ÖZET
Kitle fonlaması sistemi , bir çok sayıda yatırımcının küçük rakamlarla para aktarımlarına dayalı olarak gerçekleşen bir finansman sağlama ve fonlama modeli olarak 2020’li yıllarda karşımıza çıkmıştır. Sistemde , küçük yatırımcılar internet kanalı ile bağış adı altında yatırımlar yaparak, küçük bir hisse satın almakta veya üretilecek ilk ürünler karşılığı ödeme yapmaktadırlar.Bu sayede yeni yapılan yatırımlara ufak birikimleri ile destek olurken aynı zamanda bir de gelir elde etmektedirler.
Kitle fonlaması sistemi son yıllarda özellikle Amerika , Almanya, İngiltere ve birçok Avrupa ülkesinde kullanılan yeni kurulmuş, finansman arayışı içerisindeki şirketlere yeni bir seçenek olarak oluşturulmuş olan bir ortaklık biçimidir. Kitle fonlaması birçok küçük yatırımcının birleşerek kendilerinin analiz ederek seçtikleri bir projeye yatırımlarını gelir beklentisi içerisinde ortak olmalarına dayalı bir işlemdir. İşin temelinde girişimcilere sermaye sağlanması olmakla birlikte bu süre. ürün geliştirme , ön sipariş verilmesi , bağışta bulunularbulunulması gibi aşamaları içermektedir. Özellikle son yıllarda dünya’da ve Türkiye’de tanınmaya başlayarak yaygın bir kullanım alanı bulmaya başlamıştır.
Küçük olarak nitelendirilebilecek olan kitlelerin finansman güçleri ve destekleri ile yeni ve büyük bir finansman kaynağı sağlanmaktadır.
Kitle fonlaması, Türkiye’de katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek teknolojik ürün ve hizmet üretimini planlayan iş fikirleri ile girişim şirketlerinin ihtiyaç duyduğu finansal kaynakların toplanması amacıyla oluşturulan bir yatırım sistemidir. Türkiye’de konu ile ilgili olarak yapılan çalışmalar kapsamında Kitle Fonlaması Platformları, Emanet Yetkilileri, Girişimci veya Girişim Şirketleri ile platformlara üye olarak fonlama yapacak yatırımcıların katılacakları ve kitle fonlaması süreçlerinde işlemlerini gerçekleştirecekleri “Kitle Fonlaması Sistemi (KFS)" hazırlanmıştır.
Bu çalışmada kitle fonlaması yasal düzenlemeler dikkate alınarak tüm özellikleri, tarafları, işleyiş yapısı kapsamında incelenmektedir.
KİTLE FONLAMASI KAVRAMI- CROWDFUNDİNG
Kitlesel fonlama; bir girişim, proje ya da ürünün hayata geçmesi için gerekli fonun, dijital platformlarda yapılan tanıtım aracılığıyla sağlanması sürecidir. (https://www.mkk.com.tr/saklama-hizmetleri/piyasalar-ve-platformlar/kitle-fonlamasi-platformlari)
Kitle fonlaması, çok sayıda bireyin küçük miktardaki bağış olarak nitelendirilen katkılarına dayanan yeni nesil bir yatırım aracı ve fonlama sistemidir. Sistemin işleyişinde , bireyler internet üzerinden bağış yaparak küçük bir hisse satın almak yada üretilecek ilk ürünler karşılığı ödeme yapmak yolları ile sisteme dahil olmaktadırlar. (Fettahoğlu ve Khusayan, 2017).
Kitlesel Fonlama aslında bir doğrudan fonlama sistemi olarak belirlenmektedir. Kitlesel Fonlama, “crowdfunding” kelimesinin Türkçe karşılığı olarak türetilmiş bir terimdir. Kitlesel fonlama; bir ürün, organizasyon ya da projenin dijital platformlar aracılığı ile tanıtılması ve gerçekleştirilmesi için gerekli olan fonun doğrudan bu platformlar üzerinden temin edilmeye çalışılmasıdır. Alternatif bir finansman yöntemi olarak bir ön talep oluşturma ve iş avansı toplama faaliyetidir. (http://istfonbul.iu.edu.tr/Home/What)
KİTLE FONLAMASI SİSTEMİNİN ÖZELLİKLERİ
Kitle fonlaması sisteminde yetkili resmi otorite tarafından onaylanmış olan platformlar üzerinden gerçekleştirilen faaliyetler sonucu proje sahipleri, hedefledikleri fonu belirlenen faiz ve vade koşulları içerisinde ve belirlenen süreçte potansiyel yatırımcılar tarafından borçlanmayı hedeflemektedirler. (Atsan ve Erdoğan, 2015). Kitlesel fonlamanın faktörleri olarak projenin sahibi, projeyi fonlayan kişiler ve kitlesel fonlama platformu gösterilmektedir.Proje sahiplerinin girişimci olmasına gerek yoktur.Projeye fon sağlayanlar kitlesel fonlama yöntemine göre projey yatırım ya da destek amaçlı olarak fonlama yapabilirler. (Canbaz, 2018).
Bütün kitlesel fonlama platformları , proje sahipleri ile yatırımcıları bir araya getiren ve farklı altyapılar aracılığı ile ödeme olanağı oluşturan internet sayfaları olarak tasarlanmakta ve düzenlenmektedirler.
Kitlesel Fonlama yöntemi ile girişimci, üretim gerçekleşmeden belirli bir kitleye satış sözleşmesi sunarak, üretilecek ürüne finansman sağlanması ile pazarlama işlemini çok etkili bir şekilde birleştiren bir ön değerlendirme mekanizmasına sahip olur (Ellman ve Hurkens, 2019).
KİTLE FONLAMASI SİSTEMİNİN UYGULANMA KOŞULLARI
Kitle fonlama sürecinde girişimcilerin seçtikleri platform üzerinden projelerini tüm ayrıntıları ile anlattıkları bir başvuru yapmaları gerekmektedir. Başvuru seçilen platform tarafından kabul edildiği zaman projenin gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan fon tutarı ve süreç belirlenerek oluşturulan kampanya sürecinde girişimciler, yatırımcılara bilgi vermek zorundadırlar. (Ergen ve diğerleri, 2013).
Fon oluşturulması aşamasında yatırımcılar farklı projeleri inceleyerek seçtikleri projelere fon sağlamak için para yatırma sürecini başlatırlar. (Canbaz, 2018). Belirtilen süre içerisinde fonun toplanması halinde platform belirlenen komisyon tutarını keserek proje sahibine ödemeyi gerçekleştirir.
