Yoksulluk veya muhtaçlık kavramı oldukça göreceli… Örneğin, Türk-İş’in 2022 Ocak verilerine göre dört kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı 14.844 TL. Bu rakam göz önünde bulundurulursa Türkiye’de memurların ve işçilerin ezici bir çoğunluğu yoksul sayılıyor.
Buna karşın SGK uygulamalarında asgari ücretin üçte birinden az geliri olanlar yoksul/muhtaç sayıyor ve GSS primi yatırmaları istenmiyor.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu’na göre ise fakru zaruret içinde ve muhtaç durumda bulunan, sigortalı olmayan ve SGK’dan aylık ve gelir almayan vatandaşlar yoksul sayılıyor. İşte bu kapsamda bulunan kişileri çalıştıran işverenler için önemli bir düzenleme 2016 yılında yürürlüğe girmişti. Düzenlemeye göre yoksul kişileri çalıştıran işverenin primini Devlet karşılıyor.
Bugünkü yazımızda söz konusu düzenleme uyarınca yoksul işçi teşvikinden yararlanma şartlarına değineceğim.

Sosyal Yardım Almış Olmak Şart
Yoksul çalıştırma halinde prim teşvikinden yararlanabilmek için işçinin bazı özellikleri taşıması gerekiyor:
1- İşçi, işe başladığı tarihten önceki son bir yıl içerisinde nakdi düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olmalı.
2- İşçinin aile içindeki geliri kişi başına düşen aylık tutarı asgari ücretin üçte birinden az olmalı.
3- İşçi, Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında olmalı.
4- 4/a kapsamında özel sektör işverenlerince 26/4/2016 tarihi ve sonrasında işe alınmış olmalı.

Primin İşveren Hissesi Devletten
Yukarıda saydığımız şartları taşıyan bir kişi işe alınırsa prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin tamamı işe başlanan tarihten itibaren bir yıl süreyle Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından karşılanıyor.
Peki bu ne anlama geliyor? İşe aldığınız yoksul bir işçi için 2022 yılında aylık 1.025,82 TL kadar teşvikten faydalanacaksınız.
Ayrıca bu teşvikten sadece bir yıl süre ile faydalanılıyor. Sigortalının destek kapsamında işe başladığı işyerinden bir yıllık destek süresi dolmadan ayrılıp aynı işyerinde veya aynı işverene ait farklı bir işyerinde veyahut farklı bir işverene ait işyerinde yeniden işe başlaması durumunda, belirtilen şartların sağlanması kaydıyla, sigortalının sonradan işe girdiği yerlerde kalan teşvik süresi kadar destekten yararlanılabiliyor.

​Borcu Olan İşverene Teşvik Yok
Getirilen teşvikten faydalanabilmek için işverenin de bazı koşulları sağlaması gerekiyor:
1- İşyeri özel sektör işverenine ait olmalı,
2- Sigortalı, işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden SGK’ya bildirilen belgelerde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılmalı,
3- Prim belgeleri süresinde verilmeli.
4- Primler süresinde SGK’ya yatırılmalı ve SGK’ya borç bulunmamalı.
5- İşyerinde yapılan denetimlerde sigortasız işçi tespit edilmemeli.
Şayet yapılan muhtelif kontrol ve denetimlerde, işverenin çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği tespit edilirse bir yıl süreyle bu destekten yararlanılamıyor.
Ayrıca bu teşvik hükümleri, kamu kurum ve kuruluşlara ait işyerleri ile bu işyerlerinin yaptırdığı her türlü alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmıyor.

Dr. Mehmet BULUT
İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı