BİTCOİN Bitcoin 2008 yılında Satoshi Nakamoto tarafından başlatılmış, herhangi bir merkez bankası, resmi kuruluş ile ilişiği olmayan, ancak ülkelerin para birimleriyle alınıp satılabilen, herhangi bir üçüncü parti hizmetine aracı kurumuna gerek kalmadan transferi yapılabilen bir tür dijital para birimidir. Bitcoin, Satoshi Nakamoto adlı kişi veya grup tarafından 2008 yılında ilan edildi ve 2009'un başlarında ortaya çıkarıldı. İlk işlem 2009 yılının Ocak ayında Nakamoto ile Bitcoin'in ilk kullanıcıları arasında gerçekleşti. Bilinen ilk ödeme işlemi ise 2010 yılında bir Bitcoin madencisi tarafından gerçekleştirilmiştir. Maksimum bitcoin sayısı 21 milyonla sınırlandırılmıştır. Bitcoin herhangi bir devlete veya merkez bankasına bağlı değildir. Geleneksel paralarda olduğu gibi karşılığında altın gibi herhangi bir değerli maden yoktur. Fiziksel olarak basılan bir para değeri değildir. Bitcoin tamamen sanal olarak üretilen ve temelinde matematik formülü olan bir sistemdir. Bu matematik formülü herkese açıktır ve isteyen herkes bu sisteme dahil olabilir. Bitcoin madenci sistemine dahil olan her birey sistemin güvenliğini sağlamlaştırmış olmaktadır. Bitcoin dijital bir para birimi, ödeme sistemi ve merkezi olmayan bir mutabakat ağıdır. Sistem üzerinde kullanıcılar birbirlerine aracı olmadan doğrudan transferler yapabilmektedir. Transferler merkezi olmayan dağınık bir kayıt ve mutabakat sistemine kaydedilmektedir. Bu kayıt ve mutabakat sistemi Blockchaindir. Bitcoin ağı üzerinde transfer edilen değer birimi bitcoin (BTC) olarak adlandırılmaktadır. Bitcoin üretim işlemi madencilik (mining) olarak adlandırılmaktadır. Satoshi Nakamoto tarafından geliştirilen algoritma gereği bilgisayarlara bir takım matematiksel işlemler yaptırılarak tamamlanan matematiksel işlemler sonucunda madenciler bitcoin ile ödüllendirilmektedir. Bitcoin sisteminin işleyişinde herhangi bir merkezden üretilmeyen Bitcoinler, Bittorent ağlarına benzer şekilde noktadan-noktaya dağıtık bir ağ özelliği göstermektedir.Bu ağda gerçekleşen ödemeler diğer noktalara anında ulaşmakta , böylece hangi adresten hangi adrese ödeme yapıldığı kayıtlara geçebilmektedir. Böylece toplanan kayıtlar blok adı verilen yapıların içinde yer almaktadır. Her bir blok üzerinde yüksek işlem gerektiren bir hash algoritması uygulanarak, belli bir sıfır sayısıyla başlayan ifadenin bulunması istenmektedir. Yaklaşık 10 dakikada bire denk gelen bu işlemi gerçekleştiren ilk kullanıcıya sıfırdan 50 BTC (daha sonra azalarak ) ödül olarak verilerek Bitcoin'ler emisyona sürülmüş olmaktadır. Bitcoin kullanabilmek için bir cüzdan oluşturmak gerekmektedir..Oluşturacak olan sanal cüzdan ile para almak , para göndermek, alışveriş yapmak mümkündür.Bitcoin sisteminde yapılan ödemelerin doğrulanması için açık anahtarlı şifreleme, noktadan-noktaya ağ bağlantısı ve proof-of-work gibi teknolojiler kullanılmaktadır. Bitcoin cüzdanı, Bitcoinleri saklamaya, göndermeye ve almaya yarayan bir uygulamadır. En yaygın cüzdanlar akıllı telefonlarda kullanılan cüzdanlardır. Bitcoinler ödemeyi yapan adresten alıcı adrese şifrelenmiş olarak imzalanarak gönderilmektedir. Her işlemin ağa duyurulumu yapılır ve blok zincirinde yerini almaktadır.Eklenen bitcoinler birden fazla kere kullanılamaz. Bitcoin bu teknolojileri kullanarak, herkesin kullanabileceği hızlı ve son derece güvenilir bir ödeme ağı sağlamaktadır.Satın alınan yada çıkartılan Bitcoinler internet üzerinden harcanabillmektedir. Bitcoin, piyasalarda bir değer birimi olarak kullandığımız altına benzetilmektedir. Bitcoin bir başkasına gönderildiğinde, cüzdan paranın gönderildiği kişinin adresi olan bir işlem çıktısı