KİTLE FONLAMASI SİSTEMİNİN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI
Kitle fonlama sistemi yani kitlesel fonlama, girişim ya da projesini gerçekleştirmek isteyenler için son derece avantajlı bir seçenektir. https://www.startupnedir.com/crowfundingkitle-fonlamasi-sisteminin-avantaj-ve-dezavantajlari-nelerdir/(erişim tarihi:9-02-2022)
Aslında avantaj , kitle fonlama sisteminin girişimcileri ihtiyaç duydukları yatırım sermayesini sağlamaya çalışmasından kaynaklanmaktadır. Kitle fonlama platformları girişimciler ve yatırımcılar arasındaki ortak ortamlardır..Kitle fonlaması yüksek sayılarda yatırımcıya ulaşma konusunda etkilidir. .Kitle fonlaması sistemi ile girişimciler projelerini piyasaya çıkartmadan önce ürün veya hizmetlerine ilişkin pazar potansiyelinede belirleme şansına sahip olmaktadırlar.
Girişimin ,kitle fonlaması sistemi ile onaylanması durumunda melek yatırımcı ve risk sermayesi şirketleri de kaynak ihtiyacı karşılanmış olmaktadır.için girişimin farkındalığını arttıran bir faktör olmaktadır. (Canbaz, 2018). Melek yatırımcılar ve risk sermayedarları açısından bu durum riskin azalmasını da göstermektedir.
Kitle fonlaması sistemi ile yatırımcılardan alınan bilgiler kapsamında planlanan iş modelinde yenilikler ve değişiklikler yapılmasıda sağlanmaktadır. Kitle fonlaması sermaye oluşumunun bölgesel dağılımı üzerinde de etkili olmaktadır. Online platformlar üzerinden girişimciler projelerini yatırımcılara sunduklarından dolayı dünyanın her yerinden yatırımcı bulmak mümkün olmaktadır.
Sistemin dezavantajları, kitle fonlamasında yatırımcıların projeye fon sağlaması, girişimcinin işi ve piyasaya sunmak istediği ürün/hizmetle ilgili kitlesel fonlama platformunda sunacağı bilgilere dayandığından dolayı bu bilgilerin açıklanmasının proje haklarının korunması ile ilgili sorunlar oluşturabilmektedir. (Ergen ve diğerleri, 2013). Kitle fonlaması sisteminin kullanımı, girişimcileri melek yatırım ve girişim sermayesi sisteminde görülen yönetimsel ve idari hakların kullanımı konularında da sorunlar oluşabilmektedir.
KİTLE FONLAMASI ÇEŞİTLERİ
Kitle fonlaması işlemleri, oluşturulan platformlar kapsamında çeşitlere ayrılarak incelenmektedir. https://egirisim.com/2018/09/01/kitlesel-fonlama-nedir-ve-turkiyedeki-kitlesel-fonlama-platformlari/
Ödül Bazlı Kitle Fonlaması, platform bünyesinde yer alan bir girişime ya da projeye destek olmak isteyen kişilerin hediyelerle ödüllendirilmesi esasına dayanmaktadır. (Sakızlı, 2018). Bu hediyeler teşekkür yazıları, sertifikalar, aksesuarlar ya da projenin ilk ürünleri olabilir. Ödüller, farklı teminat tutarlarına göre en az üç farklı kademe olacak şekilde olmalıdır. Bu yöntemde kullanıcı, platform üzerinden projeye yani girişime destek olduğunda bunun karşılığında proje kapsamında belirlenen küçük bir hediye almaktadır. Bu durum ise yatırımcılar açısından olumlu bir durum olarak algılanmaktadır.
Bağış Bazlı Kitlesel Fonlama Yöntemi, sosyal sorumluluk ve yardım projelerinde uygulanan bir yöntemdir. Yardım amacı taşıyan projelere destek olmak isteyen kullanıcılar, internet aracılığıyla seçtikleri platform üzerinden farklı projelere bağış yaparak katkı sağlayabilmektedirler. (Sakızlı, 2018) Kişiler bu destek karşılığında genellikle hiçbir şey almamaktadırlar.
Hisse Bazlı Kitlesel Fonlama Platformları, kullanıcılarına bir girişime ya da projeye yatırım yapma imkanı sağlar. Bu platformların tercih edilmesinde seçilen projenin yatırımcısı ortağı olmak için hisse satın alınabilir..Girişimin ya da projenin başarılı olması durumunda hisse değerleri attığından dolayı kazanç sağlanmaktadır. ( Fettahoğlu ve Khusayan, 2017).
Hisse bazlı kitlesel fonlama yönteminde kişi bir girişime ortak olarak o girişime / projeye yatırım yapmaktadır.Ve sonuçta girişimden hisse satın alınmaktadır. Girişimin başarılı olması durumunda yatırım yapan kişinin hisse değerleri artacağı gibi, girişimin başarısız olması sonucu yatırım yapan kişinin hisseleri değersizleşebilmektedir. ( Atsan ve Erdoğan, 2015).
Borç Bazlı Kitlesel Fonlama Yönteminde, proje sahipleri, hedefledikleri fonu belirli koşullar ve zaman dilimi çerçevesinde potansiyel yatırımcılardan borçlanırlar. Girişimcilerin platformlara teminat vermesi gereklidir. Borcun vadesi dolmadan, proje sahibine projenin mülkiyeti teslim edilemez sadece işletme hakkı teslim edilir.
KİTLE FONLAMASI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
Kitlesel fonlama yöntemi aslında bir bir halka arzdır. Türkiye’de kitlesel fonlamayla ilgili düzenleme yapma yetkisi Sermaye Piyasası Kurulu’na verilmiştir (Sırma ve Saldanlı, 2018).
Sermaye Piyasası Kurulu’nun III-35/A.2. Sayılı Kitle Fonlaması Tebliği , 27 Ekim 2021 tarih ve 31641 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Tebliğ ile kitle fonlamasına ilişkin düzenlemeler yenilendiğinden dolayı Tebliğ’in yürürlüğe girmesi ile 3/10/2019 tarihli ve 30907 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği (III-35/A.1) yürürlükten kaldırılmıştır.
Konu ile ilgili Tebliğ ile kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşların asgari 1 milyon TL ve tamamının nakden ödenmiş sermayeye sahip olmaları gerekmektedir. Paya veya borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına aracılık eden ve elektronik ortamda hizmet veren kuruluşların asgari 1 milyon TL tamamının nakden ödenmiş sermayeye sahip olmaları gerekiyor. Bu kuruluşların; paylarının tamamının nama yazılı olması, ticaret unvanında "Kitle Fonlama Platformu" ibaresinin bulunması, esas sözleşmede işletme konusunun paya veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyetinde bulunulmasına aracılık edilmesi olarak belirtilmiş olması ve yönetim kurulunun en az 3 kişiden oluşması zorunlu tutuluyor..Azami yatırım miktarı 50 bin TL olmalıdır .Tebliğ ile nitelikli yatırımcı olarak ifade edilmeyen gerçek kişilerin, bir takvim yılı içinde paya dayalı kitle fonlaması yoluyla yapabilecekleri azami yatırım miktarı 50 bin TL olarak belirtildi.Bu rakam 20 bin TL’idi. Bu sınır 200 bin TL'yi aşmamak şartı ile yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin yüzde 10'u olarak da uygulanmaktadır.
