2019 yılında Gider Vergileri Kanunu'nun 34'üncü maddesi Konaklama Vergisi olarak düzenlendi. Yani Konaklama Vergisi Kanunu adında ayrı bir kanunumuz yok. Deprem vergisi gibi (Özel İletişim Vergisi) tek maddelik vergiler kervanına katılmış vergilerimizden biridir konaklama vergisi.

Konaklama vergisinin uygulanmaya başlanması defalarca ertelendi ve son kertede 1 Ocak 2023'te uygulanmaya başlanmasına karar verildi. Sanıyorum bu kez ertelenmeyecek ve uygulanmaya başlanacak.

Konaklama vergisi ile alakalı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) 10 Ekim günü genel tebliğ taslağı yayımladı ve bu taslağın yayımı ile birlikte özellikle sosyal medya hareketlendi. Konuya açıklama getireyim.

Konaklama vergisinin ana koşulu "geceleme"

Gider Vergileri Kanunu m.34 uyarınca konaklama vergisinin konusunu, otel, motel, tatil köyü, pansiyon, apart otel, misafirhane, kamping, dağ evi, yayla evi gibi konaklama tesislerinde verilen geceleme hizmeti ile bu hizmetle birlikte satılmak suretiyle konaklama tesisi bünyesinde sunulan diğer tüm hizmetler (yeme, içme, aktivite, eğlence hizmetleri ve havuz, spor, termal ve benzeri alanların kullanımı gibi) oluşturur.

Kanun maddesinde yer alan anahtar kelime geceleme hizmetidir. Geceleme hizmeti yoksa konaklama vergisi de olmayacak. Geceleme hizmeti dışında bu tesislerin diğer hizmetlerinden yararlanılması durumunda konaklama vergisinden bahsedilmeyecek yani alınmayacak.

Bu hizmeti sunan tesislerin turizm işletmesi belgesi ve/veya işyeri açma/işletme belgesi olup olmadığına ve tesislerin türüne de bakılmaksızın bu hizmetin sunulması durumunda konaklama vergisi alınacak.

Çadırda kalma da vergiye tabi olacak

Bir işletmeye ait kamp yerlerinde kamp yapanlar veya kendi çadırlarını kuranlar veya karavanlarını kendi getirenler de konaklama vergisi ödeyecek. Ancak kamp bölgesi dışında kendi karavanında ya da kendi kurduğu çadırda konaklayanlar dolayısıyla bu vergiye tabi olmayacaklar. Örneğin iki arkadaş yaz tatilinde bir karavanla Ege tatili planı yapar ve gider bir kamping alanında karavanlarında kalırsa konaklama vergisine tabi olacak. Ancak kamp alanı dışında örneğin Cem Yılmaz'ın büyük bir keyifle izlediğim Hokkabaz filminde olduğu gibi bir ormanlık alanda ya da bir sahil kenarında geceleseler konaklama vergisi olmayacak.

Geceleme ile birlikte sunulan hizmetler de vergiye tabi

Geceleme hizmetiyle birlikte olma şartıyla tesis bünyesinde sunulan hizmetler konaklama vergisine tabi olacak. Konaklama (geceleme) dışında sadece diğer mal ve hizmetlerden yararlanılması durumunda konaklama vergisi olmayacak. Örneğin kızının/oğlunun düğününü yapmak isteyen Ahmet Amca X oteliyle düğünü yapmak üzere anlaşırsa ve bu düğün yemekli dahi olsa konaklama vergisi olmayacaktır. Bu düğüne şehir dışından gelecek misafirlerin de konaklaması koşuluyla otelle anlaşılırsa bu kez faturada ayrı ayrı göstermek şartıyla sadece geceleme hizmeti için konaklama vergisi alınır, düğün için alınmaz. Ancak oda kahvaltı satışlarında kahvaltı hizmeti de konaklama vergisine tabi olacak.

Tesis dışında sunulan hizmetler vergiye tabi değil

Tesis dışında sunulan hizmetler faturada ayrı ayrı gösterilmek şartıyla konaklama vergisine tabi değildir. Örneğin Antalya Kaş'ta bir otelle üç gün üç gece kahvaltı dahil anlaşılırsa kahvaltı dahil tutar üzerinden konaklama vergisi ödenir. Ancak Otel, Meis Adası'na günlük tur/sefer hizmeti de sunarsa bu tur hizmeti, tesis dışında sunulacağı için faturada da ayrı ayrı gösterilmek şartıyla konaklama vergisine tabi olmayacaktır.  

Konaklama bedeli dışında satılan mal ve hizmet de vergiye tabi değil

Konaklama hizmeti ile birlikte satılmayan eğlence, yemek, alkol satışları konaklama vergisine tabi değildir. Örneğin konaklama hizmeti dışında ayrıca otelin restoranında verilen yemek hizmeti konaklama vergisine tabi değildir. Buradaki anahtar kelime ise konaklama hizmeti ile birlikte satılmadır. Konaklama hizmeti dışında sunulan yemek, alkol, kuru temizleme, masaj gibi hizmetler konaklama vergisine tabi değildir. Ancak konaklayana konaklama bedeline dahil edilerek konsept dahilinde sunulan bu türden eğlence hizmetleri vergiye tabidir. 

