Son 20 yılda sosyal güvenlik sisteminde yapılan en önemli düzenleme nedir? Sorusuna hiç tereddüt etmeden vereceğim tek cevap Genel Sağlık Sigortası (GSS) olacaktır. Bu sigorta kolu uygulaması ile birlikte ”18 yaşını bitirdikten sonra eğitim hayatına devam etmeyen tüm işsizler, kaçak sigortalı çalışanlar, liseyi bitirdikten sonra 20 yaşını aşıp eğitimine devam etmeyenler, 25 yaşını doldurmuş ve hiçbir işte çalışmayan üniversite mezunları ile hiçbir sigortalılığı bulunmayıp sağlık harcamalarını kendi cebinden karşılayanlar ile diğer tüm zorunlu sosyal güvenliği olmayan vatandaşlar kendi primlerini ödemek zorunda. Aksi takdirde sağlık sigortasından faydalanmaları zorlaşıyor.
BİRİKMİŞ BORÇLAR
Belirtilen kişilerin re’sen kapsama alınması zorunluluğu 1 Ocak 2012’de başlatılmıştı. Buna rağmen farkında olmayan ve her ay hanesine 107.33 TL borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanan çok sayıda vatandaşımız mevcut. Hâl böyle iken belirtilen kişilerin yüklü miktarda birikmiş genel sağlık sigortası borcu bulunuyor. Genel sağlık sigortası borçları ile diğer SGK borçlarının yapılandırılması için en son çıkarılan (9 Haziran 2021) “Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” adı altında yürürlüğe konan “Torba Kanun”da SGK borç yapılandırmasına ilişkin öngörülen sürelere ilişkin ikinci uzatma süresi de geçti. Ancak bu kanunda sayılan kamu borçları arasında yer alan genel sağlık sigortası borçlarına yönelik kolaylık ve fırsatlar geçmedi. Halen devam ediyor.
GELİR TESTİ TERCİHE BAĞLI
SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ya da diğer herhangi bir kapsamda sosyal güvencesi olmayan vatandaşların prim ödeyip ödeyemeyeceklerini, ödeyeceklerse ne kadar prim ödeyeceğini belirleyen işlemler, gelir testi olarak ifade ediliyor. Bu testi yaptırmak zorunlu değil. İkametgâhın bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat ederek yapılacak gelir testi sonucunda gelirin aynı hanede yaşayan aile içinde kişi başına düşen tutarı asgari ücretin 1/3’ünün altında çıkması hâlinde tek kuruş GSS primi yatırmadan genel sağlık sigortasından faydalanmak mümkün olacaktır.
TESTİ YAPTIRMAYANLARA HER AY 107.33 TL VE FAİZ
Geliri, brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken prim tutarı brüt asgari ücretin yüzde 3’ü. Bu nedenle 2021 yılı için bu kapsamdaki kişilerin ödeyeceği prim tutarı aylık 107.33 TL. Gelir testi yaptırmayan bu kapsamdaki kişiler gelirleri düşük olsa bile her ay 107.33 TL borç ve borca ait gecikme zammı ile cezası uygulanıyor. Bu borç zaman geçtikçe yüklü miktara ulaşıyor.
30 KASIM’I GEÇİRMEYİN!
Daha önce hiç gelir testi yaptırmamış GSS sigortalılarının, 30 Kasım 2021 tarihine kadar gelir testine başvurmaları ve hane içindeki gelirlerinin asgari ücretin brüt tutarının üçte birinden az olduğunun tespiti hâlinde, Genel Sağlık Sigortası prim borçları silinecek ve primleri devlet tarafından ödenecek.
Asgari ücretin brüt tutarının üçte birinden az geliri olanlar daha önceden ‘yeşil kartlı’ tabir edilen gruba giriyor. (SGK uygulamasında 60/c-1 eski yeşil kartlılar.)
Bu sigortalılarının sağlık hizmet sunucularına başvurmaları hâlinde herhangi bir şart aranmıyor. Bu kapsamda bu kişiler sigortalı oldukları andan itibaren sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor.
ANA BORCU ÖDEYENİN FAİZİ SİLİNECEK
Torba kanunla birlikte 2021 Nisan ayı ve öncesine ait 60/g kapsamındaki Genel Sağlık Sigortası prim borcu aslının, 31.12.2021’e kadar ödenmesi hâlinde gecikme cezası ve zammının tamamının tahsilinden vazgeçilecek. Genel olarak primlerini kendi ödeyenlerce, e-Devlet üzerinden, şahsen veya posta yoluyla dosyalarının olduğu yerdeki Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezine müracaat edebiliyor. Ancak kapsamda bulunan kişilerin genel sağlık sigortası prim borçlarının yapılandırılması için başvuru şartı aranmıyor. Bu kişilerin otomatik olarak borçları yapılandırıldığından, otomatik olarak yapılandırılan genel sağlık sigortası borçlarını e-Devlet üzerinden veya bankalar aracılığıyla öğrenip takip etmeleri mümkün.
BORCUNU YAPILANDIRAN KİŞİLERİN DURUMU
Asgari ücretin brüt tutarının üçte birinden çok geliri olup borcunu yapılandıranlar ilk taksiti ödemeleri ve cari dönemde 60 günden fazla borçlarının olmaması şartı ile kendileri ve bakmakla yükümlü oldukları kişiler sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor.
İtoHaber | İsa KARAKAŞ
