28 Haziran 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7412 Sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu (İFM) ile Türkiye Cumhuriyeti’nin finansal rekabet gücünü uluslararası alanda artırmak, finansal piyasalar ile ürün ve hizmetlerin gelişmesine ve derinleşmesine katkıda bulunmak, uluslararası finans ve sermaye piyasalarına entegrasyonu güçlendirmek ve bu sayede İstanbul Finans Merkezinin önde gelen küresel finans merkezlerinden biri olmasını sağlamak amaçlanmış ve İFM alanının belirlenmesine, İFM’nin yönetilmesine ve işletilmesine ilişkin hükümler ile İFM’de gerçekleştirilen faaliyetlerin neler olacağı ve bu faaliyetlere dair teşvik, indirim, istisna ve muafiyetleri belirleyen hükümler düzenlenmiştir.

Anılan hükümlerle;

- Menkul kıymetler, türev araçlar, ödeme sistemleri, elektronik para ve benzeri faaliyet, hizmet ve işlemlerin İFM'de finansal faaliyet olarak gerçekleştirilebilmesi;

-  İFM'nin tüm altyapı ve üstyapısının işletilmesine yönelik iş ve işlemlerin, 20 yıl süre ile Türkiye Varlık Fonu tarafından bu amaçla kurulan anonim şirket tarafından yürütülmesi;

- İFM'de yer alacak katılımcıların faaliyetlerine ilişkin mevzuatın gerektirdiği izin, ruhsat ve benzeri işlemlerinin tek bir bürodan takip edilmesi;

- Finansal hizmet ihracatının tanımının yapılıp kapsamının belirlenmesi;

- İFM'de faaliyette bulunan katılımcıların 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine bağlı olmaksızın defter ve belgeleri yabancı para birimiyle tutabilmelerine imkân sağlanması;

- Nitelikli uluslararası insan gücüne erişim imkânlarının artırılması;

- İFM'de bulunan taşınmazlar hakkında 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununda kat malikleri kurulu ve benzeri kurullara verilen yetkilerin, 20 yıl süre ile yönetici şirket tarafından kullanılması;

konuları düzenlenmiştir.

Kanundaki bazı tanımlar:

Anılan kanunda yapılan tanımlara göre;

- Finansal faaliyetler; Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, Bankacılık Kanunu, Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu, Sigortacılık Kanunu, Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu, Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun kapsamında belirtilen faaliyetleri, hizmetleri ve işlemleri,

- Finansal kuruluşlar; Finansal faaliyette bulunan tüzel kişileri, bunların şubelerini, irtibat bürolarını, temsilciliklerini ve ulusal varlık fonlarını,

- Katılımcı; Katılımcı belgesi alarak ofis alanında faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişileri, bunların şubeleri ile temsilciliklerini, adi ortaklıkları, irtibat bürolarını, bölgesel yönetim merkezlerini ve ulusal varlık fonlarını,

ifade etmektedir.

- Keza, anılan düzenlemelere göre; katılımcı belgesi alarak finansal faaliyet gösteren kuruluşların yurt dışında yerleşik kişilere sundukları finansal hizmetler, hizmetten nihai olarak yurt dışında faydalanılması koşuluyla, “finansal hizmet ihracatı” olarak değerlendirilmektedir. Finansal kuruluşların kendi nam ve hesabına gerçekleştirdikleri türev işlemleri, portföylerine varlık alma veya portföylerinden varlık satma işlemleri ile yurt içinde yerleşik kişilerin tasarruflarını yurt dışına çıkaran faaliyetleri, hizmetleri ve işlemleri ise finansal hizmet ihracatı olarak değerlendirilmeyecektir.

Vergi ve diğer mali yükümlülüklere ilişkin istisna ve indirimler

1) Katılımcı belgesi almış finansal kuruluşlar tarafından İFM’de gerçekleştirilen finansal hizmet ihracatı niteliğindeki;

  1. a) Faaliyetler kapsamında elde edilen kazançların %75’i (kurumların 2022 ila 2031 yılları vergilendirme dönemlerine ait kurum kazançları için bu oran %100 olarak uygulanır. Bu dönemler özel hesap dönemi tayin edilen kurumlar için ilgili yıllar içinde başlayan hesap dönemlerini kapsar) kurumlar vergisi matrahının tespitinde, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilir.
  2. b) İşlemler ile bu işlemler nedeniyle lehe alınan paralar banka ve sigorta muameleleri vergisinden müstesnadır.
  3. c) Faaliyetlere ilişkin işlemler her türlü harçtan, bu işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.

2) Katılımcı belgesi almış finansal kuruluşların İFM’de istihdam ettikleri personele ödenen aylık ücretin gerçek safi değerinin; yurt dışında en az beş yıllık mesleki tecrübeye sahip kişilerde %60’ı, yurt dışında en az on yıllık mesleki tecrübeye sahip kişilerde ise %80’i gelir vergisinden müstesnadır. Bu fıkra kapsamında belirtilen istisna, İFM’de çalışmaya başlamadan önceki son üç yılda Türkiye’de çalışmamış olan personelin ücret gelirlerine uygulanır.

3) İFM’de yer alan taşınmazların kiralanmasına dair işlemler her türlü harçtan ve bu işlemlere ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır.

4) En az üç ülkede aktif olarak faaliyet gösteren katılımcıların bölgesel hazine ve finansal yönetim merkezleri hakkında da bu madde hükümleri uygulanır.

5) Katılımcı belgesi almış finansal kuruluşların İFM’de bulunan merkez ve şubelerinden, 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınması gereken finansal faaliyet harçları, bu Kanunun yürürlük tarihinden itibaren beş yıl süreyle alınmaz. (Kanunun yürürlük tarihi itibarıyla tahakkuk etmiş harçlar terkin edilmez, tahsil olunanlar iade edilmez.)

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde yer alan “diğer indirimler”e ilave

Bilindiği üzere; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinde; kazancın bulunması halinde beyanname üzerinden indirim konusu yapılan ve kazancın yetersiz olması nedeniyle de sonraki yıllara devredilemeyen indirimlerin neler olduğu belirtilmektedir.

26.11.2022 Tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7421 sayılı Kanunla yukarıdaki maddeye eklenen bent ile; 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu hükümlerine göre katılımcı belgesi alarak İFM bölgesinde faaliyette bulunan kurumların, münhasıran bu faaliyet kapsamında yurt dışından satın alınan malları Türkiye'ye getirilmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın %50'sinin indirimine imkan tanınmıştır. Bu indirimden yararlanılabilmesi için kazancın, elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmiş olması, aracılık faaliyetine ilişkin malların satıcısı ve alıcısının Türkiye'de olmaması şarttır. Madde hükmünde ayrıca, Cumhurbaşkanı’na, bentte yer alan oranı, sıfıra kadar indirmeye veya %100’e kadar artırma konusunda yetki verilmiştir.

Anılan kanunda İFM’de gerçekleştirilecek iş ve işlemlerin tek elden takibini yapmak ve tek durak büroda yer alan kamu kurum ve kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla tek durak büronun, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi tarafından sevk ve idare edileceği, tek durak büronun işleyişine dair usul ve esasların uygulama yönetmeliğinde düzenleneceği hüküm altına alınmıştır. Ancak, henüz anılan Yönetmelik yayımlanmamıştır.

Ekonomim.com | Akif Akarca, Dr.Mehmet Şafak