oluşturur. Bu işlem daha sonra Bitcoin ağına işlem girişi olarak Bitcoin adresine kaydedilmektedir. Bu kişi Bitcoin’leri başka birine gönderdiğinde, adresi de işlem girdisi olmaktadır. Diğer kişinin Bitcoin adresi ise işlem çıktısı olmaktadır. Süreç bu şekilde devam etmektedir. Bu sistemi kullanarak Bitcoin işlemleri Bitcoin’in ilk oluşturulduğu zamana kadar izlenebilmekte ve kimin herhangi bir zamanda kime gönderdiğini anlaşılabilmektedir. Bu ise, tüm işlemlerin herhangi bir zamanda kontrol edilebileceği tamamen şeffaf bir sistem oluşturmaktadır. BİTCOİN BORSASI Bitcoin borsası, yatırımcıların farklı para birimleri veya altcoin’ler kullanarak Bitcoin alıp satabilecekleri dijital bir pazardır. Bitcoin döviz değişimi, kripto para biriminin alıcıları ve satıcıları arasında aracı görevi gören çevrimiçi bir platformdur. Bitcoin alım satımı platformlar aracılığıyla olur. Bu hizmeti veren yerli ve yabancı pek çok platform bulunmaktadır. Bu platformlar kullanıcılara hesaptan havaleden kredi kartından transfere kadar çeşitli opsiyonlar sunmaktadırlar. Gönderilen para karşılığında ne kadar bitcoin alabilecek olduğu görülebilir ve buna göre bitcoin satın alınabilir. Bitcoin’in değeri piyasadaki arz ve talep koşullarına bağlıdır.Talep artınca fiyatta artış , talep düşünce fiyatta azalma görülür. Bitcoin’in bazı devletler tarafından tehdit olarak algılanmasının nedeni kara para aklama, vergi kaçırma gibi illegal işler için kullanılabilmesidir. Bu paralar sanal defterlerde tutulduğu için ve bu defterler de bir bakıma bölünmüş şekilde milyonlarca kullanıcının bilgisayarında yer aldığı için merkezi bir otorite tarafından takip edilemezler. Bu da hükümetlerin kontrol yetkilerini azaltan bir durumdur. BİTCOİN İŞLEMLERİ Piyasalarında trade yani alım satım işlemi alıcı ve satıcı olarak iki taraf arasında gerçekleşir. Satıcı ve alıcı, borsa ya da farklı bir platform üzerinden fiyatta anlaştıklarında takas gerçekleşir. Varlığın piyasa değeri bu aşamada oluşur. Alıcılar, satıcılardan daha düşük fiyattan emir belirleme eğilimindedir. Emir defterinin bir tarafında varlıkları satışa koyanlar, bir tarafında da almak istedikleri fiyatı belirleyenler yer alır. Satın alma emirlerinin sayısı satış emirlerinden fazla olursa, varlık için daha çok talep meydana çıktığından fiyat genellikle yükselir. Buna karşılık daha çok insan satın almak yerine sattığında fiyat düşer. Bitcoin'in fiyatı piyasa tarafından belirlenir. Kripto para biriminin fiyatlandırılması daha karmaşık hale gelir çünkü fiyatlar alım satıma göre değişir. Bitcoin belirli bir zamanda borsalar tarafından yapılan işlemlere göre kendi ortalama fiyatlarını belirleyen birden fazla borsada işlem görür. Endeksler, birkaç borsadaki fiyatları bir araya toplar ve bunların ortalamasını alır, ancak tüm endeks verileri için aynı borsaları kullanmaz. Bitcoin alım satımında ortalama fiyatı olan belirli bir borsa seçilmesi önemlidir. Bitcoin'in fiyatı, bilginin hangi borsadan geldiğine bağlı olarak herhangi bir anda dalgalanır. Bitcoin, diğer kripto para birimleri gibi Arz ve Talep Yasasına uygun olarak çalışır. Bitcoin arzı Altın ile karşılaştırılabilir, çünkü Dünya'daki toplam Altın miktarı bilindiği gibi dolaşıma sokulabilecek önceden belirlenmiş maksimum Bitcoin sayısı da belirli miktardadır. Bitcoin’e yatırım yapmadan önce Bitcoin alıp satılabilecek olan bir hesabın olması gerekiyor. Aslında “Bitcoin hesabı” adında bir hesap türü yoktur. Bitcoin hesabından kast edilen borsalarda alım-satım yapılan hesaplar ya da bitcoin cüzdanlarıdır. Bu nedenle global veya yerli borsalarda açılan tüm hesaplar birer Bitcoin hesabı olarak kabul edilebilir. Bitcoin