10 ilimizi aynı anda etkileyen büyük bir afet yaşadık. Kayıplarımız, acılarımız çok fazla... Şu an kamu kurumları, şirketler, sivil toplum kuruluşları, vatandaşlar herkes “Nasıl daha fazla yardım edebilirim” çabası içinde... Tüm ülke; dayanışmayla acıları paylaşmaya, yaraları sarmaya çalışıyor. Pek tabii herkes o soruyu soruyor: Binalar nasıl bu kadar dirençsiz olabilir? 17 Ağustos 1999’dan sonra da bu soru sorulmuş ve kritik düzenlemeler de yapılmıştı, binaların inşa ve denetim kriterleri yenilenmişti... Görüyoruz ki 1999 sonrası mevzuat değişiklikleri yeterli olmamış... Konunun uzmanı kişilerin açıklamalarından anladığımız ise şu: “Kitapta yazan kurallar yeterli. Binalar kitaba uygun yapılmamış, kurallara uyulmamış.”“Malzemeden çalınmış” deniliyor aslında... Evet, başka açıklaması yok. 1999 depreminden sonra teorik olarak kriterlerimizi düzeltmiş olsak da bu, pratiğe yansımamış... Bina inşa ve denetim kriterlerini ağır cezai yaptırımlarla, sıfır toleransla uygulamaya geçirmedikçe hepimizin geleceği tehlikede... Tabii ki; mevcut bina stoku da değerlendirilmeli... Gerek ilgili bakanlıklar gerek belediyeler yeni bina inşasına yönelik uygulamaların denetim kriterlerini yenilerlerken eski ve riskli binaların nasıl yenilenebileceğine yönelik ‘hızla uygulamaya geçecek’ eylem planını da açıklamalılar. BAĞIŞLARIN VERGİSEL YÖNÜ Diğer yandan depremin ilk gününden itibaren memleketin dört bir yanından işletmeler nakdi ve ayni yardımlarını bölgeye gönderiyorlar. Her ne kadar vergisel yönü ilk başta düşünülmese de bu bağış işlemlerinin muhasebe kaydını yapan işletme yetkilileri için ‘bağışların vergisel yönü de’ önemli... KIZILAY’A YAPILAN BAĞIŞLAR Gerek şahıslar gerekse şirketler, Türkiye Kızılay Derneği’ne yaptıkları nakdi bağışların tamamını vergiye tabi gelirlerinden düşebiliyorlar. Şahsen gelir vergisi mükellefi olanlar için Gelir Vergisi Kanunu’nda (GVK) Kızılay’a yapılan nakdi bağışların tamamının vergiden düşülebileceği belirtiliyor. (Md.89/11) Şirketler için Kurumlar Vergisi Kanunu’nda da (KVK) Kızılay’a yapılan nakdi bağışların vergiden düşülebileceği açıkça yer alıyor. (Md.10/1-f) YÜZDE 5 SINIRINA TABİ BAĞIŞLAR Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere, köyler ile kamu yararına çalışan derneklere ve Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin yüzde 5’ini aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar kazançtan indirilebiliyor. (GVK Md. 89/4 ve KVK Md.10/1-c) Bu da kanunda açıkça belirtilen bir bağış detayı. YÜKÜMLÜLÜKLER ERTELENDİ Hazine ve Maliye Bakanlığı büyük afetten etkilenen 10 il için mücbir sebep hali ilan etti. Söz konusu duyuru Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde (gib.gov.tr) 8 Şubat’ta yayımlandı. Deprem tarihi itibarıyla bu illerdeki vergi mükelleflerinin, 6 Şubat 2023 ila 31 Temmuz 2023 (bu tarih dâhil) tarihleri arasında mücbir sebep halinde olduğu kabul edildi. Duyuruya göre; mücbir sebep halinin geçerli olduğu dönemde verilmesi gereken beyanname ve bildirimler 15 Ağustos 2023 Salı günü sonuna kadar verilebilecek, bu beyanname ve bildirimler üzerine tahakkuk eden vergiler ile diğer vergi, ceza ve gecikme faizleri 31 Ağustos 2023 Perşembe günü sonuna kadar ödenebilecek. GİB’in duyurusunda ayrıca; Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa illerinde bulunan vergi mükelleflerinin vergi borçlarının 2 Ekim 2023 Pazartesi gününün sonuna kadar başvuru yapmaları ve gerekli şartları da taşımaları kaydıyla faiz alınmaksızın 24 aya kadar taksitlendirileceği belirtiliyor. CUMHURBAŞKANLIĞI YARDIM KAMPANYASI Cumhurbaşkanlığınca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı da vergiden düşülebiliyor. (GVK Md. 89/10 ve KVK Md.10/1-e) Gelir İdaresi Başkanlığı da internet sitesinde (gib.gov.tr) 9 Şubat’ta duyuru yayımladı. Bağışların tamamının vergi beyannamelerinde indirim konusu yapılabileceğini belirten duyurunun ilgili bölümü şöyle: 3/2/2021 tarihinde yayımlanan 3483 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı gereğince, bu tarihten itibaren ülkemizde meydana gelebilecek depremler sonrası zarar gören afetzedeler için Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyaları yürütülmektedir. Bu kapsamda, Kahramanmaraş ili merkezli olan depremler için AFAD Başkanlığı koordinasyonunda yardım kampanyası başlatılmıştır. Ayrıca, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri uyarınca, Türkiye Kızılay Derneğine yapılan nakdi bağışların tamamı da vergi matrahından indirilebilmektedir. NAKDİ BAĞIŞ VE YARDIMLAR Depremlerden etkilenen afetzedeler için AFAD Başkanlığınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince indirim konusu yapılabilecektir. Aynı şekilde, Türk Kızılayınca ilan edilen hesaplara yapılan nakdi bağışların tamamı da indirime konu edilebilecektir. Bağışların indirilebilmesi için ödemeye ilişkin banka dekontları yeterli olacaktır. AYNİ BAĞIŞ VE YARDIMLAR Depremler sonrası genel hayatı olumsuz etkileyen şartların ortadan kaldırılması için gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince, işletmelerinde mevcut olan ya da dışarıdan temin edilen ihtiyaç malzemeleri de ayni olarak bağışlanabiliyor. Ayni bağışlar; AFAD Başkanlığının kendisine yapılabileceği gibi AFAD’ın yönlendirdiği kamu kurum ve kuruluşlarına da yapılabiliyor. Bu kapsamda yapılan ayni bağışların tamamı, bağışa konu malların içeriğine ve ilgili kurumlarca teslim alındığına ilişkin belge düzenlenmesi kaydıyla, indirim konusu yapılabilecek. Yine söz konusu kapsamda yapılan bağış ve yardımlarda KDV hesaplanmayacak ve bağışa konu mallara ilişkin yüklenilen KDV’ler de işletmeler tarafından indirim konusu yapılabilecek. Hürriyet | Ahmet KARABIYIK