Dünya’yı etkisi altına alan pandeminin ekonomilere olan olumsuz etkilerinin giderilmesi bakımından birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de KDV oranlarında indirime gidildi.
Bu amaçla; Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanan; 2812 ile 2913 sayılı iki ayrı Karar kapsamında geçici sürelerle KDV oranlarında indirimler yapıldı. Mezkûr Kararlar çerçevesinde; başta işyeri kiralama ve yolcu taşımacılığı hizmetleri olmak üzere, yeme-içme ve konaklama hizmetleri ile özel okullarda ve vakıf üniversitelerinde verilen eğitim-öğretim hizmetleri gibi birçok konuda KDV oranları indirildi.
Bu yazımızda, daha önceki Vergi Bültenlerimizle duyurusu yapılan ve bir kısmı ilk defa uygulanan bahse konu KDV indirimlerinin bu defa iade hakkı doğuran işlemler kapsamında KDV iadesi ile ilgili boyutunu ele alacağız
1) Giriş:
Bilindiği üzere; Katma Değer Vergisi, muamele vergilerinin en gelişmiş ve modern şekli olarak kabul edilmektedir. Bu vergi, yayılı ancak kümülâtif olmayan bir muamele vergisidir. Bu özelliği dolayısıyla, verginin piramitleşmesi denilen hadiseye de yol açmamaktadır.
Kanun’un gerekçesinde de belirtildiği üzere; Katma Değer Vergisinin diğer muamele vergilerine göre en üstün yönü vergi indirimi müessesedir. İndirimin mahiyeti en yaygın uygulamasıyla, satışlar üzerinden Hesaplanan Katma Değer Vergisinden bu satışların girdilerine ilişkin KDV'nin indirilmesidir.
Keza, Katma Değer Vergisinde yüklenilen vergi, esas itibariyle fiyat mekanizması yoluyla nihai tüketiciye yansıtabilmekte ve bu suretle müteşebbis yönünden ekonomik kaynakların dağılımına önemli bir etkisi olmamaktadır. Bu özellik, uygulamada mükellef yönünden verginin zaman faktörü bir yana, nötr (etkisiz) ya da tarafsız olması olarak tanımlanmaktadır.
2) Genel Olarak KDV İade Uygulaması:
KDV uygulanmasındaki en önemli sorunlardan biri de, bazı mal ve hizmetlerde KDV oranının düşürülmesi ile ortaya çıkmaktadır. Zira: KDV oranı düştüğünde, mükellefin KDV tahsilatı da düşmekte, eğer mükellef bu faaliyeti sürdürebilmek için tahsil ettiğinden daha fazla KDV yüklenmek zorunda kalıyorsa, giderek büyüyen bir devreden KDV sorunu ile karşı karşıya kalınmakta ve KDV iadesi alma ihtiyacı ortaya çıkmaktadır.
Bu kapsamda, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 29/2 nci maddesi, KDV oranı indirilmiş olan teslim ve hizmetleri bulunan mükelleflere, indirimli oran nedeniyle eksik hesapladıkları KDV’yi telafi amacıyla iade hakkı tanınmış bulunmaktadır.
Buna göre; iade hakkı doğuran işlemler nedeniyle iade edilecek KDV tutarı; iade hakkı tanınan işleme konu mal veya hizmetin alımında ödenen veya imalatı ile doğrudan ilgili hammadde ve yardımcı malzeme gibi girdiler nedeniyle yüklenilen, genel gider veya amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) nedeniyle yüklenilen unsurlardan oluşmaktadır.
3) İndirimli Oran Kapsamında KDV İade Uygulaması:
Ekseriyetle; genel oranda vergi ödenerek temin edilen girdilerden üretilen mal veya hizmetlerin indirimli oranda vergi uygulanmak suretiyle teslim edilmesi halinde, hesaplanan vergi her zaman genel oranlı girdiler nedeniyle ödenen verginin indirimi için yeterli olmamaktadır. Bu durumda, mükelleflerin vergi yükünden arındırılabilmesi amacıyla, Cumhurbaşkanı tarafından vergi oranları indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup teslim ve hizmetin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirilemeyen ve tutarı her yıl yeniden değerleme oranı güncellenen sınırı aşan kısmı mükelleflerin isteğine bağlı olarak nakden veya mahsuben iade konusu yapılabilmektedir.
