<p style="text-align: justify;"><strong>I.GİRİŞ</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kamu Gözetim Kurumu (KGK) tarafından Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlarını (KAYİK) denetlemek için yetkilendirilmiş bağımsız denetim kuruluşları “şeffaflık raporu” düzenlemek ve kendi sitelerinde yayınlamaları gerekir.</p> <p style="text-align: justify;">Şeffaflık raporuna ilişkin hususlar Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin (BDY) “Şeffaflık raporunun hazırlanması ve duyurulması” başlıklı 36.maddesinde düzenlenmiştir.</p> <p style="text-align: justify;">Bu makalemizde şeffaflık raporuna ilişkin hususlar ile düzenlenmesinde yapılan hatalar değerlendirilmiştir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.ŞEFFAFLIK RAPORU</strong><br /> <strong>II.1.Şeffaflık Raporunun Hazırlanması</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36.maddesinin 1 ve 2.bentlerine göre KAYİK yetkili bağımsız denetim kuruluşları bir takvim yılında kamu yararını ilgilendiren kuruluşların (KAYİK) denetimini yapmış denetim kuruluşları tarafından, ilgili takvim yılına ait şeffaflık raporunun hazırlanması ve bu raporun denetim kuruluşunun yönetim organı başkanı tarafından imzalanması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.2.Şeffaflık Raporunun Yayımlanması</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36.maddesinin 1.bentine göre şeffaflık raporu hazırlamak zorunda olan denetim kuruluşlarının söz konusu raporlarını, ilgili takvim yılını müteakip (özel hesap dönemi kullanan denetim kuruluşlarının hesap dönemi kapanışını müteakip) dördüncü ayın sonuna kadar internet sitelerinde yayımlaması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.2.1.Şeffaflık Raporunun Kamunun Bilgisine Açık Olması</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36/5 maddesine göre şeffaflık raporu ile raporun güncellenmesi halinde raporun;</p> <p style="text-align: justify;"><strong>a) </strong>Orijinal ve</p> <p style="text-align: justify;"><strong>b) </strong>Güncellenmiş</p> <p style="text-align: justify;">hallerinin ayrı ayrı “beş yıl süreyle” kamunun erişimine açık tutulması zorunludur.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.3.Şeffaflık Raporunun KGK’ya Bildirilmesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36.maddesinin 1.bentine göre şeffaflık raporu hazırlamak zorunda olan denetim kuruluşlarının söz konusu raporlarını, ilgili takvim yılını müteakip (özel hesap dönemi kullanan denetim kuruluşlarının hesap dönemi kapanışını müteakip) dördüncü ayın sonuna kadar Sözleşme Bilgi Girişi Sistemi üzerinden Kamu Gözetim Kurumuna bildirmesi gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.4.Şeffaflık Raporu Bilgilerinin Yönetmeliğe Uygun Hazırlanması</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bir şeffaflık raporunda yer alması gereken asgari bilgiler BDY’nin 36/2’nci maddesinde düzenlenmiş olup denetim kuruluşlarınca hazırlanacak şeffaflık raporlarının asgari olarak bu bilgilerin tamamını içermesi gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Bu kapsamda, BDY’nin 36/2 maddesinde belirtilen asgari bilgilerin şeffaflık raporlarında başlıklar halinde verilmesi, denetim kuruluşu için geçerli olmayan durumlar için ise ilgili başlık altında gerekli açıklamanın yapılması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>II.5. İlgili Takvim Yılında KAYİK Denetimi Yapmayan Denetim Kuruluşlarının Bu Duruma İlişkin Açıklama Yapması</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36/2 maddesi gereğince KGK tarafından KAYİK’ler nezdinde denetim yapmak üzere yetkilendirilmiş ancak ilgili takvim yılında KAYİK denetimi yapmamış denetim kuruluşlarının bu durumu, internet sitelerinin şeffaflık raporu ile ilgili bölümünde açıklamaları gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.ŞEFFAFLIK RAPORUNA İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLERİN KONTROLÜNDE YAYGIN OLARAK KARŞILAŞILAN HUSUSLAR</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY uyarınca KGK tarafından şeffaflık raporlarına ilişkin olarak denetim yapılmaktadır.