“Paya Dayalı Kitle Fonlaması Tebliği" çerçevesinde; kitle fonlaması faaliyetinin hukuki düzenlemeler ile sağlamlaştırılmış bir alt yapı kapsamında gerçekleştirilmesi sağlanmıştır. Yine aynı şekilde Tebliğ ile Kitle Fonlaması Platformları, Emanet Yetkilileri, Girişimci veya Girişim Şirketleri ile platformlara üye olarak fonlama yapacak yatırımcıların katılacakları ve kitle fonlaması süreçlerinde işlemlerini gerçekleştirecekleri “Kitle Fonlaması Sistemi (KFS)" hazır hale getirilmiştir.Bu yasal düzenlemelere dayalı olarak oluşturulan düzenlemeler sistemin kullanımındaki etkinlik üzerinde de büyük bir önem taşımaktadır.
Bu Tebliğin amacı, paya ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ait olan tüm esasları düzenlemektir. Tebliğ, paya ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına, kitle fonlama platformlarının kuruluşlarına, kurucularına, ortaklarına ve yönetim kurulu üyelerine, pay devirlerine, Kurul listesine alınmalarına ve faaliyetlerine, kitle fonlaması ile fon toplayacak girişim şirketlerinde aranan niteliklere, paya ve/veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla halktan para toplanmasına, toplanan fonların ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimi ile fonlanan şirketlerin genel kurullarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir. Kitle fonlama platformları aracılığıyla ödül veya bağış karşılığında fon toplanması faaliyetleri Tebliğ hükümlerine tabi değildir.
Kitle fonlaması Tebliğ kapsamında projenin ihtiyaç duyduğu fonu sağlamak amacıyla Kurul tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde Kanunun yatırımcı tazminine ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın platformlar aracılığıyla halktan para toplanması sürecini belirtmektedir.
Kitle fonlaması borçlanma aracı ise, girişimci ve girişim şirketinin platformlar aracılığıyla sattığı, fonlanan şirketin borçlu sıfatını haiz olduğu ve nominal değerinin vade tarihine kadar taksitler halinde bilgi formunda açıklanan esaslar çerçevesinde yatırımcıya geri ödenmesi esasına dayanan menkul kıymetleri ifade etmektedir.
Borçlanmaya Dayalı Kitle Fonlaması Kitle fonlaması borçlanma aracı karşılığında platformlar aracılığıyla halktan para toplanması işlemlerini göstermektedir. Paya Dayalı Kitle Fonlaması Pay yani hisse karşılığında platformlar aracılığıyla halktan para toplanması süreçleridir.
Platformlar aracılığıyla toplanan fonların, fonlanan şirkete aktarılması veya yatırımcılara iade edilmesine kadar olan süreçte emanetçi sıfatıyla bloke eden İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş. ve diğer portföy saklayıcıları Emanet Yetkilisi olarak sistemde yer almaktadır.
KİTLE FONLAMASI PLATFORMLARI
Kitlesel Fonlama Platformları aslında birer web sayfasıdır ve bir ürün veya projeye destek vermek isteyenleri proje sahipleri ile buluşturarak, ürün ve projelerin gerçekleşmesine katkı sağlamaya yönelik olarak kurulurlar. Platformlarda aslında sadece projenin tanıtımı yapılır.
Kitlesel Fonlama Platformlarının Sermaye Piyasası Kurulu tarafından onaylanarak listeye alınmaları gereklidir.Platformlar ,paya dayalı kitle fonlaması faaliyetini yaparlar.
SPK tarafından Platformların kuruluşuna izin verilebilmesi için;
a) Anonim ortaklık olması,
b) Sermayenin asgari 1.000.000 Türk Lirası tutarında ve nakden ödenmiş olması,
c) Paylarının tamamının nama yazılı olması,
ç) Ticaret unvanında “Kitle Fonlama Platformu” ibaresinin olması,
d) Esas sözleşmesinde işletme konusunun paya ve/veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyetinde bulunulmasına aracılık edilmesi olarak belirtilmiş olması,
e) Kurucularının belirtilen şartları sağlaması,
f) Yönetim kurulunun asgari olarak 3 kişiden oluşması, zorunludur.
Platform kurucuları kuruluş şartlarına uygun olarak hazırlayacakları esas sözleşme belirtilen koşulları taşıdıklarını gösteren belgelerle Kurula başvuruda bulunur. Platformların Tebliğ hükümleri çerçevesinde kitle fonlaması faaliyetlerinde bulunabilmeleri için Kurul tarafından listeye alınmaları zorunludur.
Platformun Sermaye Piyasası Kurul’u tarafından listeye alınabilmesi için;
a) Kuruluş şartlarının korunması
b) Ortaklarının ve yönetim kurulu üyelerinin gereken koşullara sahip olması
c) Yatırım komitesi olması
ç) İç kontrol ve risk yönetim sistemi ile muhasebe ve operasyon birimini olması
d) Dar yetkili aracı kurumlar için öngörülen bilgi sistemleri altyapısının olması
e) Belge, kayıt ve muhasebe işlemlerini yürütecek sorumlu birim ve yeterli personel olması
f) MKK ve emanet yetkilisi ile sözleşme imzalaması ve bilgi işlem sistemleri ile teknolojik altyapısının uyumlaştırılması
g) MKK’nın Yatırımcı Risk Takip Sistemi ile karşılıklı veri akışını platforma kampanya başvurusunda bulunan girişimci ve girişim şirketleri ile gerekli altyapının platform kapsamında yapılması
ğ) Üyelerin, girişim şirketi yetkilileri , girişimci , fonlanan şirketin yetkilileri ile elektronik ortamda iletişim kurabilecekleri altyapının sağlanması
h) Kendi personeli arasında, personeli ile hizmet verdiği kişiler arasında ya da hizmet verdiği kişilerin kendileri arasında çıkabilecek çıkar çatışmalarını tanımlaması ve önlemeye yönelik tedbirlerin alınması
.Bir kişinin platform sermayesinin veya oy haklarının doğrudan veya dolaylı olarak %10’u veya daha fazlasını temsil eden payları edinmek yolu ile platform ortağı olması veya bir ortağa ait payların platform sermayesinin veya oy haklarının %10, %20 veya %50’sini aşması sonucunu veren pay edinimleri ile bir ortağa ait payların belirtilen bu oranların altına düşmesi sonucunu veren pay devirleri SPKurulu izin ve onayı kapsamında gerçekleştirilebilir.
Yönetim kurulunda temsil edilme hakkı veren imtiyazlı payların devri Kurul onayı ile gerçekleştirilir. Platformun yönetim kurulunda temsil edilme hakkı veren imtiyazlı paylarına sahip tüzel kişinin sermayesinde %10, %20 veya %50 oranlarının aşılması ile ortaklık yapısı değişiklikleri de Kurul onayı ile gerçekleşir. Platformların sermayesinin veya oy haklarının %10’undan fazlasına sahip tüzel kişilerin yönetim kurulunda temsil edilme imtiyazı veren paylarının devri eğer Kurul uygunluk verirse yapılabilir. Platformun ortaklık yapısının şeffaf ve açık olması gereklidir.