Konuyla ilgili olarak Katma Değer Vergisi Kanunu’nun; “Vergi İndirimi” başlığını taşıyan 29 uncu maddesinin 2 nci fıkrasında; bir vergilendirme döneminde indirilecek KDV toplamının, mükellefin vergiye tâbi işlemleri dolayısıyla hesaplanan KDV toplamından fazla olması durumunda, aradaki farkın sonraki dönemlere devrolunacağı ve iade edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. Mezkûr maddenin devamında; Cumhurbaşkanı tarafından vergi nispeti indirilen teslim ve hizmetlerle ilgili olup indirilemeyen verginin, bu mükelleflerin vergi ve sosyal sigorta prim borçları ile belli koşullar dahilinde diğer Kurumlara olan borçlarına mahsuben ödeneceği, ancak mahsuben iade edilmeyen verginin, Maliye Bakanlığınca belirlenen sektörler, mal ve hizmet grupları ve dönemler itibarıyla yılı içinde nakden iade edilebileceği, yılı içinde mahsuben iade edilemeyen verginin izleyen yıl içinde talep edilmesi şartıyla nakden veya mükellefin yukarıda sayılan borçlarına mahsuben iade edileceği hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Anılan maddenin devamında, Cumhurbaşkanı’nın, vergi nispeti indirilen mal ve hizmet grupları ile sektörler itibarıyla, iade hakkını kısmen veya tamamen ya da amortismana tabi iktisadi kıymetler dolayısıyla yüklenilen KDV ile sınırlı olmak üzere kaldırmaya yetkili olduğu; Maliye Bakanlığı’nın ise bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır.
4) Covıd-19 Pandemisi Sürecinde İndirilen KDV Oranları ve Yüklenilen KDV’nin İadesi:
Covıd-19 Pandemisinin olumsuz etkilerinin giderilmesi amacıyla Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanan; 2812 ile 2913 sayılı Mal ve Hizmetlere Uygulanacak KDV Oranlarının Tespitine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Kararlar ile aşağıdaki tabloda yer verilen pek çok hizmet türünde KDV oranları indirildi.
|
KDV İade Hakkı Doğuran İşlemin Türü |
İlk Başvuru Zamanı |
Son Başvuru Süresi |
|
31.07.2020 tarih ve 31202 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2812 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca; 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak KDV Oranlarının Tespitine İlişkin Karar’a eklenen geçici 6 ncı madde uyarınca aşağıda belirtilen hizmet ifalarında 31.12.2020 tarihine kadar uygulanmak üzere KDV oranları % 18 (genel oran) yerine % 8 (indirimli) olarak uygulanacaktır. v İşyeri kiralama hizmeti, v Kongre, konferans, seminer, konser, fuar ve lunapark giriş ücretleri, v Düğün, nikah, balo ve kokteyl salonlarında verilen organizasyon hizmetleri, v Berberlik ve kuaförlük hizmetleri ile güzellik salonunda verilen hizmetler, v Terzilik, giyim eşyası ve ev tekstil ürünlerinin onarım ve tamiratı, v Ayakkabı ve deri eşyaların onanımı ile ayakkabı boyama hizmetleri, v Kuru temizleme, çamaşırhane, giyim eşyası ve diğer tekstil ürünlerini ütüleme hizmetleri, v Halı ve kilim yıkama hizmetleri, v Bisiklet, motosiklet ve motorlu bisikletlerin bakım ve onarımı, v Evde kullanılan elektrikli cihazların bakım ve onarımı, v Tüketici elektroniği ürünlerinin (TV, radyo, CD/DVD oynatıcılar, ev tipi video kameralar vb.) bakım ve onarımı, v Evde kullanılan ısıtma ürünlerinin (termosifon, şofben, banyo kazanı, kombi vb.) (merkezi ısıtma kazanları hariç) bakım ve onarımı, v Ev ve bahçe gereçlerinin bakım ve onarımı, v Mobilyaların ve ev