunu ile 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre kâğıt ortamında tebligat yapılmaya devam edilecektir.
PWC | Celal ÖZCAN
