Küresel ölçekte, şeffaflık politikalarının bir sonucu olarak, bilgi değişimi ülke vergi politikası ajandalarının üst sıralarında yer almaktadır.
Bununla uyumlu olarak, vergisel amaçlı bilgi değişiminin çok araçlı ve katmanlı biçimde yükselen bir ivme kazandığını, konuyla bağlantılı veriler ve rakamları 18 Ocak 2023 tarihli yazımda ele almıştım. Birden fazla araç arasında, mükellefler tarafından en yakından takip edilen gelişme, finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimi konusudur.
Hesap bilgilerinde otomatik değişiminin temeli
Hesap bilgilerinin otomatik değişiminin temeli ‘Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi’ ve ‘Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması’dır. Türkiye, yetkili makam anlaşmasını 2017 yılında anlaşmayı imzalamış ve 31.12.2019 tarihinde onaylamıştır. Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması, 3 Şubat 2020 tarihi itibariyle yürürlüktedir.
Türkiye bakımından hesap bilgilerinin değişimi
2022 Yılı Gelir İdaresi Faaliyet Raporu’na göre, Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması kapsamında Türkiye, ilk otomatik bilgi değişimini 2018 yılında Norveç ve Letonya ile ikili anlaşmalar çerçevesinde gerçekleştirmiştir. Çok taraflı anlaşma kapsamında otomatik bilgi değişimi 2019 yılı verilerinin paylaşılması ile başlamış ve devam etmektedir. Detay sayılara OECD’den ulaşmak mümkün. FATCA anlaşması uyarınca ABD ile ilk bilgi değişimi ise 2022 yılı sonunda yapılmıştır.
Küresel ölçekte listeler değişiyor
Haziran ve temmuz aylarında, çeşitli ülkeler bilgi değişimi yaptıkları ve ortak raporlama standardına dahil ettikleri ülke listelerini güncelledirler. Belçika, Jamaika ve Tayland’ı ortak raporlama standardına dahil etti. Guernsey çeşitli ülkeleri listesinden çıkardı. Son güncelleme 20 Temmuz tarihinde Almanya’da tarafından yapılmıştır.
Vergi idaresi rehberi
Küresel gelişmeler devam ederken, vergi idaresi finansal hesap bilgilerinin değişimine ilişkin daha önce yayınlamış olduğu rehberi güncelledi. Rehber, konuya yabancı olanlar açısından anlaşılabilir bir dil ve kapsamlı bir içerikle uygulamaya ilişkin soruları cevaplamaktadır.
Dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri uygulamanın karşılıklılık esasına dayanması. Kişilerin, yerleşik (mukimi) olduğu ülke dışındaki diğer ülkelerde bulunan finansal hesap bilgileri, yerleşik (mukim) olunan ülkeyle vergisel amaçlarla kullanılmak üzere (karşılıklı) olmak şartıyla ve elektronik ortamda otomatik olarak gönderilecektir.
Toplanan bilgilerin akıbeti
2008 yılı sonrası hız kazanan şeffaflık gündemi, bilgi değişimini çok araçlı biçimde vergi idareleri ve mükelleflerin gündemine taşıdı. Politika aracı olarak bu yöntemlerin etkinliği ve veri güvenliği tartışmasını bir kenara bırakarak, toplanan bu bilgilerin ulusal vergi idarelerince nasıl kullanıldığı meselesine dikkat çekmek gereklidir. Hemen hemen bütün ülkelerde anayasalarda koruma altına alınmış özel hayatın gizliliği konusunu çok tartışmalı hale getiren bu politika araçlarının nasıl kullanıldığına ilişkin bir veri elimizde bulunmamaktadır.
OECD nezdinde vergi idarelerinin topladıkları bu bilgileri ne tür işlemler için kullandığını kamuoyuna açıklaması şeffaflık politikalarının tamamlayıcısı ve hukuk devletinin gereğidir.
*https://gib.gov.tr/kurumsal/stratejik-yonetim/faaliyet-raporlari (2022) ** Bu konuda bkz. OECD (2022), Peer Review of the Automatic Exchange of Financial Account Information 2022, s. 14. *** https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/uluslararasi_mevzuat/finansalrehber2023.pdf
Dünya | Doç. Dr. Ayhan Selçuk ÖZGENÇ