Platformun, gerekli koşullardan birini kaybetmesi halinde, bu durumu 2 iş günü içinde Kurula bildirmek gereklidir. Kurul tarafından belirlenen sürede listeye alınma koşullarını sağlayamayan platformlar ise Kurul tarafından resen listeden çıkarılır.Ve bu platformlar bir yıl süre ile yeniden kitle fonlaması faaliyetinde bulunmak üzere yeniden listeye alınmak için Kurula başvuramaz.
PLATFORMLARIN FAALİYETLERİ
Platformlar, paya ve/veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyeti yürütebilirler . Platformların paya ve/veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyetini yürütebilmeleri için;
a) Faaliyet sırasında girişimciye, girişim şirketine ve fonlanan şirkete danışmanlık hizmeti vermesi,
b) Girişim sermayesi yatırım fonu kurmak üzere portföy yönetim şirketleri ile ve anonim ortaklık olarak kurulmuş bireysel katılım yatırımcısı sistemlerine katılmaları
c) Her kampanya için hedeflenen fon miktarının azami %20’si kadar ve tüm kampanyalara toplamda özkaynaklarının azami %50’sine kadar fon sağlamaları bu durumlara olumsuz etki yaratmaz.
.
Kitle fonlaması faaliyeti sırasında uyulması gereken esaslar, girişimciler ile platform arasında düzenlenecek olan yazılı bir kitle fonlaması sözleşmesi ile belirlenir.Her kampanya için bilgi formu hazırlanarak yatırımcının yatırım kararını etkileyebilecek nitelikteki bilgiler belirtilen süreler içerisinde incelemeye hazır halde bulundurulur.Yatırımcılardan toplanan fonlar, kampanya süresi tamamlanana kadar emanet yetkilisinde tutulmak zorundadır.
Platformlar, yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişilere yönelik Türkiye’de yerleşik kişilerden fon toplanması amacıyla kitle fonlaması faaliyeti yürütemezler. Paya dayalı kitle fonlama faaliyeti yürüten platformlar; faiz veya başka bir gelir karşılığı veya kredi işlerine aracılık edemezler.
Platformlar;
a) Fon toplanan her bir proje için kampanya sayfası oluşturarak, fonlanan şirkete ait periyodik açıklamaların sayfa üzerinden yapılmasını sağlayacak gerekli altyapıyı kurmak
b) Yatırım komitesi tarafından onaylanan bilgi formunu belirtilen kampanya sayfasında yayımlama, fonlanan şirkete ilişkin tüm finansal bilgiler gibi açıklamaları 5 yıl boyunca yatırımcıların incelemesine açık tutmak
c) Yatırımcılardan toplanan fonların emanet yetkilisi nezdinde kampanya süresi tamamlanana kadar platform adına, kampanya süresinin hedeflenen fon tutarına ulaşılarak tamamlanmasından sonra fonlanan şirket adına açılan hesaplarda bloke ettirilerek fonlanan şirkete aktarılmasını veya yatırımcılara iade edilmesini sağlamak
ç) Payların veya borçlanma araçlarının MKK nezdinde kayden oluşturulma sürecini gerçekleştirmek
d) Kampanya süresince, yatırımcıların hak ve menfaatlerininin engelleyici durumlar için tedbirleri almak
e) Yatırımcılara, girişimcilere, girişim şirketlerine ve fonlanan şirkete ilişkin bilgilerin gizliliğini korumak
f) Emanet yetkilisinin toplanan fon tutarını nemalandırıp nemalandırmayacağını, alınacak ücret, komisyon ve kesintileri internet sitesinde ilan etmekle yükümlüdürler.
Platformlar girişim şirketlerinin veya girişimcilerin kampanya başvurularını yatırım komitesine sunmadan önce reddedebilir. Yatırım komitesine sunulan kampanya başvurularının platformda yayımlanması yatırım komitesinin onayı ile sağlanır. Platformlar, kampanyalarını yürüttükleri girişim şirketlerini veya girişimcileri bilgilendirmek zorundadır. Platformlar her bir kampanya için hedeflenen ve toplanan fon tutarı, fon sağlayan yatırımcı sayısı ve kalan kampanya süresi hakkında platformun internet sitesinde anlık olarak bilgi vermelidirler.
Fonlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılmaksızın, her bir kampanya için kampanya süresinin sona ermesini takip eden iş günü fonlama sonuçları platformun internet sitesinde kamuya duyurulmalıdır.Altı aylık ve yıllık takvim dönemleri itibarıyla platformlar tarafından asgari olarak fonlaması gerçekleşen, gerçekleşmeyen ve iptal edilen toplam kampanya sayıları ile fonlaması gerçekleşen kampanyalara üyeler tarafından sağlanan toplam fon tutarı bilgilerini içeren rapor hazırlanarak ilgili dönemin sona ermesini takip eden otuz gün içinde elektronik ortamda Kurula iletilir ve platform internet sitesi üzerinden kamuya duyurulur.
Sadece paya dayalı kitle fonlama faaliyeti yürüten platformlar, faiz veya ivaz karşılığı kredi veya ödünç para verme işlerine aracılık edemezler ve pay dışında herhangi bir sermaye piyasası aracı karşılığında kitle fonlaması faaliyeti yürütemezler.Gayrimenkul ve gayrimenkule dayalı hakların alım satımı ve gayrimenkul projelerinin geliştirilmesi ile diğer şirketlere yatırım yapılması amaçlı projelere ilişkin kitle fonlaması faaliyeti yürütemezler.Yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişilere yönelik Türkiye’de yerleşik kişilerden fon toplanması amacıyla kitle fonlaması faaliyeti yapamazlar.Projelere ilişkin yatırımcılara yönelik olarak yatırım tavsiyesi niteliğindeki değerlendirme, analiz ve yorumlarda bulunamazlar.
Platformlar;
a) Kendilerinin kitle fonlaması yoluyla fonlanmasına yönelik,
b) Kendilerine ait projelerin veya sermayelerinin %20 veya daha fazlasını temsil eden paylarına oy haklarına, yönetim kurulunda temsil edilme hakkı veren imtiyazlı paylarına sahip oldukları girişim şirketlerine , tüzel kişi girişimcilere ait projelerin kitle fonlaması yoluyla fonlanmasına yönelik,
c) Ortakları, yönetim kurulu ve yatırım komitesi üyeleri ile bu kişilerin eşlerinin, alt ve üst soylarının tek başlarına veya birlikte sermayesinin %20 veya daha fazlasını temsil eden paylarına , oy haklarına, yönetim kurulunda temsil edilme hakkı veren imtiyazlı paylarına sahip oldukları girişim şirketlerinin , tüzel kişi girişimcilerin ve bu kişilere ait projelerin kitle fonlaması yoluyla fonlanmasına yönelik,kampanyalarda görev alamazlar.
