Ülkemizde 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1-c Maddesinde İhraç kayıtlı Satış İstinası düzenlenmiştir. İhraç kayıtlı satış tanımı kısaca; ihracatı yapılacak ürünün imalatçı tarafından ihracatı yapacak firmaya KDV tahsili yapmadan teslim ettiği ürünlerdir. İmalatçı firma vermiş olduğu ürünün Katma Değer Vergisini ihracat işleminden sonra talep edebilmektedir. İmalatçı firma için avantajlı bir uygulama gibi görülse de ihracat işlemlerinin imalatçı firmanın iradesinin dışında olması ve ihracatın gecikmesi durumunda idareden süre uzatım talebinin ihracatçının yapabileceği, ayrıca ihracatın süresi dışında yapılması durumunda tecil–terkin kapsamına giren KDV nin gecikme zammı ve cezai yaptırımlarının imalatçı firmaya uygulanacak olduğunu düşünürsek imalatçı açısından dezavantajlarının olduğunun göz önünde bulundurulması gerekir. İhraç kayıtlı Satışlar imalatçı tarafından yapılmalıdır, hazır ürünlerin ihraç kayıtlı satışı söz konusu değildir. İmalatçı bizzat kendi imalatını yaptığı ürünlerin ihraç kayıtlı satışını yapabilir. İhraç kayıtlı satış yapacak imalatçının; - İmalatçı belgelerinden birine sahip olması gerekir. (Sanayi Sicil Belgesi, Gıda İşletmesi Kayıt Belgesi vb…) - Kapasite raporundaki üretim imkânlarının tamamına haiz olması -Odaya kayıtlı olması gereklidir. - İhraç kayıtlı satış faturasında KDV tahsil edilmese de faturanın ilgili bölümünde gösterilmek zorundadır. Fatura da ek not olarak ‘’3065 Sayılı KDV Kanununun (11/1-c) maddesi hükümlerine göre ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden KDV tahsil edilmemiştir.’’ İfadesi yer almak zorundadır. -İhraç kaydıyla teslim edilen ürünün en geç 3 ay içerisinde ihracatının gerçekleşmesi gerekir. Örnek verecek olursak Eylül/2022 döneminde ihraç kaydıyla ihracatçıya verilen mamulün 31/12/2022 tarihine kadar ihracatın yapılması gerekir. Fakat mücbir sebep nedeniyle ihracat 3 ay içinde gerçekleşmez ise en geç 3 ay bittikten sonraki 15 gün içinde ihracatçı tarafından başvuru yapılarak 3 ay daha ek süre talep edilebilir. İhracatın zamanında gerçekleşmemesi durumunda tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren 6183 Sayılı AATUHK ‘un 51. Maddesine göre belirlenen gecikme zammıyla birlikte imalatçıdan tahsil olunur. İHRAÇ KAYITLI SATIŞLARIN YEVMİYE KAYITLARI ÖRNEK 1 -Efe A.Ş. Mobilya İmalatı yapan imalat işletmesidir. Efe Aş. 2022 Eylül ayında 80.000 TL yurtiçi alıcı Demir A.Ş. ye mobilya satışı yapmıştır. Ayrıca 20.000 TL ihracatçı Konak A.Ş. ye ihraç kayıtlı satış yapmıştır. Ayrıca Efe A.ş. ilgili dönemde Yurtiçi satıcı Park A.Ş.’den 65.000 TL İlk Madde Malzeme almıştır. İLK MADDE MALZEME ALIMINA İLİŞKİN KDV ------------------------------------------/------------------------------------------ 150 İLK MADDE MALZEME 65.000 191 İNDİRİLECEK KDV 11.700 320 PARK A.Ş. 76.700 ------------------------------------------/------------------------------------------ YURT İÇİ SATIŞLARA İLİŞKİN YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 120 DEMİR A.Ş. 94.400 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 80.000 391 HESAPLANAN KDV 14.400 ------------------------------------------/------------------------------------------ İHRAÇ KAYITLI SATIŞLAR YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 120 KONAK A.Ş. 20.000 192 DİĞER KDV 3.600 (192.01 İHR. KAY. SAT. KDV) 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 20.000 (600.01 İHR. KAY. SATIŞLAR) 391 HESAPLANAN KDV 3.600 ------------------------------------------/------------------------------------------ EYLÜL AYI SONU KDV TASNİFİ VE KDV KAPANIŞ KAYDI Eylül Ayı Hesaplanan KDV : (80.000 TL +20.000 TL=100.000) * %18 =18.000 TL Eylül Ayı İndirilecek KDV : (65.000 TL) * %18 =11.700 TL Ödenmesi Gereken KDV : (18.000 TL – 11.700 TL) = 6.300 TL Tecil Edilebilir KDV : (20.000 TL) * % 18 = 3.600 TL Ödenecek KDV : (6.300 TL – 3.600 TL) = 2.700 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ 391 HESAPLANAN KDV 18.000 TL 191 İNDİRİLECEK KDV 11.700 TL 392 DİĞER KDV 3.600 TL (392.01 TECİL EDİLEBİLİR KDV) 360 ÖDENECEK KDV 2.700 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ İHRACAT GERÇEKLEŞTİĞİNDE YAPILACAK YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 392 DİĞER KDV 3.600 TL (392.01 TECİL EDİLEBİLİR KDV) 192 DİĞER KDV 3.600 TL (192.01 İHR. KAYD. SAT. KDV) ------------------------------------------/------------------------------------------ İHRACAT 3 AY İÇİNDE GERÇEKLEŞMEZ İSE; -Tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten itibaren, gecikme zammı ile birlikte tahsil olur. -Tecil edilen vergi ödenecek vergiye dönüşür. -Alıcıdan tahsil edilmeyen katma değer vergisi alıcı hesabına borç kaydedilir. ------------------------------------------/------------------------------------------ 392 DİĞER KDV 3.600,00 TL 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 3.600 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ 120 KONAK A.