kullanabilmek için ilk olarak kişisel bir Bitcoin cüzdanı edinmek gereklidir. Bitcoin birçok internet sitesi aracılığı ile kolaylıkla alınıp satılabilmektedir. Hesap açılışları için e-mail adresi-cep telefonu ve kimlik bilgilerinin bilgilerinin girilmesi gereklidir. Hesap açtıktan sonra, ilgili hesaba para aktarmak ve bitcoin alım satımına başlamak mümkündür. Bitcoin hesabı açıldıktan sonra ve para aktarımı yapıldıktan sonra Bitcoin almak için yapılması gereken emir vererek işlem yapılmasını sağlamaktır. Gerektiğinde de satış işlemleri gerçekleştirilmektedir. Bitcoin aldıktan sonra, Bitcoin'ler güvenli soğuk depolarda saklanmaktadır. Bitcoin alım satımı için bitcoin cüzdanı olması zorunlu değildir fakat başka birisine bitcoin göndermek için ise cüzdan olması gereklidir. Herhangi bir siteden alınmış olunan bitcoinler başka bir siteye transfer edilebilir.Bu işlem için de cüzdan kullanmak gereklidir. Bitcoin hesabındaki bitcoinleri sanal cüzdana aktarıp daha sonra transfer edilmek istenilen hesap numarası yazılarak bitcoinler ilgili hesaba transfer edilebilir. Bitcoin hesabından cüzdana bitcoin transferi yapmak için komisyon ödemesi yapılması gereklidir. Bitcoin alım satımı aslında dört aşamadan oluşan basit bir süreci içermektedir. Birinci aşamada bir kripto para borsasında üyelik açılmasını içermektedir. E mail adresi ile ücretsiz olarak açılan hesaplarda e -Devlet üzerinden alınması gereken ikametgâh barkod kodu ile hesabın doğrulanması gereklidir. Türk Lirası yatırmak ya da çekebilmek için hesabın doğrulanması gerekmektedir. Bu süreçte ikinci aşama olarak adres, telefon numarası gibi bilgilerin forma doldurulması tamamlanmaktadır. Üçüncü aşama sırasında sitede bulunan Yatır/Çek menüsünden TL Yatır butonundan hesaba para yatırılması gereklidir. Para yatırma işleminde İBAN numarası kullanılmaktadır. Yatırma işleminin doğru yapılması halinde gönderilen tutarın Borsa’ya ulaşması ile birlikte bakiyeye yansıtılmaktadır. Dördüncü aşamada ise sitedeki TRY tutarının bakiyeye yansıtılmasının ardından Market bölümünde BTC başlığı altında EMİR VER bölümüne alınmak istenilen miktar girilerek AL butonunu tıklamak yeterlidir. Al-sat modülünden almak/satmak istenilen fiyat ve miktarı emir girerek işlemin tamamlanması gereklidir. Bitcoin al sat işlemi yapabilmek için bitcoin almak isteyenlerle bitcoin satmak isteyenlerin razı oldukları fiyatları elektronik olarak kayıtlı tutulduğu emir defteri vardır. Borsalarda işlem yapan alıcılar ve satıcıların bu kripto para için fiyat tekliflerinin yer aldığı elektronik listedir. Alıcıların almak istedikleri miktar için ödemeye razı oldukları fiyat ile satıcıların satmak istedikleri miktar için razı oldukları fiyat emir defteri üzerinde eşleştiğinde işlem gerçekleşmiş olur. BİTCOİN’DE VERGİLENDİRME Bitcoin başta olmak üzere kripto paranın vergilendirilmesi, onun nasıl tanımlanacağına bağlıdır. Birçok ülkede kripto paraya ilişkin yasal bir düzenleme bulunmamaktadır. Bazı ülkeler yasaklamış, bazı ülkeler ise kripto paraları düzenleme yoluna giderek; emtia, para, veya menkul kıymet gibi farklı şekillerde nitelemişlerdir. Türkiye açısından da kripto paranın tanımlanmasına dair netlik bulunmamaktadır. Bu nedenle de kripto para işlemlerinde vergilemenin nasıl yapılabileceği konusu belirsizdir. Bu belirsizlik içinde kripto paraların menkul kıymet, emtia ya da para (döviz) olarak nitelendirilerek vergilendirilebileceği noktasında görüşler bulunmaktadır. Bitcoin’in ilk piyasaya çıktığı tarihten bu yana, yurt dışında da vergisel olarak çok çeşitli uygulama ve yaklaşımlar bulunmaktadır. Bazı ülkeler gelir vergisi açısından, kripto parayı ‘gayri maddi bir varlık’ veya ‘finansal bir varlık’ olarak nitelendirmektedir. Gelir vergisi açısından kripto parayı ‘emtia’ veya ‘para’ olarak nitelendiren ülkeler de bulunmaktadır. Avustralya, Fransa, İspanya, İsveç, İsviçre ve İngiltere gibi ülkelerde kripto paralar gayri maddi varlık olarak nitelendirilirken, Brezilya, Danimarka, Japonya gibi bazı ülkeler ise kripto paraları finansal varlık olarak kabul etmektedir. Avusturya, Kanada, Çin ve Endonezya kripto parayı emtia olarak kabul ederken Belçika, İtalya ve Polonya gibi ülkeler ise kripto paraları “para” olarak kabul etmektedirler. ABD’de madencilik yoluyla kripto para kazanılması gelir vergisi ödemek için yeterli görülmektedir. İngiltere, Finlandiya, Japonya, Avusturya gibi ülkeler de henüz daha madencilik faaliyetleri aşamasında elde edilen kripto paraları vergileme eğilimindeler. Fransa, Danimarka, Polonya gibi bazı ülkelerde ise gelir vergisi ancak kripto paranın elden çıkarılması aşamasında ortaya çıkmaktadır. Güney Kore elde edilen kazançtan yüzde 20 vergi alınırken, Hong Kong, Singapur, Malta ise vergi almamaktadır. ABD’de Bitcoin gibi sanal paralar varlık / mal olarak kabul edilmekte ve Bitcoin satış veya değişiminden kaynaklanan kazanç veya zararın niteliği, sanal para biriminin mükellefin elinde “sermaye varlığı olup olmadığına bağlı olarak değerlendirilmektedir. ABD kripto para sahiplerinden gelir vergisi almaktadır. Avrupa Birliği’nde “Varlık veya mal” para birimi olarak kabul edilen Bitcoin işlemleri KDV’den muaf tutulmaktadır. Bitcoin işlemlerinde elde edilen kazanç, “sermaye değer kazancı veya gelir vergisi” gibi diğer vergilere tabi olabilmektedir. Almanya’da, Bitcoin özel para olarak nitelendirilmekle birlikte 1 yıldan az elden çıkarma sonucu elde edilen kazançlar vergiye tabi tutulabilmektedir. Ancak 800 Euro’yu aşmayan veya 1 yıldan fazla elde tutulan Bitcoin satışından elde edilen değer artış kazancı vergiden muaf tutulmaktadır. İngiltere’de “Bitcoin” yabancı döviz olarak değerlendirilmekte ve döviz kazanç ve zararlarının tabi olduğu kurallar, “Bitcoin” işlemleri için de geçerli olmaktadır. Ancak, “spekülatif Bitcoin işlemleri”, herhangi bir vergiye tabi olmayabiliyor. Japonya’da Bitcoin satışı tüketim vergisinden muaf tutulmakta ve sanal para emtia olarak kabul edilmektedir. Bitcoin ticaretinden elde edilen kazançlar işletme kazancına dâhil olmaktadır. Kanada’da, Bitcoin gibi kripto para birimleri , “altın, gümüş ya da doğalgaz gibi “emtia” olarak kabul edilerek ticari kazanç ya da bir değer artış kazancı olarak vergilendirilmektedir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü ( OECD ) tarafından kripto para vergilendirmesi ile ilgili dünya genelinde yapılan bir çalışmada; kripto paraların birçok ülkede gayri maddi bir varlık veya finansal varlık olarak, bazı ülkelerde emtia olarak, bazı ülkelerde ise para olarak tanımlandığı belirlenmiş olup kripto paraların vergi hukuku boyutunun oldukça dengesiz olduğuna dikkat çekilmektedir. OECD’nin G20 Vergi Raporu’na göre; İtalya, Hollanda, Portekiz ve İsviçre haricinde ülkelerin neredeyse tamamı tarafından kripto para birimleri ile itibari para birimlerinin değişimi “vergiyi doğuran olay” olarak görülmektedir. Türkiye’de kripto paraların vergilendirilmesine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamakla birlikte;2013 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından kripto paraların elektronik para olmadığı belirtilmiştir.2020 yılında yayımlanan Yeni Ekonomi Programı’na göre 2021 ilâ 2023 yılları arasında kripto finansal varlıkların “edinimi, alım, satım ve devir” işlemlerinde vergi düzenlemesi yapılması planlandığı açıklanmıştır.03.2021 tarihinde ilan