Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 9/1 maddesi uyarınca “Mükellefin Türkiye içinde ikametgahının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma” yetkisine sahiptir.
Vergi alacağını güvence altına almak amacıyla düzenlenen bu madde sadece ikametgahı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanlar için öngörülmüş değildir. Hazine ve Maliye Bakanlığı, bunların dışında gerekli gördüğü diğer hallerde de verginin ödenmesinden işletme taraf olanları sorumlu tutabilmektedir.
Maddede belirtilen işlemlere taraf olanlar, kendilerine mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen kişi ve/veya kurumlardır. Bunlar, verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten mükellef gibi sorumludurlar.
KDV tevkifatı ihtiyari bir uygulama olmayıp, Hazine ve Maliye Bakanlığınca tevkifat uygulaması kapsamına alınan işlemlerde alıcılar tarafından tevkifat yapılması zorunludur. Diğer taraftan, Maliye Bakanlığınca tevkifat kapsamına alınmamış işlemlerde alıcılar tarafından tevkifat yapılması mümkün değildir.
Katma Değer Vergisi tevkifatı uygulaması, teslim veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan verginin teslim veya hizmeti yapanlar tarafından değil, bu işlemlere muhatap olanlar tarafından kısmen veya tamamen vergi sorumlusu sıfatıyla beyan edilip ödenmesidir.
“Tam tevkifat” işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının işleme muhatap olan alıcılar tarafından beyan edilip ödenmesi, “kısmi tevkifat” ise hesaplanan verginin Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen kısmının işleme muhatap olan alıcılar tarafından diğer kısmının ise işleme (teslim veya hizmeti) yapan tarafından beyan edilip ödenmesidir.
Tevkifat genel bütçeli idareler hariç, tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile beyan edilir.
Tevkifat kapsamındaki işlemlerde vergiyi doğuran olay bakımından özellikli bir durum söz konusu olmayıp, bu işlemlere ilişkin Katma Değer Vergisinin beyan dönemi 3065 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesine göre tespit edilir. Bu kapsamda, işleme ait fatura veya benzeri belge izleyen ay içinde düzenlense dahi sorumlu sıfatıyla beyan, işlemin vuku bulduğu dönemin beyan süresi içinde yapılır. Kısmı tevkifat uygulanmasında satıcının mükellef 1 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilir.
Hizmet işlemlerinde, hizmetin ayın sonunda tamamlanması halinde de fatura izleyen ayda düzenlense bile yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılır. İşlem bedelinin ödenmemesi, işleme ait faturanın süresinde düzenlenmemesi, alıcının geç gelmesi veya hiç gelmemesi engel değildir.
Genel bütçeli idareler dışındaki vergi sorumluları tevkif ettikleri vergi sorumlularına ait 2 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan ederler. Bunların başka faaliyetleri nedeniyle Katma Değer Vergisi mükellefiyetlerinin bulunmaması ve dolayısıyla (1) No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi vermemeleri bu uygulamaya engel teşkil etmez. 2 No’lu Katma Değer Vergisi Beyannamesi sadece tabi işlemlerin olduğu dönemlerde verilir. Gerçek usulde Katma Değer Vergisi mükellefleri (KDV 1 vergi türünden mükellef sicile kayıtlı olanlar) tevkifata tabi tutulan Katma Değer Vergisi’nin beyanında 1015 B Beyanname kodlu KDV 2 beyannamesini, gerçek usulde KDV mükellefiyeti bulunmayanlar (Genel bütçeli idareler dışındaki kamu kurum ve kuruluşları dahil) ise söz konusu verginin beyanında 9015 Beyanname kodlu KDV 2 Beyannamesini kullanırlar.
Genel bütçeli idareler, tevkif ettikleri KDV için sorumlu sıfatıyla beyanname vermezler, tevkif edilen KDV doğrudan bunların muhasebe birimlerince gelir kaydedilir.
Ayrıca 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşların tevkifat uygulaması kapsamındaki alımlarına ait bedellerin, genel bütçeli ödenekleri dışındaki bir kaynaktan karşılanması halinde tevkif edilen Katma Değer Vergisi, söz konusu idare, kurum ve kuruluşlar tarafından 2 No’lu KDV Beyannamesi ile beyan edilip ödenmek zorundadır.
İtoHaber | Dr. Veysi Seviğ