Geniş yetkili aracı kurumlar hariç bütün platformlar paya veya borçlanma aracına ilişkin olarak ikincil piyasa işlemlerine aracılık edemezler
PLATFORMA ÜYELİK
Kitle fonlaması işlemlerinde bulunabilmek için yatırımcıların ilgili platforma elektronik ortamda üye olmaları zorunludur.Bu üyelik süreci kapsamında yapılması gerekenler ise çeşitli işlem aşamalarından oluşmaktadır.
Platformlar tarafından üyelik işlemleri kapsamında;Türkiye’de yerleşik gerçek kişiler ile tüzel kişilerin imza yetkilileri için kimlik doğrulama işleminin yerine getirilmesinin sağlanması ve üyelerin bilgilerinin MKK’ya iletilmesi gerekmektedir. Türkiye’de yerleşik olmayan kişiler için bu kişiler adına MKK nezdinde hesap açıldığının ve bu hesaba ilişkin sicil tanımlama işleminin gerçekleştirildiğinin belirlenmesi ve üyelerin bilgilerinin MKK’ya iletilmesi önemlidir. Üyelerle üyelik sözleşmesinin düzenlenmesi ve bu sözleşmenin elektronik ortamda saklanması gereklidir.Üyelerden, “Kitle Fonlaması Faaliyetleri Genel Risk Bildirim Formu”nun okunup anlaşıldığına dair yazılı veya elektronik bir beyanın alınması , saklanması ve üyelere iletilmesi, Üyelerin kitle fonlaması yatırımlarının taşıdığı riskleri anlayabilmeleri ,yatırımlarının tümünü kaybedebileceklerinin ve sahip olacakları payların ve/veya borçlanma araçlarının devir imkânının kısıtlı olabileceğini anladıklarının belirlenmesi de üyelik aşamasında yapılması gerekenler arasında yer almaktadır.
Kitle fonlaması yatırımlarına uygun olmadığı değerlendirilen kişilerin üyelik başvurularının reddedilmesi gereklidir. Nitelikli yatırımcı statüsündekilerin MKK nezdinde nitelikli yatırımcı olduğunun belirlenmesi, üyelerin yıllık net gelirlerine ilişkin beyanlarının MKK’ya iletilmesi ve bu beyanların saklanması ayrıca Üyelerden risk bilgilerinin toplanması gerekmektedir.
PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI FAALİYETİ
Paya dayalı kitle fonlamasında yatırım sınırları belirlenirken nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişilerin, bir takvim yılı içinde paya dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 50.000 Türk Lirası yatırım yapabilecekleri belirlenmiştir. Bu sınır 200.000 Türk Lirasını aşmamak koşuluyla yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin %10’u olarak uygulanabilir.Nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişiler, borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla bir projeye azami 20.000 Türk Lirası yatırım yapabileceklerdir.
Fon Toplama ve Kullanma süreçlerinde ise paya dayalı kitle fonlaması ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında farklı süreçler ortaya çıkmaktadır.
Paya dayalı kitle fonlamasında, fonlar yalnızca sermaye artırımı ile çıkarılacak paylar karşılığında fonlanan şirkete aktarılabilir ve mevcut payların satışı ile fon toplanamaz.1.000.000 Türk Lirasını aşan fon taleplerinde, hedeflenen fonun en az %5’ine denk gelen tutarın kampanya süresi içerisinde nitelikli yatırımcılar tarafından karşılanmış olması zorunludur.
Paya dayalı kitle fonlamasında, toplanacak fonların hangi amaçlarla kullanılacağına ilişkin bir raporun hazırlanması ve bu raporun kampanya süresinin başlangıç tarihi itibarıyla kampanya sayfasında yayımlanmış olması gereklidir.Toplanan fonların bilgi formunda ilan edilen amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimi özel amaçlı bağımsız denetim raporu hazırlanarak yerine getirilir.
Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında; Borçlanma aracı satışı dışında başka bir borç ilişkisi kapsamında veya borçlanma aracı dışında herhangi bir sermaye piyasası aracı karşılığında fonlama yapılamaz.Faiz ve diğer getiri oranı, ilgili borçlanma aracının vadesine en yakın, bir tanesinin vadesi borçlanma aracından kısa ve bir tanesinin vadesi borçlanma aracından uzun olmak üzere iki farklı Devlet İç Borçlanma Senedi için belirlenen faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasının %50’den fazlasını geçemez .Vade beş yıldan uzun olamaz.Fonlanması talep edilen projenin vade boyunca oluşacak gelirleri, öncelikle yatırımcılara yapılacak ödemelerde kullanılır. Toplanan fonun, amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü yatırım komitesi tarafından yerine getirilir.
PAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI YOLUYLA FON TOPLANMASI
Toplanan fonların aktarılmasından önce girişimci tarafından yeni bir anonim şirketin kurulmuş, limited şirket türündeki girişim şirketleri için anonim şirkete dönüşümün tamamlanmış olmasık gereklidir.
Yatırımcılara verilecek paylardan doğan ortaklık hakları ile paylara ait imtiyazlar bilgi formunda belirtilir. Bir girişim şirketi veya girişimci tarafından herhangi bir on iki aylık dönemde platformlar aracılığıyla paya dayalı olarak en fazla iki kampanya ile fon toplanabilir. Bilgi formunda açıklanmak ve ihraç sınırını geçmemek kaydıyla paya dayalı kitle fonlaması
kapsamında talep edilen fon miktarının azami %20’sine kadar ek fon toplanabilir.
Bir proje için herhangi bir on iki aylık dönemde paya ve/veya borçlanmaya dayalı olarak toplanabilecek fon tutarı her yıl Kurul Bülteni aracılığıyla ilan edilen ihraç sınırını geçemez.
Türk Lirası fon taleplerinde, hedeflenen fon tutarının toplanmış sayılması için hedeflenen fonun en az %5’ine denk gelen tutarın kampanya süresi içinde nitelikli yatırımcılar tarafından karşılanması gereklidir. Sınırların kontrolünü MKK yapar. Paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin kampanya süreci, bir girişimci tarafından başka bir platforma pay karşılığında fon toplama talebi için başvurulması ile başlar. Kampanya süreci tamamlanmadan aynı girişim şirketi tarafından yeni bir kampanya süreci başlatılamaz. Kampanya süresi, altmış günü geçemez. Platform, yatırımcılar tarafından iletilen fon sağlama taleplerini kampanya süresi boyunca anlık olarak MKK’ya ve emanet yetkilisine iletir. Fonların toplanması, toplanan fonların emanet yetkilisi nezdinde platform adına açılan hesapta bloke edilerek fonlanan şirkete aktarılması ve/veya söz konusu fonların ve varsa nemalarının yatırımcılara iade edilmesi emanet yetkilisi tarafından sağlanır.
Yatırımcılar tarafından fon sağlamaya ilişkin ödeme emrinin verildiği andan itibaren 48 saat içinde cayma hakkı kullanılabilir. Hedeflenen fon tutarının kampanya süresinin bitiş tarihinden önce toplanması durumunda kampanya süresi erken sonlandırılabilir.