Ş. 3.600 TL 192 DİĞER KDV 3.600 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ ÖRNEK 2 Efe A.Ş. Mobilya İmalatı yapan imalat işletmesidir. Efe Aş. 2022 Eylül ayında 80.000 TL yurtiçi alıcı Demir A.Ş. ye mobilya satışı yapmıştır. Ayrıca 20.000 TL ihracatçı Konak A.Ş. ye ihraç kayıtlı satış yapmıştır. Ayrıca Efe A.ş. ilgili dönemde Yurtiçi satıcı Park A.Ş.’den 95.000 TL İlk Madde Malzeme almıştır. İLK MADDE MALZEME ALIMINA İLİŞKİN KDV ------------------------------------------/------------------------------------------ 150 İLK MADDE MALZEME 95.000 191 İNDİRİLECEK KDV 17.100 320 PARK A.Ş. 112.100 ------------------------------------------/------------------------------------------ YURT İÇİ SATIŞLARA İLİŞKİN YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 120 DEMİR A.Ş. 94.400 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 80.000 391 HESAPLANAN KDV 14.400 ------------------------------------------/------------------------------------------ İHRAÇ KAYITLI SATIŞLAR YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 120 KONAK A.Ş. 20.000 192 DİĞER KDV 3.600 (192.01 İHR. KAY. SAT. KDV) 600 YURTİÇİ SATIŞLAR 20.000 (600.01 İHR. KAY. SATIŞLAR) 391 HESAPLANAN KDV 3.600 ------------------------------------------/------------------------------------------ EYLÜL AYI SONU KDV TASNİFİ VE KDV KAPANIŞ KAYDI Eylül Ayı Hesaplanan KDV : (80.000 TL +20.000 TL=100.000) * %18 =18.000 TL Eylül Ayı İndirilecek KDV : (95.000 TL) * %18 =17.100 TL Ödenmesi Gereken KDV : (18.000 TL – 17.100 TL) = 900 TL Tecil Edilebilir KDV : (20.000 TL) * % 18 = 3.600 TL İade Alınacak KDV : (900 TL – 3.600 TL) = (2.700 TL) ------------------------------------------/------------------------------------------ 391 HESAPLANAN KDV 18.000 TL 191 İNDİRİLECEK KDV 17.100 TL 392 DİĞER KDV 900 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ -İşletmenin Eylül Ayı KDV kapanış kayıtlarına göre 900 TL ödenecek Katma Değer vergisi doğmuştur. -İşletmenin Eylül Ayı sonu itibari ile tecil edilebilir KDV tutarı 3.600 TL dir. -Tecil edilebilir KDV den ödenecek KDV düşüldüğünde (2.700 TL) imalatçının vergi dairesinden iade alabileceği tutardır. EYLÜL AYI SONUNDA İADE TALEP EDİLEBİLECEK KATMA DEĞER VERGİSİNİN YEVMİYE KAYDI ------------------------------------------/------------------------------------------ 192 DİĞER KDV 2.700 TL (192.02 İHR. KAY. SAT. KAYN. İADE KDV) 192 DİĞER KDV 2.700 TL (192.01 İHR. KAY. SAT. KDV) ------------------------------------------/----------------------------------------- Bütün bu işlemler sonucunda ihracatçı firmanın ihracatı gerçekleştirdiğine dair belgeleri imalatçıya ulaştırmasının ardından yapılacak yevmiye kaydı şu şekildedir; ------------------------------------------/------------------------------------------ 392 DİĞER KDV 900 TL 192 DİĞER KDV 900 TL (192.01 İHR. KAY. SAT. KDV) ------------------------------------------/------------------------------------------ İade alınacak Katma Değer Vergisinin Belgelerinin Vergi Dairesine ibraz edildiğinde yapılacak yevmiye kaydı şu şekildedir; ------------------------------------------/------------------------------------------ 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.700 TL 192 DİĞER KDV 2.700 TL (192.02 İHR. KAY. SAT. KAYN. İADE KDV) ------------------------------------------/----------------------------------------- Talep edilen Katma Değer Vergisinin vergi dairesinden nakit olarak tahsil edildiğinde yapılacak yevmiye kaydı şu şekildedir; ------------------------------------------/------------------------------------------ 102 BANKALAR HS. 2.700 TL 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.700 TL ------------------------------------------/------------------------------------------ İmalatçı açısından ihraç kayıtlı satış yaptığında yapılacak yevmiye kayıtları bu şekildedir. İhraç kayıtlı satışlar müteselsil sorumluluk silsilesi ile ilerliyormuş gibi görünse de cezai yaptırım açısından imalatçı firmaya daha fazla sorumluluk yüklemektedir. Ayrıca makalemizin başında da belirttiğimiz üzere süre uzatım talebi ve ihracatın zamanında gerçekleşmesi hususu ihracatçının insiyatifinde bulunduğu için imalatçı dezavantajlı duruma düşebilir. Nuh ŞAKAR Serbest Muhasebeci Mali Müşavir