Hizmetten yararlanıldığında vergi doğar

Konaklama vergisinde vergiyi doğuran olay, verginin konusuna giren hizmetlerin sunulması ile oluşur. Bedelin bir kısmının veya tamamının hizmetin sunumundan önce veya sonra tahsil edilmesinin ya da hiç tahsil edilmemesinin vergiyi doğuran olaya etkisi yoktur. Hizmetin sunulmasından önce fatura veya benzeri belgeler düzenlenmesi hallerinde vergiyi doğuran olay gerçekleşmez.

Konaklama vergisine tabi olmayan yerler

Kanun maddesi bazı yerlerde sunulan hizmetleri konaklama vergisinden istisna etmiştir. Örneğin, öğrenci yurtları, pansiyonları ve kamplarında öğrencilere verilen hizmetler konaklama vergisinden istisna edilmiştir. Ancak bu gibi yerlerde öğrenci olmayanlara sunulan hizmetler vergiye tabidir.

Bir diğeri ise karşılıklı olmak kaydıyla yabancı devletlerin Türkiye'deki diplomatik temsilcilikleri, konsoloslukları ve bunların diplomatik haklara sahip mensupları ile uluslararası anlaşmalar gereğince vergi muafiyeti tanınan uluslararası kuruluşlar ve mensuplarına verilen hizmetler konaklama vergisinden istisna edilmiştir. Bu istisnadan yararlanacak kişilere Dışişleri Bakanlığınca, konaklama vergisi istisnasından yararlanacaklarını gösteren bir belge verilecek ve bu belgeyi ibraz ettikleri takdirde konaklama vergisinden istisna olunacak. Örneğin, konaklama vergisine tabi bir otelde konaklayan bir diplomatik temsilci ödeme yaparken bu belgeyi gösterirse konaklama vergisi ödemeyecektir. Bu belge dışında kimlik vs gibi bir belge ibrazı ise bu istisnadan yararlanmak için yeterli olmayacaktır.

Konaklama vergisinin matrahı

Matrah, üzerinden vergi hesaplanan teknik, fiziki ve/veya ekonomik unsurdur. Basit bir ifadeyle vergi oranını çarptığımız tutardır. Konaklama vergisinin matrahı verginin konusuna giren hizmetler karşılığında, KDV hariç, her ne suretle olursa olsun alınan veya bu hizmetler için borçlanılan para, mal ve diğer suretlerde sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaat, hizmet ve değerler toplamıdır. Konaklama vergisi matrahına KDV dahil edilmez, yani KDV hariç tutar üzerinden konaklama vergisi alınır. Sunulan konaklama hizmetlerine ilişkin vade farkı, fiyat farkı, kur farkı, faiz, prim gibi çeşitli gelirler ile benzer adlar altında sağlanan her türlü menfaat, hizmet ve değerler de matraha dâhildir. Bedelin döviz ile hesaplanması halinde döviz, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihte geçerli olan TCMB döviz alış kuru üzerinden Türk parasına çevrilir. Merkez Bankasınca Resmi Gazete'de ilan edilmeyen dövizlerin Türk parasına çevrilmesinde vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihteki cari kur esas alınır.

Örneğin, Kaş'ta bulunan (R) oteli tek kişilik bir odayı 1 Temmuz-5 Temmuz 2023 günleri için 2 Mart 2023 tarihinde KDV hariç 300 euroya Murat'a satmış. Buna göre Otel R, Murat'a taahhüt ettiği geceleme dahil hizmeti sunduktan sonra fatura düzenleyecek ve faturada matrah olarak da KDV hariç olan 300 euroyu dikkate alacaktır. 300 euronun TL karşılığını ise Murat'ın otelden çıkış tarihi olan 5 Temmuz tarihinde geçerli olan döviz alış kuru üzerinden yapacaktır.

Konaklama vergisinin oranı

Konaklama vergisinin oranı yüzde 2'dir. Örneğin, bir otelde geceliği KDV hariç 1.000 TL'ye konaklanırsanız yüzde 2 yani 20 TL konaklama vergisi ödemeniz gerekecek. Dolayısıyla da bu hizmetin fiyatını artıracak.

Cumhurbaşkanı, bu oranı bir katına kadar artırmaya, yarısına kadar indirmeye, bu sınırlar içinde farklı oranlar tespit etmeye yetkilidir. Yani Cumhurbaşkanı bu oranı Cumhurbaşkanı Kararı ile en fazla yüzde 4 en az ise yüzde 1 yapabilir.

Hem KDV hem de konaklama vergisi var

Konaklama vergisi ödenmesi KDV verilmesine engel değildir. Yani iki verginin de ödenmesi gerekiyor. Örneğin bir otelde geceliği KDV hariç 500 TL'ye konaklanırsanız 500 TL üzerinden hem KDV hem de konaklama vergisi ödenmesi gerekecek. 

T24 | Murat BATI