Ülkemizde servet vergilerinden biri olan değerli konut vergisi 1 Ocak 2021’de uygulanmaya başlandı. Getirildiği dönemde “ciddi bir vergi geliri olacak, hazinenin kasası dolacak” diye bakıldı ama şu anki hasılat tutarına bakınca ziyadesiyle yanıldığımızı görüyoruz.
Emlak Vergisi Kanunu içinde düzenlenen bu vergi sadece konutlardan alınmakta ilaveten tek konutu olanlar bu vergiyi ödememektedir. Ayrıca değeri 2025 yılı için 15 milyon 709 bin lirayı aşan konutlar bu vergiye tabidir. Bu tutarı aşmazsa değerli konut vergisine tabi olmayacaktır.
Değerli konut vergisine tabi konut(lar) her yıl şubat ayının 20’nci günü sonuna kadar beyan edilir, hesaplanan vergi de Şubat ve Ağustos ayında iki eşit taksitte ödenir.
Böylece değerli konut vergisinin ikinci taksiti de 2025 yılı için ödenmiş olmaktadır. Gerçi bu yıl 31 Ağustos, Pazar gününe denk geldiği için o tarihe kadar ödememişler belki 1 Eylül Pazartesi günü ödemişlerdir. O nedenle gecikenler ile 31 Ağustos’un pazara denk gelmesi nedeniyle ödemeyenlerin Eylül’de ödemiş olma ihtimaline de dikkate alarak değerlendirme yapmak lazım gelecektir.
Biz yine de 2025 yılının ilk sekiz ayında yapılan tahsilat tutarını dikkate alalım.
Tahsilat tutarı
2025 yılı Bütçe Kanunu’nda değerli konut vergisinden hedeflenen gelir 165 milyon 141 bin liradır. Aşağıdaki tabloda da görüldüğü üzere son dört yıl ile 2025 yılının ilk sekiz ayında değerli konutlardan sadece 313 milyon lira tahsil edilmiş.
2025 yılının ilk sekiz ayında ise sadece 91 milyon 829 bin lira tahsil edilmiş. Hedeflenen tutarın yüzde 55,61’i tahsil edilebilmiş.
Vergi değeri 2025 yılı için 15 milyon 709 bin lirayı aşan konutlar hangi illerimizde daha çok var acaba? Bu sorunun cevabı için Maliye Bakanlığı’nın paylaştığı verileri tek tek bulup aşağıdaki tabloyu oluşturdum. Buyurun önce tabloya bakalım, sonra değerlendirmeye geçelim.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere 81 ilin sadece 9’u değerli konut vergisi ödemiş. Bu verginin hemen hemen tamamı yani yaklaşık yüzde 96’sı İstanbul’dan tahsil edilmiş, 3 milyon 311 bin lira ile Ankara ikinci sırada, 1 milyon 99 bin lira ile de Gaziantep üçüncü sırada. Gaziantep’te tahakkuk eden tutarın tamamı tahsil edilmiş.
Acaba tahakkuk etmiş de mi ödenmemiş, diye de bakmak lazım. İstanbul’da 128 milyon 371 bin lira tahakkuk etmiş ama 88 milyon 780 bin lira tahsil edilmiş, yani tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 69,2.
Ankara’da tahakkuk eden 4 milyon 572 bin lira, tahsil edilen 3 milyon 311 bin lira ve tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 72,4.
İzmir’de 3 milyon 896 bin lira tahakkuk etmiş ama 964 bin lira tahsil edilmiş ve tahsilatın tahakkuka oranı yüzde 24,7.
Neden böyle?
Bu verginin tahsilatının düşük olmasının altında yatan temel nedenlerden ilki bu verginin sadece konutlara uygulanıyor olmasıdır. Hatta her konuta da değil, belediyedeki değeri 15 milyon 709 bin lirayı aşan konutlara sadece. Bir de tek konut varsa değeri ne kadar olursa olsun bu vergiye tabi olmaması gibi çok ilginç bir muafiyet/istisna düzenlemeleri de bulunmaktadır.
Bir diğeri ise konutun gerçek değeri değil belediyede kayıtlı değeri yani Emlak Vergisi Kanunu’nun 29’uncu maddesinde belirtilen vergi değeri dikkate alınmaktadır. Bildiğiniz üzere gayrimenkullerin gerçek bedeli başka, belediyedeki değeri ise başkadır. İşte değerli konut vergisi hesabında gerçek bedelin değil belediyedeki değerin 15 milyon 709 bin lirayı aşması durumunda bu vergi hesaplanmaktadır.
Bir diğeri ise kişinin birden fazla konutu varsa ve bu konutlardan 2025 yılı için 15 milyon 709 bin lirayı aşanlardan biri hariç diğerleri vergiye konu olmaktadır.
Bu verginin örneklerle uygulamasını ayrı bir yazıda yazayım ama genel olarak görüldüğü üzere bu vergiden yapılan tahsilat oldukça azdır.