Uzun bir süredir tüm dünya ile birlikte ülkemiz de covid-19 salgınıyla mücadele ediyor. Salgın hayatın her alanıyla birlikte çalışma dünyasında da olumsuz etkiler doğurdu. Olumsuz etkileri azaltabilmek için bir çok tedbirler alındı ve alınmaya devam ediliyor.
Çalışma hayatında oluşabilecek olumsuz ve sert etkileri yumuşatabilmek amacıyla bir dizi tedbirler hayata geçirildi. Bunlardan birisi de 7256 sayılı kanunla getirilen ve 4447 sayılı Kanuna geçici 27 ve 28 inci maddeler olarak eklenen destekler oldu.
Geçici 27 inci maddede düzenlenen destekle, SGK’ya bildirilerek veya bildirilmeyerek (kayıt dışı çalışanlar) istihdam edilen ve 1.1.2019 ila 17.04.2020 tarihleri arasında iş akitleri ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık ve benzer haller nedeniyle sona erdirilmemiş olanların, istihdam edildikleri işverene 1 Aralık 2020 tarihinden itibaren başvurmaları halinde uygulama alanı bulan bir destek. Bu kapsamda olan sigortalılar için fiilen çalıştırıldıkları gün başına işverene 44,15 Tl destek verildi ve bu tutar işverenin prim borcundan mahsup edildi. Kurum tarafından da bu teşvik 17256 kanun numarasıyla kodlandı.
Yine geçici 28 inci maddeyle de belli şartları taşıyan sigortalılardan, işyerinde Ocak 2019 ila Nisan 2020 dönemleri arasında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki sigortalı sayısına ilave olarak istihdam edilenler için aynı şekilde fiilen çalıştırılan gün başına 44,15 Tl destek verileceği ve yine işveren borcundan mahsup edileceği kabul edildi. Bu teşvik de Kurum tarafından 27256 kanun numarasıyla kodlandı.
Daha sonra 13 Ocak 2021 tarihli ve 3423 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararıyla 44,15 Tl olarak belirlenmiş olan tutar, %21,56 oranında artırıldı. Bunun sonucu olarak da 2021 yılında fiilen çalışılan gün başına verilen destek tutarı 53,67 Tl’ye yükselmiş oldu.
Her iki teşvik için de Aralık ayında başlayan faydalanma süresi, fesih yasağının sona erme tarihi olan 30 Haziran 2021 itibariyle sona erdi. Son olarak Haziran 2021 dönem bildirgeleri de verilecek ve teşvik sonlanacak.
Yükümlülük süresi başlıyor
Ancak bu teşviklerde bir de yükümlülük süresi ön görüldü. Buna göre teşvikten faydalanan işverenler, teşvikin uygulama süresi boyunca teşvikten faydalanılan sigortalıların en az yarısı kadar sigortalıyı, teşvik uygulama süresi bittikten sonra teşvikten yararlanılan ortalama süre kadar istihdam etmekle yükümlüler.
Burada iki farklı kritere dikkat edilmeli.
Birincisi, işverenin bu teşviklerden faydalandığı toplam sigortalı sayısını bulması ve bu sigortalılardan en az yarısını 1 Temmuzdan itibaren ortalama teşvik süresi kadar istihdam etmesi gerekiyor.
İkincisi ise teşvikten faydalanılan ortalama süreye dikkat edilmesi gerekiyor. Bu süre, Kurum tarafından İşveren Sisteminde bulunan "4447/Geçici 28. Madde Listeleme-Silme" menüsünde yer alan tanımlama ekranında gösterilecek. İşveren kendisi de, teşvik süresi boyunca toplam teşvikten faydalanma gün sayısını, teşvikten faydalanılan toplam sigortalı sayısına (sıfır gün ve kazançla bildirilenler hariç) bölerek ortalama faydalanma süresini bulabilir.
Bu çalıştırma yükümlülüğüne uyulmaması halinde yararlanılan destek tutarı ödeme tarihinden itibaren gecikme zammı ve gecikme cezasıyla birlikte işverenden tahsil edilecek.
Peki işveren bu sigortalıların istihdamını korumak istemesine rağmen sigortalılar işten ayrılırsa ne olacak?
SGK yayımladığı genel yazıyla “deneme süreli iş sözleşmesinin işverence feshi”, “belirsiz süreli iş sözleşmesinin haklı sebep bildirilmeden işverence feshi”, “belirli süreli iş sözleşmesinin sona ermesi”, “toplu işçi çıkarma”, “işyerinin kapanması”, “mevsim bitimi”, “kampanya bitimi”, “diğer nedenler”, “işçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareketi nedeniyle fesih”, “işyerinin devri, işyerinin veya işin niteliğinin değişmesi nedeniyle fesih” nedenleriyle yapılan çıkışlardan dolayı işverenin istihdam zorunluluğunu sağlayamaması halinde yararlanılan tüm prim desteklerinin geri alınacağını açıkladı.
Destek kapsamında teşvikten faydalanılan sigortalıların tamamının yukarıda sayılan çıkış nedenleri dışındaki nedenlerle işten çıkmaları sebebiyle yükümlülük süresine uyulamaması halinde ise prim destekleri geri alınmayacak.
Fesih yasağı kanunen bitmiş olmakla birlikte, 7256 teşviklerinden faydalanan işverenler bakımından fiilen bir süre daha dikkat edilmesi gereken işten çıkış kodları olacak.