edilen “Ekonomik Reform Paketi” ve “Ekonomi Reformları Eylem Planı” kapsamında dijital paranın ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısını oluşturma çalışmaları Hazine ve Maliye Bakanlığı koordinasyonunda Sermaye Piyasası Kurumu, Gelir İdaresi Başkanlığı, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve BDDK tarafından 31.12.2021 tarihine kadar tamamlanacaktır ibaresi yer almaktadır.2022 Nisan ayı itibari ile ise henüz konu ile ilgili yasal düzenlemeler tamamlanma sürecinde bulunmaktadır. Kripto paralar başlığında bitcoin’in önemli bir gelir potansiyeli olmasından dolayı vergilendirilmesine yönelik çalışmalar da hızlandırılmaktadır. Türkiye’de vergi mevzuatına ilişkin düzenlemelere gidilirken öncelikle kripto paraların ne olarak nitelendirileceğinin belirlenmesi önem göstermektedir. Kripto paranın niteliği ve vergilendirilmesi konusunda önemli faktörler arasında kripto paralardan elde edilen kazançların vergiye tabi tutulması için kazancın konusunun belirlenmesi yer almaktadır. Bu kapsamda kripto paralar “menkul kıymet”, “emtia” veya “para” olarak nitelendirilebilmektedir. Kripto paraların menkul kıymet olarak nitelendirilebilmesi için “finansal varlık” olarak ele alınması gerekmektedir. Kripto paraların alım-satım işlemleri gelir vergisinin konusuna girmektedir. Alım-satım işlemi sonucu elde edilen gelir değer artış kazancı, kripto para borsalarının elde ettikleri komisyonlar ticari kazançları ortaya çıkartmaktadır. Kripto paralar menkul kıymet olarak değerlendirildiğinde KDV’nin konusuna girmemekle beraber, değer artışının yıllık olarak belirlenen rakamı aşması durumunda aşan kısımın gelir vergisine tabi olması gerekmektedir. Kripto paranın menkul kıymet olarak nitelendirilmesinin getireceği sorunlar arasında ise işlemin yapıldığı borsaların hangi ülke hukukuna tabi olacağının belirlenmesi ve vergilemeye ilişkin uluslararası sınırların belirlenmesine ait belirsizlikler yer almaktadır. Kripto paraların emtia olarak değerlendirilmesi durumunda iki türlü vergilendirilebileceği belirtilmektedir. Yapılan faaliyette devamlılık unsuru yer almıyorsa bu kazanç arızi kazanç olarak kabul edilmektedir. Arızi kazanç olarak kabul edilmesi halinde kazancın istisna kısmı dikkate alınacak, istisna tutarını aşması durumunda ise aşan kısım gelir vergisine tabi olacaktır. Ancak kripto paranın artan kur değerinden yararlanmak için alım-satım işlemi sürekli gerçekleşmekte ve ticari faaliyetler içerisinde devamlı olarak kullanılmakta ise elde edilen kazanç ticari kazanç olarak değerlendirilecektir. Kripto paraların emtia olarak değerlendirilmesi ile KDV’yi doğuran olay meydana gelmektedir. Kripto paranın para birimi olarak kabul edilmesi durumunda ise TCMB yetki alanı kapsamında değerlendirilerek herhangi bir vergilemeye tabi tutulmayacaktır. BİTCOIN MUHASEBE KAYITLARI Bitcoin’in para, menkul kıymet ya da emtia olarak değerlendirilmesi yapılan işlemler ve muhasebe kayıtları açısından önem taşımaktadır. SPK, Bitcoin’in menkul kıymet tanımına uymadığını belirtirken Merkez Bankası’da Bitcoin’in para olarak değerlendirilemeyeceğini belirtmiştir. Bitcoin resmi makamlar tarafından emtia olarak kabul edilirse bu durumda hem gelir vergisi hem de KDV devreye girmekte ve bu işi ticari olarak yapan şirketler içinde kurumlar vergisi yükümlülüğü doğmaktadır. Bitcoinin emtia olarak kabul edilmesi varsayımı ile muhasebe kayıtlarını örnekleştirirsek. X A.