</p> <p style="text-align: justify;">Şeffaflık raporlarına ilişkin Bağımsız Denetim Yönetmeliği’nde verilen yetki kapsamında KGK tarafından uzaktan gözetim faaliyetleri çerçevesinde şeffaflık raporları kontrol edilmiş ve 3 Ocak 2023 tarihinde bu kontrollere ilişkin hususlar kamuoyu ile paylaşılmıştır.</p> <p style="text-align: justify;">Şeffaflık raporlarına ilişkin KGK tarafından yapılan kontrollerde yaygın olarak karşılaşılan hususlar aşağıda başlıklar halinde değerlendirilmiştir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.1.Şeffaflık Raporunda Zorunlu Olarak Yer Alması Gereken Asgari Bilgilerde Karşılaşılan Hususlar</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bir şeffaflık raporunda yer alması gereken asgari bilgiler BDY 36/2 maddesinde düzenlenmiştir. dolayısıyla denetim kuruluşlarınca hazırlanacak şeffaflık raporlarının asgari olarak bu bilgilerin tamamını içermesi gerekir.</p> <p style="text-align: justify;">Bu kapsamda, BDY’nin 36/2 maddesinde belirtilen asgari bilgilerin şeffaflık raporlarında başlıklar halinde verilmesi, denetim kuruluşu için geçerli olmayan durumlar için ise ilgili başlık altında gerekli açıklamanın yapılması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;">Örneğin; herhangi bir denetim ağına dahil olunmaması, ilişkili denetim kuruluşunun bulunmaması gibi durumların açıklanması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.2.İçinde Yer Aldığı Denetim Ağının Hukuki ve Yapısal Özelliklerine İlişkin Açıklama</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 4/1-e maddesinde tanımlandığı üzere denetim ağı bağımsız denetim kuruluşlarının veya denetim üstlenen bağımsız denetçilerin aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın;</p> <p style="text-align: justify;"><strong>a) </strong>Kâr veya maliyet paylaşımını hedefleyen veya ortak bir mülkiyet,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>b)</strong> Kontrol veya yönetimi,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>c)</strong> Ortak kalite kontrol politikalarını ve süreçlerini,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>d)</strong> Ortak bir iş stratejisini,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>e)</strong> Ortak bir marka veya unvan kullanımını ya da mesleki kaynakların önemli bir kısmını ortaklaşa kullanmayı amaçlayan işbirliğine yönelik yapılanmayı</p> <p style="text-align: justify;">ifade etmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Bu itibarla, denetim kuruluşunun yukarıda belirtilen tanım kapsamında dâhil olduğu bir denetim ağı varsa bunun hukuki yapısının ve yapısal özelliklerine ilişkin bilgilerin şeffaflık raporunda belirtilmesi ve açıklanması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;">Denetim ağı bulunmayan denetim kuruluşlarının ise bu durumu ilgili başlık altında açıkça belirtmeleri gerektiği KGK raporunda belirtilmiştir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.3. İlişkili Denetim Kuruluşları ve Diğer İşletmelere ve Bu İlişkilerin Mahiyetine İlişkin Açıklama</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bağımsız Denetim Yönetmeliğinin (BDY) 4/1-ı maddesinde tanımlandığı üzere, ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeler, aralarında hukuki bir bağ olup olmadığına bakılmaksızın;</p> <p style="text-align: justify;"><strong>a) </strong>Bağımsız denetim kuruluşunun, yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olduğu yahut</p> <p style="text-align: justify;"><strong>b) </strong>Denetim kuruluşunun yönetiminde doğrudan veya dolaylı olarak etkili olan diğer bağımsız denetim kuruluşlarını ve diğer işletmeleri</p> <p style="text-align: justify;">ifade etmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Buna göre denetim kuruluşunun yukarıda belirtilen tanım kapsamında ilişkili olduğu denetim kuruluşları ve diğer işletmeleri varsa bunların kimler olduğuna ve bunlarla olan ilişkilerin mahiyetine ilişkin bilgilerin şeffaflık raporunda verilmesi gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Dolayısıyla ilişkili denetim kuruluşu ve diğer işletmeleri bulunmayan denetim kuruluşlarının ise bu durumu ilgili başlık altında açıkça belirtmeleri gerektiği KGK raporunda değerlendirilmiştir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.4.Kalite Güvence Sistemi İncelemesinin En Son Ne Zaman Yapıldığına Dair Bilgi</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 4/1-i maddesine göre kalite güvence sistemi, bağımsız denetimde gerekli kaliteyi ve kamuoyunun yapılan bağımsız denetime olan güvenini sağlamak amacıyla bağımsız denetim kuruluşu ya da bağımsız denetçi tarafından yapılan işin, belirlenen standart ve ilkelere uygun olarak yapılmasını temin etmek üzere KGK tarafından oluşturulan sistemdir.