Platform adına emanet yetkilisi nezdinde açılan hesapta bloke edilen fon, fonlanan şirketin emanet yetkilisinde açılan bloke hesaba aktarılır ve fonlanan şirket tarafından 30 iş günü içinde toplanan fon tutarı kadar sermaye artırımı yapılır.Sermaye artırım işlemlerinin tamamlanmasından sonra platform, her bir yatırımcının sağladığı fon tutarı ve bunun karşılığında çıkarılacak payların toplam nominal değeri bilgisini iki iş günü içinde MKK’ya bildirmek zorundadır.Fonlanan şirketin sermayesini temsil eden tüm paylarının MKK’nda kayden oluşturulması ve hak sahiplerinin hesaplarına aktarılması gereklidir.
Hedeflenen fon tutarının kampanya süresinin bitiş tarihi itibarıyla toplanamamış olması durumunda sürenin bitimini izleyen iş günü içinde platform tarafından yapılacak bildirim ile emanet yetkilisinde bloke edilen tutarlar ve neması emanet yetkilisi tarafından yatırımcılara iade edilir .Bu durumda kampanya süreci sona erer.
BORÇLANMAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI FAALİYETİ
Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişiler, bir takvim yılı içinde borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla azami 50.000 Türk Lirası yatırım yapabilir. Bu sınır 200.000 Türk Lirasını kaydı ile yatırımcının platforma beyan ettiği yıllık net gelirinin %10’u olarak uygulanabilir.Nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişiler, borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla bir projeye azami 20.000 Türk Lirası yatırım yapabilir.
Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplamada borçlanma aracı satışı dışında, borç veya ödünç sözleşmesi veya borçlanma aracı dışında herhangi bir sermaye piyasası aracı karşılığında borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyeti yapılamaz.Borçlanma aracı karşılığında yatırımcılardan toplanan fonların tamamının nakden ödenmiş olması gereklidir.
Yatırımcılara satılacak borçlanma aracına ilişkin yatırım komitesi tarafından belirlenecek faiz ve getiri oranı borçlanma aracının vadesine en yakın, bir tanesinin vadesi borçlanma aracından kısa ve bir tanesinin vadesi borçlanma aracından uzun olmak üzere iki DİBS için kampanya süresinin başladığı tarihten bir gün öncesinde belirlenen faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasının %50’sinden fazlasını geçemez vadede 5 yıldan fazla olamaz. Borçlanma araçlarının geri ödeme yükümlülükleri vade tarihinde bir defada yerine getirilemez.
Borçlanma araçlarından;
a) Vadesi bir - iki yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son üç ay içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %15
b) Vadesi iki - üç yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son altı ay içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %25
c) Vadesi üç - dört yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son bir yıl içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %30
ç) Vadesi dört - beş yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son bir yıl içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %25 kadar ödeme yapılabilir.
Bir girişimci veya girişim şirketi tarafından on iki aylık dönemde platformlar aracılığıyla borçlanmaya dayalı olarak en fazla iki kampanya ile fon toplanabilir. Girişimci veya girişim şirketinin borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla toplayabileceği fon tutarı, finansmanı talep edilen projenin kredibilite raporunda yer verilen geleceğe yönelik nakit akımlarının, kredibilite raporunun imzalandığı tarihteki indirgenmiş değerinin %50’sinden fazlası kadar olamaz. Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına aracılık eden platformlar aynı zamanda kampanyalarına ilişkin temerrüt oranlarını ve uygulanan faiz ve getiri oranlarını internet sitesinde açıklamak zorundadırlar.
Fonlanan şirketin kurulmasından sonra, projeye ilişkin hakların yatırımcıların zarara uğratılmaması kaydıyla, kuruluşu izleyen en geç otuz iş günü içinde fonlanan şirkete devrinin tamamlanması gereklidir. Platform adına emanet yetkilisinde açılan hesapta bloke edilen fon, dönüşüm işlemlerinin tamamlanmasından sonra fonlanan şirketin emanet yetkilisinde açılan bloke hesabı aktarımı yapılır.Hedeflenen fon tutarının toplanamamış olması durumunda sürenin bitimini izleyen iş günü içinde platform tarafından yapılacak bildirim sonucunda emanet yetkilisinde bloke edilen tutarlar ve neması yatırımcılara iade edilir .
Listeden çıkarılan platformlar nezdinde devam etmekte olan kampanya süreçleri sonlanmış sayılır ve toplanan fonlar yatırımcılara iade edilir.
FON KULLANIM YERLERİ
Fon kullanım yerleri paya dayalı kitle fonlamasında ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında farklılık gösterir.Paya dayalı kitle fonlamasında fon kullanım yerlerine ilişkin olarak toplanacak fonların ne şekilde kullanılacağının girişim şirketi tarafından belirtilmesi önemlidir. Toplanan fonlar finansmanı talep edilen projeden kaynaklanmayan hiçbir borcun ödenmesinde kullanılamaz. Toplanan fonların amacına uygun olarak kullanıldığının kontrolü ve denetimi , bağımsız denetim kuruluşu tarafından özel amaçlı bağımsız denetim raporu hazırlanarak yerine getirilmektedir. Özel amaçlı bağımsız denetim raporu 1.000.000 TL üzerinde fon toplanması durumunda toplanan bu fonların fonlanan şirkete aktarıldığı tarihten itibaren yıllık olarak, yapılmak zorundadır.Bütün raporlar, hazırlama yükümlülüğünün oluştuğu tarihi takip eden otuz gün içinde hazırlanır, imzalanma tarihini takip eden beş iş günü içinde fonlanan şirkete teslim edilir ve fonlanan şirket tarafından teslim alınmasından sonra 2 iş günü içinde kampanya sayfasında ve şirketin internet sayfasında ilan edilir.
Borçlanmaya dayalı kitle fonlamasında fon kullanımında toplanacak fonların ne amaçla kullanılacağına ait girişimci tarafından raporun hazırlanması ve kampanya süresinin başlangıç tarihinde kampanya sayfasında yayınlanması önemlidir. Fonlanması talep edilen projenin vade boyunca oluşacak gelirleri kitle fonlaması aracılığıyla yatırım yapan yatırımcılara yapılacak ödemelerde kullanılır.
Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla toplanan fonlar, proje kapsamında gerçekleştirilen borçlanmalar hariç olmak üzere finansmanı talep edilen proje dışındaki projelerden kaynaklanan borçların ödenmesinde kullanılamaz. Projeden kaynaklanan işletme sermayesi ihtiyaçlarının karşılanması için borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplanması mümkündür. 1.000.000 Türk Lirasının üzerinde fon toplanmasında fonlanan şirkete fonların aktarıldığı tarihde yıllık rapor düzenlenmelidir. Raporlar, hazırlama yükümlülüğünün oluştuğu tarihi izleyen otuz gün içinde hazırlanır.Raporlar beş iş günü içinde fonlanan şirkete teslim edilir ve fonlanan şirket tarafından teslim alınmasını takiben iki iş günü içinde kampanya sayfasında ve şirketin internet sitesinde duyurulur. Borçlanmaya dayalı kitle fonlaması faaliyeti yürüten platformların projenin risk durumunun değerlendirilmesi kredi derecelendirme sistemi gereklidir.