Ş. yatırım amaçlı ’ olarak ABD ‘deki şirketten birim değer ile bitcoin almıştır. Bitcoin’ler doğrudan şirketin yatırım hesabına gelmiştir. ABD’deki şirket tarafından bu işlem için herhangi bir fatura düzenlenmemiştir. Şirket tarafından satın alınan bu emtia 15’li grupta takip edilmelidir. Bu emtianın eğer yurt dışından gümrük aracılığı ile gelmesi durumunda gümrükte KDV ödemek gerekliliği oluşacaktır. Satın alınna Bitcoin emtia’sı için sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanmalıdır. Bitcoin alımı işlemi; -------------------------------------------------------------/--------------------------------------- 157 DİĞER STOKLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Şirket bitcoinleri yurtiçindeki bir müşteriye bir süre sonra KDV dâhil olarak satmıştır. Bitcoin satış işlemi; ---------------------------------------------------------------/------------------------------------- 120 ALICILAR 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV ----------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 157 DİĞER STOKLAR ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Şirket bitcoinleri yurtdışındaki bir müşteriye bir süre sonra KDV dâhil olarak satmıştır. Şirket tüm bitcoin satışları için fatura düzenlemek zorundadır. Bitcoin satış işlemi; ---------------------------------------------------------------/------------------------------------- 120 ALICILAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV ----------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ 157 DİĞER STOKLAR ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Vergi mükellefi olmayan kişiler tarafından bitcoin alınıp satılması işlemi değer artış kazancı olarak arızi kazanç şeklinde vergilendirilmesi durumu bitcoin’in emtia olarak değerlendirilmesi varsayımında geçerlidir. Bazı şirketler Bitcoini doğrudan almak yerine alıcı ve satıcıyı bir araya getirip bu işlemden komisyon elde ederlerse bu durumda şirket, anlaşma gereği hem satıcıya hem de alıcıya komisyon faturası kesebilir. Bu komisyonlar Bitcoin şeklinde de alınabilir. Bitcoin’in emtia olduğu durumunda komisyon olarak alınan Bitcoinler için KDV’ li fatura düzenlemek gerekmektedir. Şirket yurtdışındaki satıcıyı ve yurtdışındaki alıcıyı bir araya getirerek kendi sistemi üzerinden bitcoin alış ve satışına aracılık ederek Bitcoin komisyonu elde ederse elde ettiği bu komisyon için fatura düzenlemek zorundadır. Ve bu işlem için KDV hesaplamak gereklidir. Bitcoin komisyonu; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 120 ALICILAR 601 YURT DIŞI SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Hesaba gelen bitcoin şeklindeki komisyonun emtia grubuna alınması işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 157 DİĞER STOKLAR 120 ALICILAR ----------------------------------------------------------------------------------------------------- A.Ş. ticari malı Bitcoin karşılığı satış yaparsa; Bitcoin karşılığı mal satışı hesabı; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 100 KASA HESABI 100.05.BİTCOİN KASASI 600 YURT İÇİ SATIŞLAR ----------------------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ HESABI 153 TİCARİ MALLAR HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Bitcoinin menkul kıymet olarak kabul edilmesi varsayımı ile muhasebe kayıtlarını örnekleştirirsek. A.Ş. ‘in banka aracılığıyla Bitcoin satın alarak ve kısa vadede satması durumunda kayıtları; Bitcoin satın alınması işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER 102 BANKALAR HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Bitcoin satılması işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 100 KASA HESABI 118 DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Bitcoinin para olarak kabul edilmesi varsayımı ile muhasebe kayıtlarını örnekleştirirsek. A.