<p style="text-align: justify;"><strong>Hafta</strong> içinde 2023 yılı bütçesi Meclis'e sunuldu ve 2022 yılı bütçesinin ilk 9 aylık gerçekleşme sonuçları açıklandı. Bütçe, son düzlüğe 45 milyar 500 milyon TL açık ile girdi.</p> <p style="text-align: justify;">Daha önce de köşemde yazdığım gibi, temmuz ayında ek bütçe ile gider ve gelirlerde ciddi artışlar yapılmasına rağmen; bütçe açığı rakamı 278 milyar 374 milyon TL olarak kalmış ancak eylül ayında yayımlanan Orta Vadeli Program'da (OVP) 2022 yılı bütçe açığı rakamı 461 milyar 200 milyon TL'ye çıkartılmıştı.</p> <p style="text-align: justify;">Seçim sath-ı mailine girmemiz ve yükselen enerji ve özellikle doğalgaz maliyetleri dikkate alınarak; eylül ayında yayımlanan OVP bütçe hedeflerinde harcamalar yönünde ciddi artışlar yapılmıştı: bütçe giderleri 2.8 trilyon TL'den 3.1 trilyon TL'ye ve bütçe gelirleri ise 2.6 trilyon TL'den 2.7 trilyon TL'ye çıkarılarak rakamlar revize edilmişti. Orta Vadeli Program ile bütçe gelirlerinde 119 milyar TL ve %5 oranında artış ve bütçe giderlerinde ise 302 milyar TL ve %11 artış öngörülmüştür. Bu artışlarla birlikte borç verme ve cari transferler toplamı bütçe giderlerinin yarısına yaklaşmış oldu.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>ARTAN DOĞALGAZ MALİYETLERİ BÜYÜK SORUN</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kış mevsimine girmeye başladığımız bu günlerde, geçen yıl yaşanan 3-4 günlük doğalgaz kesintisinin bile sanayiyi, elektrik üretimini ve ısınmayı nasıl etkilediğini hatırlatmak istiyorum.</p> <p style="text-align: justify;">2021 yılının son üç ayından itibaren başlayan doğalgazdaki yüksek fiyat artışları BOTAŞ tarafından satış fiyatlarına yansıtılamamış, sonuçta BOTAŞ zarar etmeye başlamıştır. Zarar o kadar yüksek rakamlara ulaştı ki, bütçeden BOTAŞ'a kaynak aktarılmaya başlandı. Bütçe içinde yer alan “borç verme” başlıklı gider kalemi; yurt içinde ağırlıklı kamu kurum ve kuruluşları, diğer ülkeler ile yurt dışındaki kurum ve kuruluşlara verilen borçları ifade ediyor iken, bu tür zarar finansmanlarının gösterildiği bir hesap grubu haline de geldi.</p> <p style="text-align: justify;">Borç verme; bütçe giderleri içinde önceki yıllarda önemli bir yer tutmuyordu. Bu tutar 2021 yılının tamamında 101 milyar 978 milyon TL'ye çıkmış ve 2022 yılı Ocak-Eylül döneminde ise rakam 175 milyar 311 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu tutarın yılın sonunda 300 milyar TL'nin çok üzerine çıkması muhtemel.</p> <p style="text-align: justify;">İlk 9 ayda borç verme rakamı olan 175 milyar 311 milyon TL'nin içinde yer alan ve eylül ayında aktarılan 18 milyar TL ile birlikte BOTAŞ'a cari transfer ve borç verme olarak 120 milyar TL aktarılmış oldu.</p> <p style="text-align: justify;">Son 3 yılda elektrik fiyatlarının 17 kat, petrol fiyatlarının 2 kat ve doğalgaz fiyatlarının 25 kat arttığı dikkate alındığında; iktidarın doğalgaz ödemelerini Rusya ile görüşerek, neden Nisan 2023 sonrasına ertelemek istediği açıkça görülmektedir. Bu erteleme gerçekleşmez ise doğalgaz ödemeleri, Kur Korumalı Mevduat ödemeleri ve faiz giderlerindeki artışlar nedeniyle bütçe açığı 500 milyar TL'nin biraz üzerinde gerçekleşecektir.</p> <p style="text-align: justify;">Sözcü | Nedim TÜRKMEN</p>