<p style="text-align: justify;">7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmesinin ardından, yasada yer alan mükelleflerin yararlanabileceği hususları geçtiğimiz haftalardan itibaren açıklamaya başlamıştım.</p> <p style="text-align: justify;">Geçen hafta, işletme kayıtlarının düzeltilmesinden bahsetmiş ve işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş kayıtlarının düzeltilmesi hususunu açıklamıştım.</p> <p style="text-align: justify;">Bu haftada; faturasız mal satışı yapan işletmelerin, kayıtlarında yer aldığı halde işletmede fiilen bulunmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş kayıtlarının nasıl düzeltileceğine dair hususları açıklamaya çalışacağım.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Bu Düzenlemeden Hangi Mükellefler Yararlanabilir?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlara ilişkin hüküm, bütün gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini kapsamaktadır. Uygulama kapsamına; ferdi işletmeler, adi ortaklıklar, kollektif şirketler, adi komandit şirketler ile sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu kuruluşları, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıkları girmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Hangi Kıymetler ile İlgili Düzeltme Yapılabilecek?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri (adi, kollektif ve adi komandit şirketler dâhil), kayıtlarında mevcut olduğu hâlde işletmelerinde fiilen yer almayan <strong>emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlara</strong> ilişkin düzeltme yapabileceklerdir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Kıymetlerin Değer Tespiti Nasıl Yapılacak?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kayıtlarında mevcut olduğu hâlde işletmelerinde fiilen yer almayan;</p> <p style="text-align: justify;">• Emtialar bakımından aynı nev’iden emtialara ilişkin cari yıl kayıtlarına göre tespit edilen gayrisafi kâr oranı,</p> <p style="text-align: justify;">• Makine, teçhizat ve demirbaşlar bakımından mükelleflerin kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşunca tespit edilecek rayiç bedelleri (alım satım günündeki gerçek bedeli),</p> <p style="text-align: justify;">üzerinden fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıtlarından çıkarabileceklerdir.</p> <p style="text-align: justify;">Gayrisafi kar oranının yasal kayıtlardan tespit edilemediği hallerde de, mükellefin bağlı olduğu meslek odalarının belirleyeceği oranlar esas alınacaktır. </p> <p style="text-align: justify;"><strong>Belge Düzeni Nasıl Olacak?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Yasa kapsamında düzenlenecek faturalarda alıcıya ilişkin bilgiler yerine, “Muhtelif Alıcılar (7440 sayılı Kanunun 6/2 maddesi çerçevesinde düzenlenmiştir)” ibaresi yazılacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Beyannamede Nasıl Gösterilecek?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşa ilişkin faturada ilgili kıymetin tabi olduğu oranda KDV hesaplanacak ve bu KDV ilgili dönem 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Matrah” kulakçığının, “7440 Sayılı Kanunun (6/2-a) Maddesi Kapsamındaki Bildirim” tablosuna kayıt yapılarak beyan edilecektir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Başvuru Tarihi Ne Zaman?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Mükellefler, kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını, en son <strong>31 Mayıs 2023</strong> tarihine kadar (bu tarih dâhil) faturası düzenlenip beyan ederek yararlanabileceklerdir.</p> <p style="text-align: justify;">Öte yandan, mücbir sebep hali ilan edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde mükellefiyet kaydı bulunanların Kanunun 6 ncı maddesinin ikinci fıkrası hükmünden yararlanmak istemeleri halinde bu fıkra kapsamında kayıtlarında yer aldığı hâlde işletmelerinde mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle mücbir sebep halinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonu olan <strong>31 Ekim 2023 </strong>tarihine kadar kayıt ve beyanlarına intikal ettirmeleri gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Hesaplanan Vergiler Ne Zaman ve Nasıl Ödenecek?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Faturalanan ve yasal defterlere kaydedilen emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar ile ilgili işlemler, normal satış işlemlerinden bir farklılık göstermemektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Satış hasılatı yıllık gelir veya kurumlar vergisi matrahının hesaplanmasında dikkate alınacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Bu kapsamda ödenmesi gereken katma değer vergisi;</p> <p style="text-align: justify;">• Peşin veya ilk taksiti beyanname verme süresi içinde <strong>31 Mayıs 2023</strong> tarihine kadar (bu tarih dâhil),</p> <p style="text-align: justify;">• İzleyen taksitler ise 31 Mayıs 2023 tarihini takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere üç eşit taksitte</p> <p style="text-align: justify;">ödenebilecektir.</p> <p style="text-align: justify;">Mücbir sebep hali ilan edilen illerde bulunan mükelleflerde, peşin veya ilk taksiti beyanname verme süresi içinde <strong>31 Ekim 2023 </strong>tarihine kadar (bu tarih dahil), izleyen taksitler ise 31 Ekim 2023 tarihini takip eden birinci ve ikinci ayda olmak üzere üç eşit taksitte ödeyebileceklerdir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Beyan Edilen Kıymetler Bs Formu ile Bildirilecek mi?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar nedeniyle düzenlenen faturalar, Bs formu vermek zorunda olan mükelleflerce, Bs formu ile bildirilmek zorundadır.</p> <p style="text-align: justify;">Söz konusu bildirim işlemi, Bs formunun “Soyadı/Adı Unvanı” bölümüne “Muhtelif Alıcılar (7440 sayılı Kanun Madde 6/2)”, “Vergi Kimlik Numarası” bölümüne (4444 444 444) yazılmak suretiyle yapılacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Yapılan Beyanlarla İlgili Geçmişe Dönük Ceza ve Tarhiyat Yapılabilir mi?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Fatura düzenlenmek suretiyle yasada belirtildiği şekilde hasılatı kayıtlara intikal ettirilen emtia, makine, teçhizat ve demirbaşın daha önceki dönemlerde satıldığının tespit edilmesi hâlinde, düzeltmeye tabi tutulmuş kıymetlerle ilgili olarak geçmişe yönelik tarhiyat yapılmayacağı gibi ceza ve faiz de uygulanmayacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılacak?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kayıtlarda yer aldığı hâlde işletmede mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaş nedeniyle düzenlenen fatura bedeli muhasebe kurallarına uygun olarak kayıtlara alınacaktır. Düzenlenecek fatura nedeniyle kullanılacak borçlu hesap uygulamayı yapan mükellefçe gerçeğe uygun olarak tespit edilecektir. Gerçek durum ile kayıtlar arasındaki farklılık, faturasız satışlardan kaynaklanmakta olup faturasız satılan kıymetlerin karşılığında işletme kalemlerinden birinde artış olması gerekmektedir. Bu artış nakit para, banka, alacak senedi, çek ve benzeri değerler şeklinde olabilir. Dolayısıyla, ilgili kıymet çıkışı karşılığında aktif değer olarak işletmede ne varsa veya işletmede beyan tarihinde bu artış ne olarak görülüyorsa, buna ilişkin hesaplara kayıt yapılması gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Aktif hesaplarda meydana gelen artışın herhangi bir şekilde tespit edilememesi hâlinde “689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar” (Gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin düzenlenmesi sırasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.) hesabına borç kaydı yapılacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">7440 sayılı yasa, kayıtları sağlıklı olmayan mükellefler için düzeltme imkânı verdiğinden kaçırılmaması gereken bir fırsat olarak görüyorum. Bütün işletmeler mevcut durumlarını bu yasa kapsamında değerlendirmeleri ve ona göre bir hareket planı oluşturmalılar.</p> <p style="text-align: justify;">Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Erol ÇEMBER <br /> Yeminli Mali Müşavir</strong></p>