17.Kasım.2020 tarih ve 31307 sayılı resmi gazetede yayımlanan “ 7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun “ başlığından da görüleceği gibi sadece yapılandırma değil bazı kanunlarda değişiklik yapılması hükümlerini de içermektedir.
Kanunun aşağıda verdiğimiz 17. İnci maddesi bugüne kadar tam anlaşılamamış ve uygulamasında sorunlar olabilecek bir konuyu, yani tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık payları ile ilgili bir açıklama getirmiştir.
Her zaman olduğu gibi yasa maddesini yazımıza aynen alıyoruz.
MADDE 17- 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesine üçüncü fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını,
i) Sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri hâlinde iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret sicilinde tescil edildiği tarih,
ii) İktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarmaları hâlinde iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar elden çıkarma tarihi,
iii) İktisap ettikleri tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde, sermaye azaltımı yoluyla itfa etmemeleri veya elden çıkarmamaları hâlinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar iktisap tarihinden itibaren iki tam yıllık sürenin son günü,
itibarıyla dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez. Cumhurbaşkanı, tam mükellef sermaye şirketinin paylarının Borsa İstanbul’da işlem görüp görmemesine, işlem gören paylarının toplam payları içindeki oranına, geri alınan payların Borsa İstanbul’da işlem gören paylardan olup olmamasına, tam mükellef kurumlardan geri alınıp alınmamasına, tam mükellef sermaye şirketinin yıllık satış hasılatı ve diğer gelirlerinin toplam tutarına göre ayrı ayrı ya da birlikte, bu oranı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir.”
Kanunun 45 inci maddesine göre, bu madde yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu konuda şimdiye kadar yazılmış yazılarımı aşağıda bir daha paylaşmak isterim.
http://www.cevdetakcakoca.com/anonim-sirketin-kendi-hisselerini-satinalma-muhasebesi
http://www.cevdetakcakoca.com/ttk-na-gore-anonim-sirketin-kendi-hissesini-satin-almasi
http://www.cevdetakcakoca.com/sirketlerin-kendi-hisselerini-geri-almasi
http://www.cevdetakcakoca.com/tms-acisindan-as-nin-kendi-hisselerini-satinalmasi
1. İktisap Edilen Payların Muhasebeleştirilmesi
1.000.000 TL. sermayeli bir A.Ş. 1 TL. nominal değerindeki 5.000 payını tanesi 4 TL.dan 20.000 TL. na satınalmıştır. (Bunlar için yılsonunda bu kadar tutarda yedek akçe ayrılmalıdır.
Muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olmalıdır.
________________ / / 20 ________________________
514 Geri Satın Alınan Paylar 20.000
102 Bankalar 20.000
Payların geri satın alınması
__________________ / / 20 _________________________
590 Dönem Net Karı 20.000
540 Yasal Yedekler 20.000
Geri alınan paylar için yıl sonunda yedek akçe ayrılması
________________ __________________________
2. İktisap Edilen Paylar Nedeniyle Sermayenin Azaltılması
7256 sayılı kanunun 17. Maddesine göre , Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını, Sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri hâlinde:
- iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar
- sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret sicilinde tescil edildiği tarih itibariyle c.
- dağıtılmış kar payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır.
- . Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez
Örnek: llk örnekteki 5.000 Pay her biri 4 TL. den 20.000 TL. ye alınmıştı. Zamanında elden çıkarılamadığı için sermaye azaltılması yoluyla yok edilecektir.
Bu durumda önce payların alış bedeli ile payların üzerinde yazılı nominal değerler karşılaştırılıp azalacak sermaye ve fark bulunacaktır. Aradaki fark, dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır
Yeni düzenleme özellikle %15 tevkifattan bahsetmekte olup kar dağıtımının yapılması mecburiyeti yoktur. YANİ DEVLET BEN %15 VERGİ ALACAĞIM DEMEKTEDİR.
|
Payların alış bedeli |
5.000x4 |
20.000 TL |
|
Payların nominal değeri |
5.000x1 |
5.000 TL |
|
Azaltılacak sermaye tutarı |
---- |
5.000 TL |
|
Fark |
20.000 – 5.000 |
15.000 TL |
|
Dağıtılmış sayılan kar payı |
15.000 TL |
|
|
Hesaplanan vergi tevkifatı |
15.000X%15 |
2,250 TL |
|
Yasal yedeklerden karşılanacak kısım |
15.000 TL. |
Muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
_____________________ / / 20 ____________________
500 Sermaye 5.000
540 Yasal Yedekler 15.000
514 Geri Satınalınan paylar 20.000
7256 sayılı kanun gereğince elden çıkarılmayan paylar sebebiyle
sermayenin azaltılması halinde tescil tarihi itibariyle aradaki farkın yasal yedeklerden karşılanması
______________________ ___________________________
Yasa maddesi , Sermaye azaltılması yapıldıktan sonra aradaki fark, dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez demektedir. Bu esasa göre kayıtlarımız şu şekilde olacaktır.
