9 Mart Cumartesi gecesi Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Habertürk TV’de ülke ekonomisinin panoramasını resmetti. Konuşmasında birçok ekonomik hedefi ve mevcut ekonomik/mali durumu verilerle izah etmeye çalıştı ama vergiyle alakalı çok bir şey söylemedi; soru da sorulmadığından çok girmedi.

Ama Yılmaz, vergiyle alakalı geçen gün aynı TV kanalında konuşma yapan Mehmet Şimşek’ten fazla/farklı bir şey söylemedi hatta söyledikleri Şimşek’le aynıydı. Mehmet Şimşek’in söylediklerinin satır aralarını bu yazıda değerlendirmiştim.

Yılmaz, konuşmasında iki şeyi vurguladı; ilki orta vadeli programda belirtilen hedeflerin hala geçerliliğini koruduğu, diğeri ise dolaylı vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payının düşürüleceğiydi.

Ülkemizde vergilerin kaynağını, gelir, harcama ve servet oluşturmaktadır. Kaynağı gelir olan vergiler, gelir vergisi ve kurumlar vergisi; kaynağı servet olan vergiler emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, veraset ve intikal vergisi ve değerli konut vergisi; kaynağı harcama olan vergiler ise katma değer vergisi (KDV), özel tüketim vergisi (ÖTV), harçlar, BSMV, gümrük vergisi gibi vergilerdir. Kaynağı servet ve/veya gelir olan vergilere dolaysız (vasıtasız); kaynağı harcama olan vergilere ise dolaylı (vasıtalı) vergiler denilir.

2023 yılında KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 53; dolaylı vergilerin payı yüzde 64,5 ve dolaysız vergilerin payı ise yüzde 35,5 olarak gerçekleşmişti. Son 15 yılın ortalamasına baktığımızda dolaylı vergilerin payı yüzde 66,25; dolaysızların payı ise yüzde 33,75’tir.

Cevdet Yılmaz ne demek istedi?

Cevdet Yılmaz toplam vergi gelirleri içindeki dolaylı vergilerin payını düşüreceğini ısrarla vurguladı. Ancak bu hedefin KDV ve/veya ÖTV oranlarının düşürülerek mi ve/veya bu vergilerin kapsamının daraltılarak mı yapılacağı hususunda net bir açıklama yapmadı.

Ancak konuşmasının devamında gelir ve kurumlar vergisinin tabanının genişletileceğine ve verimsiz olarak değerlendirdiği birçok muafiyet ve istisnanın kaldırılacağına yani vergi harcama listesinin budanacağına işaret etti.

Özetle dolaysız vergi kapsamını genişleterek vergi hasılatını artırıp toplam vergi gelirleri içindeki dolaysız vergilerin payını bu yöntemle artıracağını dolayısıyla da dolaylı vergilerin payını da matematiksel olarak düşüreceğini söyledi.

Verginin tabanının genişletilmesi hususu ise çok önemli bir vurguydu ve bu cümleyi çok doğru okumak gerekmektedir. Özellikle Yılmaz, aynı şekilde gelir elde eden iki kişiden birinin vergi vermesi diğerinin vermemesi adil değil ve bunlardan da vergi alınması durumunda dolaysız vergilerin miktarı artacağından toplam vergi gelirleri içindeki dolaysız vergilerin payının artacağını ısrarla vurguladı. Bu vurguyu 2023 Temmuz ve Aralık aylarında da yapmıştı.

Ezcümle Yılmaz, dolaysız vergilere tabi olmayan ­-kripto varlıklar gibi- unsurları vergi sistemine dahil ederek dolaysız verginin konusunu genişletip ve/veya özellikle finansal enstrüman gelirlerinden alınan düşük vergi oranlarını piyasayı bozmayacak şekilde artırarak dolaysız vergi hasılatını artırmayı hedeflediği anlaşılmaktadır.  

Vergiye tabi olmayan ya da düşük orana tabi finansal enstrümanlardan vergi alınmasını ve/veya oranlarının artırılmasını doğru bulmakla birlikte Yılmaz’a vergi cenneti listesinin açıklanması gerektiği, vergi cennetlerinden dolayı çok ciddi bir vergi kayıp ve kaçağının olduğu hususunun da hatırlatılması gerekmektedir.

Ayrıca dolaylı vergi oranlarını düşürmeyip KDV ve ÖTV’nin kapsamını da daraltmayarak sadece dolaysız vergilerle alakalı yukarıda belirtilen düzenlemelerin yapılarak toplam vergi gelirlerinin artırılması sonucunda önemli bir tehlikenin de çanlarının çalmaya başlayacağı hususu da hatırlatılmalı. Bu tehlike toplam vergi yükü ve enflasyonun birlikte olduğu durum yani taksflasyondur. 

T24 | Murat BATI