döşemelerinin bakım ve onarımı, v Bilgisayarların, iletişim araç ve gereçlerinin, saatlerin bakım ve onarımı, v Müzik aletlerinin bakım ve onarımı, v Çilingirlik ve anahtar çoğaltma hizmetleri ile hamallık hizmetleri, v Motorlu kara taşıtlarının yağlanması, yıkanması, cilalanması hizmetleri ile bunlara ait koltuk ve döşemelerin bakım ve onarımı, v Hane sakinlerine verilen konut bakım, onarım, boya ve temizlik hizmetleri (malzemeler hariç), v Dışarıda yeme içme hizmetleri (alkollü içecekler hariç) v Yolcu taşımacılığı hizmetleri, v Süs bitkileri ve çiçek teslimleri, |
Mezkûr Karar 31.07.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olduğundan bugün itibariyle tabloda belirtilen hizmet ifaları için mahsuben iade talebinde bulunulabilir. |
Hak kaybına uğramamak için en geç 31.12.2021 Tarihine kadar KDV’nin nakden veya mahsuben iadesi için başvuru yapılmalıdır. |
|
Yukarıda yer verilen 2812 sayılı Karar çerçevesinde aşağıda belirtilen hizmet ifalarında yine 31.12.2020 tarihine kadar uygulanmak üzere KDV oranları % 8 yerine % 1 olarak uygulanacaktır. v Sinema, tiyatro, opera, operet, bale, müze giriş ücretleri, v Gazino, açık hava gazinosu, bar, dans salonu, diskotek, taverna, birahane, kokteyl salonu ve benzeri yerler hariç olmak üzere kahvehane, kır kahvesi, çay bahçesi, çay ocağı, kıraathane, kafeterya, pastane, ayakta yemek yenilen yerler, yemeği pakette satan veya diğer şekillerde yemek hizmeti sunan yerler, lokanta, içkili lokanta, kebapçı ve benzeri yerlerde verilen hizmetler, v Otel, motel, pansiyon, tatil köyü ve benzeri konaklama tesislerinde sunulan geceleme hizmeti. . |
Mezkûr Karar 31.07.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olduğundan bugün itibariyle tabloda belirtilen hizmet ifaları için mahsuben iade talebinde bulunulabilir. |
Hak kaybına uğramamak için en geç 31.12.2021 Tarihine kadar KDV’nin nakden veya mahsuben iadesi için başvuru yapılmalıdır. |
|
Resmi Gazete’nin 30.08.2020 tarih ve 31229 sayılı nüshasında yayımlanan 2913 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 01.09.2020 ile 30.06.2021 tarihleri arasında verilen eğitim ve öğretim hizmetleri için KDV oranı % 8’den % 1’e düşürülmüş bulunmaktadır. Buna göre; 24.12.2007 tarih ve 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mal ve Hizmetlere Uygulanacak KDV Oranlarının Tespitine İlişkin Karar’a eklenen geçici 7 nci madde uyarınca, üniversite ve yüksek okullar ile 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu ve 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında verilen eğitim ve öğretim hizmetleri için 1 Eylül 2020 ve 30 Haziran 2021 arasında (bu tarihler dahil) uygulanacak KDV oranı % 1 olacaktır. |
Mezkûr Karar 01.09.2020 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiş olduğundan bugün itibariyle tabloda belirtilen hizmet ifaları için mahsuben iade talebinde bulunulabilir. |
Hak kaybına uğramamak için 2020 yılı iadesinin 31.12.2021, 2021 yılı iadesinin ise en geç 31.12.2022 Tarihine kadar başvuru yapılmalıdır. |
Tabloda belirtilen hizmet türlerinden bilhassa; işyeri kiralama hizmeti ile yolcu taşımacılığı hizmeti gibi geniş ve büyük hacimli bir uygulama alanı bulunan bazı sektörler için ilk defa indirimli oran kapsamında KDV iadesi alınacağından günlük meşguliyetler içinde iade taleplerinin atlanması ihtimal dahilindedir.