____________________ / / 20 ____________________
689 Kanunen kabul edilmeyen giderler 2.250
360 Kar dağıtım vergileri 2.250
7256 sayılı kanun gereğince sermaye azaltımında dağıtılmış
Sayılan tutarın %15 vergi tevkifatının tahakkuku
------------------------------------- -----------------------------------------------
3. Payların iktisap bedelinin altında bir bedelle elden çıkarılması halinde:
- Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını
- İktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarmaları hâlinde iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar elden çıkarma tarihi,
- itibarıyla dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır.
- Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez.
Bu hükümlere göre bir örnek yaparak muhasebeleştirelim.
Örnek: llk örnekteki 5.000 Pay her biri 4 TL. den 20.000 TL. ye alınmıştı.
- yıl içinde 5.000 payı 2 TL. dan 10.000 TL. ya elden çıkarabilmişlerdir. Bu durumda aradaki fark olan 10.000 TL. için %15 vergi tevkifatı yaparak ödeyeceklerdir.
|
Payların alış bedeli |
5.000 X4 |
20.000 TL. |
|
Payların nominal değeri |
5.000X1 |
5.000 TL. |
|
Payların satış bedeli |
5.000X2 |
10.000 TL. |
|
Aradaki fark |
20.000-10.000 |
10.000 TL. |
|
Tevkifat matrahı |
10.000 TL. |
|
|
%15 tevkifat tutarı |
10.000X%15 |
1.500 TL. |
Kayıtlar aşağıdaki gibi olmalıdır.
_____________________ _______________________
102 Bankalar 10.000
689 Kanunen kabul edilmeyen giderler 10.000
514 Geri Satınalınan paylar 20.000
Geri satın alınan payların alıştan düşük bir bedelle satılmasından
Dolayı aradaki farkın muhasebeleşmesi
_____________________ _______________________
%15 tevkifatın hesaplanarak muhasebeleştirilmesi
_____________________ _______________________
689 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 1.500
360 Kar dağıtım vergileri 1.500
Düşük bedelle satılan payların arasındaki farkın %15
Tevkifatının muhasebeleştirilmesi için
_____________________ _______________________
4. İktisap edilen payların sermaye azaltımı veya elden çıkarılmamaları halinde :
7256 sayılı kanunun 17. Maddesine göre:
- Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını, İktisap ettikleri tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde,
- sermaye azaltımı yoluyla itfa etmemeleri veya elden çıkarmamaları hâlinde,
- iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki fark tutar
- iktisap tarihinden itibaren iki tam yıllık sürenin son günü,itibarıyla dağıtılmış kâr payı sayılır ve bu tutarlar üzerinden %15 oranında vergi tevkifatı yapılır.
- Bu fıkra kapsamında tevkif edilen vergiler herhangi bir vergiden mahsup edilemez.
Konuyu bir örnekle açıklayalım.
Şirket hisse her biri 1 TL. itibari değerinde olan 5.000 adet ve 5.000 TL: nominal veya itibari değerli hisse senetlerini ler biri 4 TL. dan 20.000 TL.ya satınalmış ve gerekli alım kayıtlarını yapmıştır.
Ancak aradan iki yıl geçmesine rağmen sermaye azaltımı yapamamış ve hisse senetlerini de elden çıkartamamıştır.
|
Payların alış bedeli |
5.000x4 |
20.000 TL |
|
Payların nominal (itibari) değeri |
5.000x1 |
5.000 TL |
|
Fark |
20.000 – 5.000 |
15.000 TL |
|
Dağıtılmış sayılan kar payı |
15.000 TL |
|
|
Hesaplanan vergi tevkifatı |
15.000X%15 |
2,250 TL |
|
Yasal yedeklerden karşılanacak kısım |
15.000 TL. |
Muhasebe kaydına gelelim.
_____________________ / / 20 ____________________
500 Sermaye 5.000
540 Yasal Yedekler 15.000
514 Geri Satınalınan paylar 20.000
7256 sayılı kanun gereğince elden çıkarılmayan paylar sebebiyle iki tam yıl
İçinde sermaye azaltılmadığı için veya hisseler satılamadığı için aradaki
farkın yasal yedeklerden karşılanması
______________________ ___________________________
Şimdi hesaplanan %15 vergi tevkifatını da muhasebeleştirelim.
_____________________ / / 20 ____________________
689 Kanunen kabul edilmeyen giderler 2.250
360 Kar dağıtım vergileri 2.250
7256 sayılı kanun gereğince sermaye azaltımında dağıtılmış
Sayılan tutarın %15 vergi tevkifatının tahakkuku
------------------------------------- -----------------------------------------------
Ben kayıtların bu şekilde yapılacağını düşünmekteyim.
Cevdet Akçakoca
Yeminli Mali Müşavir
Bağımsız Denetçi