PAYA VE BORÇLANMAYA DAYALI KİTLE FONLAMASI FAALİYETİ ESASLARI
Kampanya süresi içinde, yatırımcıların yatırım kararını etkileyebilecek değişikliklerin olması durumunda girişim şirketi tarafından platforma bildirilir.Bilgi formunun değiştirilmesi gereken kısımları bildirim tarihinden itibaren iki iş günü içinde yatırım komitesi tarafından onaylanarak kampanya sayfasında yayımlanır.
Bilgi formunda yapılan ekleme ve değişikliklerin yatırım komitesi tarafından onaylanarak yayımlandığı tarihten önce ödeme emrini veren yatırımcılar açısından cayma hakkı süresi bilgilendirme anından itibaren yeniden başlar.
KAYDİLEŞTİRME VE DAĞITIM ESASLARI
Paya dayalı kitle fonlaması yoluyla toplanan fonlar karşılığında çıkarılacak paylar ve fonlanan şirketin tüm paylarının ve çıkarılan borçlanma araçlarının MKK nezdinde elektronik ortamda kayden oluşturulması gereklidir.Bunlara ilişkin hakların hak sahipleri bazında izlenmesi gereklidir. Fonlanan şirketin paylarının ve borçlanma araçlarının kaydileştirilmesi ve yatırımcılara dağıtımı amacıyla fonlanan şirket veya fonlanan şirketin yetkilendireceği bir yatırım kuruluşu aracılığıyla MKK’ya başvuruda bulunulabilir. Toplanan fonların fonlanan şirketin hesaplarına aktarılmasından önce kaydileştirme işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir.
Fonlanan şirketin TTK ve VUK kapsamında hazırlanan finansal tabloları ve raporları ilgili takvim yılını izleyen dördüncü ayın sonuna kadar ilan edilmelidir.
GİRİŞİM ŞİRKETLERİ
Girişim şirketleri kavramı ile Anonim şirket kurma zorunluluğu olmadan faaliyetlerine devam edecek ve Türkiye’de kurulu olan, gelişme potansiyeli taşıyan ve projesine kaynak ihtiyacı bulunan anonim şirketler veya toplanan fonların emanet yetkilisi nezdinde açılan bloke hesabına aktarılması öncesinde anonim şirkete dönüşmesi zorunlu olan limited şirketler ifade edilmektedir. Kitle fonlaması yoluyla fon toplayacak şirketlerin, teknoloji faaliyeti ve/veya üretim faaliyetinde bulunmaları ve son on iki aylık ve ara dönem finansal tablolarındaki belirli kalemlerin belirtilen eşikleri aşmaması ve toplanan fonların aktarılmasından önce anonim şirket olarak kurulmuş olması veya anonim şirkete dönüşüm işlemlerinin tamamlanmış olması gerekmektedir. (Ergen ve diğerleri, 2013).
Paya ve/veya borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplayacak girişim şirketlerinin;
a) Teknoloji faaliyeti ve/veya üretim faaliyetinde bulunmaları,
b) Hazırlamaları gereken en son yıllık ve son güncel ara dönem finansal tablolarında, finansal tablo kalemleri için öngörülen eşikleri aşmamaları,
c) Düzenli olarak takip ve kontrol edilen tescil edilmiş internet sitelerinin olması gereklidir.
Halka açık ortaklıklar ile sermaye piyasası kurumlarının, önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler paya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplayamazlar.Halka açık ortaklıklar,başvuru tarihi itibarıyla itfa edilmemiş borçlanma aracı bulunan ihraççılar, halka açık ortaklıklar ve sermaye piyasası kurumları ile platforma başvuru tarihi itibarıyla itfa edilmemiş borçlanma aracı bulunan ihraççıların önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler borçlanmaya dayalı kitle fonlaması yoluyla fon toplayamazlar
Girişim şirketi tarafından kampanya yürütülebilmesi için girişim şirketinin fonlanması talep edilen proje dışında herhangi bir faaliyetinin olmaması gereklidir. Aynı zamanda girişim şirketinin bilgi formunda yer verilen en son tarihli finansal tablolarında, Kurulun ilgili düzenlemelerinde tanımlanan ilişkili taraflarından olan ticari olmayan alacaklarının tüm alacaklar toplamına olan oranının %20’yi veya aktif toplamına olan oranının %10’u geçmemeside önemlidir. Girişim şirketinin en son tarihli finansal tablolarında ilişkili taraflarına olan ticari olmayan borçlarının tüm borçlar toplamına olan oranının %20’yi ve teknoloji faaliyeti ve/veya üretim faaliyetinden kaynaklanmayan finansal borçlar tutarının, aktif toplamının %10’unu geçmemesi gereklidir.
Halka açık ortaklıklar ile sermaye piyasası kurumlarının önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler paya dayalı kitle fonlaması yoluyla ile fon toplayamazlar
Bir girişim şirketi veya girişimci tarafından on iki aylık dönemde platformlar aracılığıyla paya veya borçlanmaya dayalı olarak en fazla iki kampanya ile fon toplanabilir. Paya dayalı ve borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin kampanya süreci tamamlanmadan aynı girişimciler tarafından yeni bir kampanya açılamaz.
KİTLE FONLAMASI SİSTEMİNİN İŞLEM SÜREÇLERİ-İŞLEYİŞİ
Kitle Fonlaması finansman modelinde yer alan tarafları incelediğimizde ; fon arayanlar, fon sağlayanlar ve platformlar olmak üzere üç farklı taraf olduğu görülmektedir.
Kitle fonlamanın işleyiş mekanizması ise beş aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşama kampanyanın hazırlık aşamasıdır. Bu aşamada, projeyi tanıtacak sunumun hazırlanması, proje bilgileri, fonlama hedef tutarı, kampanyanın süresi ve ödül tanımı kampanyanın sayfasında açıklanmak üzere hazırlanmaktadır.
İkinci aşamada kampanyanın uygun olup olmadığının test edilmesi, ve değerlendirilmesi işlemleridir. Uygun görülen projeler platformda yayınlanarak kampanya başlatılılır.
Daha sonra girişimciler, hedeflenen fonlama tutarını ve gönderecekleri ödül ya da siparişleri takip etmeye başlarlar.Son aşamada ise fonlama gerçekleştikten sonra ,girişimciler yaşadıkları deneyimlerini aktararak platform ile ilgili olarak geri dönüşümü sağlarlar.
Kitle fonlaması süreci ise; girişimcinin fikrini projeye dönüştürmesi, proje için gereken fon tutarının belirlenmesi ve kitle fonlama sistemine kayıt ile fon bulunması süreçlerinden oluşmaktadır. (Macht ve Weatherston, 2014; Atsan ve Erdoğan, 2015).