Bu nedenle; oran indirimi yapılan tablodaki işlemlerin tamamı için bugün itibariyle KDV iadesi talebinde bulunmak teknik olarak mümkün olduğundan, Mükelleflerin mevcut enflasyonist konjonktürde paranın fırsat maliyetini gözetmek suretiyle KDV iade süreçlerini biran önce başlatmaları ve yukarıda yer verilen hak düşürücü sürelere özellikle dikkat etmeleri gerektiğini hatırlatmak isteriz
Örnek: İlk defa indirimli oran kapsamında KDV iade hakkı elde eden (A) AVM ve İş Merkezi İşletmeleri A.Ş., 2020 yılına ilişkin indirimli orana tabi kiralama hizmetleri ile ilgili olarak (yılı içinde mahsuben KDV iade hakkını kullanmamış) vermiş olduğu 2021 Kasım Beyannamesine ilişkin 439 kodlu satırda 10.000.000.-TL tutarında “İadeye Konu Olan KDV” beyan etmiş ve 26.12.2021 tarihinde standart iade talep dilekçesi ve diğer belgeleri ibraz ederek artırımlı teminat mukabili KDV iade talebinde bulunmuştur.
Buna göre, A) AVM ve İş Merkezi İşletmeleri A.Ş., 2020 yılındaki indirimli orana tabi işlemlerinden kaynaklanan KDV iadesini süresi içinde usulüne uygun olarak talep ettiğinden iade talebi vergi dairesi tarafından değerlendirilerek sonuçlandırılacaktır.
5) Sorumlu Vergicilik Bakışıyla Değerlendirmelerimiz:
Yasa gereği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yetkisinde bulunan; indirimli oran kapsamında KDV iade işlemlerinde, mükelleflere yılı içinde mahsuben iadenin yanı sıra içinde bulunduğumuz olumsuz ekonomik konjonktür nedeniyle nakden iade imkanının da sağlanması gerektiği düşüncesindeyiz.
Bununla birlikte; KDV İadesinde, her yıl yeniden değerleme oranında artırılan Üst Sınır Uygulamasından vazgeçilmesi ve daha önce ayrılmış bulunan üst sınırların cari yılda iadesine imkan sağlanması özellikle küçük işletmeler bakımından devreden KDV’nin büyümesini engellemek suretiyle mağduriyetlerin giderilmesi bakımından yerinde olacaktır.
Öte yandan; indirimli oran kapsamında KDV iade talebinde bulunan mükelleflerin, Hesaplanan KDV’nin Yüklenilen KDV’den yüksek olduğu dönemler için ortaya çıktığı kabul edilen eksi (-) farklardan dolayı herhangi bir iade alacağının doğmadığının kabul edilmesi sonucunda mükellefin iade alamadığı KDV’nin, Beyanname üzerinde sonraki döneme devreden KDV olarak yer alması mükellef üzerinde yük oluşturduğundan haksızlıklara neden olan uygulamanın düzeltilmesi gerektiği mütalaa edilmektedir.
Vergi İdaresi’nin; Covid – 19 Pandemesi sürecinde; KDV iade süreçlerini hızlandırması ve bu süreçte çeşitli sebeplerle tenzil edilen KDV konusunda mükellef lehine düzenlemeler yapması beklenmektedir.
Bilhassa, işyeri kiralamasi ile yolcu taşımacılığı hizmetleri gibi bazı sektörler için bir ilk olan indirimli oran kapsamında KDV iade taleplerinin günlük uğraşlar içinde atlanması ihtimal dahilindedir. Bu nedenle, Mükelleflerin mevcut enflasyonist ortamda KDV iade süreçlerini biran önce başlatmalarını ve yukarıda yer verilen hak düşürücü sürelere özellikle dikkat etmelerini tavsiye ediyoruz.
Son olarak indirimli Oran Kapsamında KDV İade taleplerinde, halen takip eden yılın sonuna kadar olan hak düşürücü sürenin, en azından istisna ve tevkifatlı işlemler kapsamında KDV iade taleplerinde olduğu gibi izleyen 2. yılın sonuna kadar uzatılmasının mükellef lehine yerinde bir uygulama olacağı değerlendirilmektedir.
KPMG | Reşat EBİRİ