</p> <p style="text-align: justify;">Bu kapsamda, konuya ilişkin olarak şeffaflık raporunda yer alması gereken bilgi, KKS-1 (KYS) uyarınca denetim kuruluşunun kendisi tarafından yapılan kalite kontrole ilişkin bilgi değil (denetimin kalitesine yönelik gözden geçirme, izleme vb.), kuruluş nezdinde gerçekleştirilen en son incelemeye ilişkin bilgidir. (Kamu otoritesi tarafından yapılan KKS (KYS) incelemesi ve/veya dosya incelemesi.)</p> <p style="text-align: justify;">Dolayısıyla kalite güvence sistemi incelemesine en son ne zaman yapıldığına ilişkin bilgilerin de şeffaflık raporunda açıklanması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.5.Sorumlu Denetçilerin Ücretlendirilme Esaslarına İlişkin Bilgi</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36/2-ı maddesi uyarınca şeffaflık raporlarında sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esaslarına ilişkin bilginin yer alması gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">KGK tarafından açıklanan rapor kapsamında konuya ilişkin olarak şeffaflık raporunda yer alması gereken bilgi, denetim kuruluşunun sadece genel olarak ücret politikasına ilişkin bilgi değil, münhasıran sorumlu denetçilerin ücretlendirilme esaslarına ilişkin açıklayıcı bilginin yer alması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.6.Kalite Kontrol Sisteminin Tanıtımı ve Bu Sistemin Etkin Olarak Çalıştığına Dair Denetim Kuruluşu Yönetiminin Beyanı</strong></p> <p style="text-align: justify;">BDY’nin 36/2-i maddesi uyarınca şeffaflık raporlarında hem KKS-1 (KYS) çerçevesinde kuruluş nezdinde oluşturulan kalite kontrol sisteminin tanıtımının yapılması hem de bu sistemin etkin olarak çalıştığına dair denetim kuruluşu yönetiminin beyanının bulunması gerekir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>III.7.İlgili Takvim Yılında KAYİK Denetimi Yapmayan Denetim Kuruluşlarının Yapacağı Açıklama</strong></p> <p style="text-align: justify;">KGK tarafından 3 Ocak 2023 tarihinde paylaşılan raporda açıkça ifade edildiği üzere KAYİK yetkili olup ilgili takvim yılında KAYİK denetimi yapmamış denetim kuruluşlarının şeffaflık raporu hazırlama, internet sitesinde yayımlama ve Kurumumuza bildirme yükümlülüğü bulunmamaktadır.</p> <p style="text-align: justify;">Ancak bu denetim kuruluşlarının buna ilişkin durumu internet sitelerinin şeffaflık raporlarıyla ilgili bölümünde açıklamaları gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>IV.SONUÇ</strong></p> <p style="text-align: justify;">Şeffaflık raporlarına ilişkin yükümlülüklerin zamanında, tam ve doğru olarak yerine getirilmesi amacıyla, başta yukarıda belirtilen hususlar olmak üzere BDY’nin 36’ncı maddesinde yer alan düzenlemelere dikkat edilmesi, BDY’nin 36/1, 36/4 ve 36/5’inci maddelerinde belirtilen yükümlülüklerin aksatılmaması amacıyla da denetim kuruluşlarının internet sitelerini aktif tutmaları hususu önem arz etmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">KGK da yayınladığı denetim raporunda bu hususlara özellikle dikkat çekmiştir.</p> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>Kaynak:</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bağımsız Denetim Yönetmeliği (BDY)</p> <p style="text-align: justify;">KGK Raporu (Şeffaflık Raporuna İlişkin Yükümlülüklerin Kontrolünde Yaygın Olarak Karşılaşılan Hususlar)</p> <p style="text-align: justify;"><a href="http://www.kgk.gov.tr/">www.kgk.gov.tr</a></p> <p style="text-align: justify;"><a href="https://ekovergi.com/bagimsiz-denetim-kuruluslarinca-duzenlenen-seffaflik-raporu-ve-kgk-raporu/" target="_blank">ekovergi.com</a> | Ahmet GÜZEL</p>