Ş. , Bitcoin satın alarak daha sonra bunları Türk Lirasına çevirdikten sonra dönem sonunda kalan bitcoinleri değerlemeye tabi tutması durumunda muhasebe kayıtları; Bitcoin satın alınması işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 100 KASA HESABI 102 BANKALAR HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Bitcoin satış işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 100 KASA HESABI 100 KASA HESABI 646 KAMBİYO KARLARI HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Dönemsonu değerleme işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 100 KASA HESABI 646 KAMBİYO KARLARI HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Kripto paranın tahsilat ve ödemelerde para olarak kullanılması durumunda, 213 sayılı VUK’un mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde; mükelleflere muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini bankalar, benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etmeleri zorunluluğunu getirme ve bu zorunluluğun kapsamını ve uygulamaya ilişkin usul ve esaslarını belirleme konularında Hazine ve Maliye Bakanlığına yetki verilmiştir. Madencilik yapılarak kripto para elde edilmesi durumunda ise muhasebe kayıtları; Bitcoin madenciliği yapmak amacıyla gerekli olan ekipmanların satın alınması ve üretim sırasında katlanılan giderlerinde dikkate alınması sounucunda bitcoin elde edildiği varsayımı ile elde edilen bitcoinin satılması halinde muhasebe kaydı; Maliyetlerin muhasebe kaydı; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME HESABI 730 GENEL URETİM GİDERLERİ HESABI 100 KASA HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Maliyetlerin stoklara aktarılması işlemi kaydı; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 157 DİĞER STOKLAR HESABI 711 DİREKT İLK MADDE MALZEME YANSITMA HESABI 731 GENEL URETİM GİDERLERİ YANSITMA HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Satış işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 102 BANKA HESABI 600 YURTİÇİ SATIŞLAR HESABI ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Satış işlemi; ---------------------------------------------------------/------------------------------------------- 623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİHESABI 157 DİĞER STOKLAR HESABI SONUÇ Kripto para sistemlerinde özellikle yasal düzenlemelerden kaynaklanan eksiklikler, bitcoin ve diğer altcoin işlemlerinde yenilikleri takip etmekte ve düzenlemeleri denetlemeleri yapmada yetersizliklere neden olmaktadır. Bu durumu ortadan kaldırmak için kripto paraların nasıl değerlendirilmesi gerektiği konusunda ortak bir düşünce ortaya çıkartılması bir zorunluluktur. Otoritelerin kayıt dışı ekonomiyi önlemek için aldıkları kararlar kripto paraların işlemlerini zorlaştırıcı maddeler içermektedir. Bu nedenle kripto paranın kontrolünü sağlamak amacıyla vergilendirilmesi, muhasebeleştirilmesi, kayıt altına alınması ve denetim mekanizmasının oluşturulması gerekmektedir. KAYNAKÇA Bitcoin Hakkında Güncel Herşey Gezegen Basım İstanbul 2017 Bitcoin Devrimi Serkan İnci –İsmail Alper Elma Yayınevi İstanbul 2018 Bitcoin Rehberi Ian Demartıno Epsilon Yayınevi İstanbul 2018 Kiptopara Çağı Paul Vigna-Michail J.Casey Buzdağı Yayınevi Ankara 2017 Ashlee Vance Elon Musk-Tesla Spacex Ve Muhteşem Geleceğin Peşinde Buzdağı Yayınevi Ankara 2018 Dr. Öğr. Üyesi Beyhan Yaslıdağ, Forex Piyasası İşlemleri ve Kripto Paralar (Türev Piyasalar – Teknik Analiz) Seçkin Yayınevi Temmuz 2021 / Dr. Öğr. Üyesi Beyhan Yaslıdağ, Kripto Paralar Seçkin Yayınevi Ekim 2021 / http://www.kriptoparapiyasasi.com/ (veriler ) https://tr.investing.com/crypto/ http://www.bloomberght.com/kripto http://www.kriptopara.org/ https://bitcoin.org/tr/sss DR.ÖĞR.ÜYESİ BEYHAN YASLIDAĞ