Kitlesel Fonlama; girişimciler (proje sahipleri), yatırımcılar ve platformlar arasındaki yakın işbirliğine dayanan bir yöntemdir (Valanciene ve Jegeleviciute, 2013). Girişimciler yani proje sahipler ; finanse edilecek olan fikir veya projeyi ortaya koyan, bu fikir veya projeye gereken finansmanı sağlamak için pazara doğrudan erişim sağlamayı ve gerçekten bu proje ile ilgilenen yatırımcılara ulaşmayı hedefleyen ve bu hedef doğrultusunda kitlesel fonlamayı kullanan bireyler veya şirketlerdir. (Ordanini ve diğerleri, 2011). Girişimciler, kitlesel fonlama platformlarına koydukları ve yatırımcılara sundukları fikir ve projelere gelen talep yardımı ile sunulan projenin piyasa değerinin ne kadar olduğu konusunda karar verebilirler.
Platformlar fon toplama şekillerine göre ikiye ayrılırlar ve bazı kitlesel fonlama platformları, toplanan fonları, eğer proje hedeflenen tutara ulaşmazsa yatırımcılara geri ödemek üzere bir bloke hesapta tutarken bazıları ise hedeflenen miktara ulaşılıp ulaşılmadığına bakmaksızın toplanan bütün tutarı proje sahibine aktarırlar. (Valanciene ve Jegeleviciute, 2013).
Kitlesel fonlamanın işleyiş sürecini, bu parametreler arasında kurulan bağlar oluşturur. Öncelikle girişimciler, gerekli fonun toplanması için platformlara fikirlerini iletmelidirler. Platformlar gerekli incelemeyi yaptıktan sonra bu fikirleri -projeleri küçük yatırımcılara duyururlar. Yatırımcılar projeleri incelerler ve beğendiklerini seçerek fonlama işlemini gerçekleştirirler. Girişimciler, projelerini gerçekleştirdikleri takdirde, yatırımcılara hak edişlerini verirler. Eğer hedeflenen toplam miktara ulaşılırsa bunun belli bir kısmını da kitlesel fonlama platformları alırlar.
SONUÇ
Son yıllarda dünyada önemini ve kullanım alanlarını hızla artıran bir finansman yöntemi olan kitle fonlaması girişim ya da projesini gerçekleştirmek isteyen kişiler için son derece avantajlı bir yöntemdir.Bu avantajın nedeni, kitle fonlamasının girişimcileri aradıkları yatırım sermayesi ile buluşturmayı hedeflemesinden kaynaklanmaktadır. Kitle fonlaması platformları girişimcileri ve yatırımcıları bir araya getiren ortak platformlar olarak gelişmelerine devam etmektedirler.
SPK, konu ile ilgili Tebliğ’in yürürlüğe girmesi ile birlikte borçlanmaya dayalı kitle fonlamasına ilişkin esaslar ve paya dayalı kitle fonlamasına ilişkin esasları tek bir tebliğde toplanmıştır.Ve tüm düzenlemeler, süreç, işlemler bu Tebliğ hükümleri kapsamında gerçekleştirilmektedir.
Tebliğ, küçük veya orta ölçekli teknoloji ve üretim şirketlerinin paylarını borsaya kote etmeden sermaye piyasalarından fon sağlamasına neden olmaktadır. İnternet üzerinden coğrafi sınırlar olmaksızın para toplama imkanı sağlayan kitle fonlaması sistemi, hem yatırımcılara gözden çıkarabilecekleri kadar düşük tutarlar ile yatırım yapabilme olanakları sağlamakta ve girişimcilerin, yatırımcılara kontrol hakkı vermeden ihtiyaç duydukları finansmana ulaşmalarına neden olmaktadır. Bağış, ödül, hisse ve borç bazlı olarak dört modelde uygulanan bu sistem geliştirilmesi gereken bazı noktaları olmakla birlikte sistemin yatırımcı, girişimci ve platforma sağladığı faydalardan dolayı bütün dünyada büyüme göstermektedir.Türkiye’de de hem yasal düzenlemeler hemde gerekli platformların oluşturulması ve etkin bir şekilde çalışmalarının sağlanması ile gerekli ve olması gereken büyüklüklere ulaşacağı öngörülmektedir.
DR.ÖĞR.ÜYESİ.BEYHAN YASLIDAĞ
Kaynaklar;
ATSAN, N. & ERDOĞAN, E.O. (2015). Girişimciler İçin Alternatif BirFinansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama (Crowdfunding). EskişehirOsmangaziÜniversitesiİİBF Dergisi
CANBAZ, M.F. (2018). Kitle Fonlaması Finansman Yöntemi: Türkiye'de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2018, 5(2), 119-132.
ÇAĞLAR, Muhammet Tunahan YENİ NESİL ALTERNATİF FİNANSMAN YÖNTEMİ OLARAK KİTLESEL FONLAMA: DÜNYA VE TÜRKİYE UYGULAMASI1 UYGULAMALI SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ 2019, Cilt 3, Sayı 2, 18-34. https://dergipark.gov.tr/iuusbd
ELLMAN, M. ve HURKENS, S. (2019). Optimal crowdfunding design. Journal of Economic Theory, 184, 104939.
ERGEN, M., Lau, J. ve Bilginoğlu, K. (2013). Dağıtık Girişimci Sermayesi:Kitle Fonlaması. http://girisimcilik.mustafaergen.com/uploads/1/0/5/9/10590997/dagitikgirisimcisermayesi-2.pdf
FETTAHOĞLU, S. ve KHUSAYAN, S. (2017). Yeni Finansman Olanağı: Kitle Fonlama, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10-4
SAKIZLI, E. (2018). Alternatif Bir Finansman Yöntemi: Kitlesel Fonlama. İktisadi Kalkınma Vakfı Değerlendirme Notu.
SIRMA, İ. ve Saldanlı, A. (2018). Kitlesel Fonlama ve Türkiye Uygulamalarının Etkinliği, Sosyal Bilimler Yönetim ve Çevre, 59-69.
VALANCİENE, L. ve Jegeleviciute, S (2013). Valuation of Crowdfunding:Benefits and Drawbacks, 18 (1), 2029-9338.
ZENGİN, S., Yüksel, S., ve Kartal M.T. (2017). Kitle Fonlaması Sisteminin Türkiye’ye Faydaları. Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi-BSPAD, Cilt:1, Sayı:2, 2017, ss.22-32.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun (“SPK“) III-35/A.2. Sayılı Kitle Fonlaması Tebliği (“Tebliğ“), 27 Ekim 2021 tarih ve 31641 sayılı Resmi Gazete
https://www.esin.av.tr/tr/2021/11/02/ikisi-bir-arada-kitle-fonlamasi-borclanma-ve-paya-dayali-kitle-fonlanmasi-tek-tebligde/ 2-Kasım-2021
https://www.mkk.com.tr/saklama-hizmetleri/piyasalar-ve-platformlar/kitle-fonlamasi-platformlari (erişim: 11-01-2022)
http://istfonbul.iu.edu.tr/Home/What (erişim: 10-01-2022)
https://egirisim.com/2018/09/01/kitlesel-fonlama-nedir-ve-turkiyedeki-kitlesel-fonlama-platformlari/
