<p style="text-align: justify;">Sınai mülkiyet hakkı, belirli alanlarda yapılan faaliyetin sonucunda, bir buluşun meydana gelmesiyle oluşan bir haktır. Oluşan bu hakkın sonucunda elde edilen kazançların belirli şartlar dahilinde, Kurumlar Vergisi Kanunu 5/B maddesine göre istisnadır. Sınai mülkiyet haklarındaki istisnadan, sadece Kurumlar Vergisi mükellefleri açısından değil, Gelir Vergisi mükelleflerini de kapsayacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Buluşun istisna kapsamında olabilmesi için, Türk Patent Enstitüsüne başvuru yapılması gerekmektedir. Yapılan başvuru sonucunda buluşa dair, patent veya faydalı model belgesini alınması gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Hangi faaliyetler bu kapsama girer?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kurumlar Vergisi açısından,<strong> Türkiye’de</strong> gerçekleştirilen <strong>araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri</strong> neticesinde ortaya çıkan <strong>buluşların;</strong></p> <p style="text-align: justify;"><strong>a) Kiralanması</strong> neticesinde elde edilen kazanç ve iratların,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>b)</strong> <strong>Devri veya satışı</strong> neticesinde elde edilen kazançların,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>c) Türkiye’de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları</strong> hâlinde elde edilen kazançların,</p> <p style="text-align: justify;"><strong>ç) Türkiye’de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması</strong> sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların <strong>patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmının,</strong></p> <p style="text-align: justify;"><strong>%50’si kurumlar vergisinden müstesnadır. </strong>Bu istisna, buluşa yönelik hakların ihlal edilmesi neticesinde elde edilen gelirler ile buluş nedeniyle alınan <strong>sigorta veya diğer tazminatlar</strong> için de uygulanır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>İstisnanın uygulanabilmesi için gerekli şartlar nelerdir?</strong></p> <p style="text-align: justify;">- Patent veya faydalı model belgesi verilerek koruma altına alınan buluşlar arasında yer alması ve buluşa ilişkin incelemeli sistem ile patent veya araştırma raporu sonucunda faydalı model belgesi alınması,</p> <p style="text-align: justify;">- Patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da patent veya faydalı model belgesi üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması,</p> <p style="text-align: justify;">gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>İstisna süresi ne kadardır?</strong></p> <p style="text-align: justify;">İstisna uygulamasına <strong>patent veya faydalı model belgesinin verildiği tarihten itibaren başlanır</strong> ve ilgili patent veya faydalı model belgesi için sağlanan <strong>koruma süresi aşılmamak kaydıyla bu istisnadan yararlanılabilir.</strong></p> <p style="text-align: justify;">Patent hakkında koruma süresi TPE’ye başvuru tarihinden itibaren en fazla 20 yıl, araştırma raporu sonucunda alınan faydalı model belgelerinde ise koruma süresi TPE’ye başvuru tarihinden itibaren en fazla 10 yıldır. İncelemesiz sitem ile verilen patentlerde koruma süresi 7 yıl olup, bu süre sona ermeden patent sahibinin talebi üzerine yapılan inceleme sonucunda, incelemeli sistemle patent verilmesi halinde, incelemeli sistemle patent verildiği tarihten itibaren kalan koruma süresinin sonuna kadar elde edilen kazanç ve iratlar için istisnadan yararlanabilecektir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>İstisnanın serbest meslek kazançları ve gayrimenkul sermaye iratları üzerinden kesilen stopaja etkisi var mıdır?</strong></p> <p style="text-align: justify;">İstisnadan yararlanılan serbest meslek kazançları ile gayrimenkul sermaye iratları üzerinden yapılacak vergi kesintisi %50 oranında indirimli uygulanır. Kazanç ve iradı kesinti yoluyla vergilenen ve beyanname vermesi gerekmeyen mükellefler için indirimli vergi kesintisi en fazla 5 yıl süre ile uygulanır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Bu istisnadan faydalananlar, AR-GE ve Teknoloji Geliştirme Bölgesi Geliştirme istisnasından faydalanabilir mi?</strong></p> <p style="text-align: justify;">AR-GE indiriminden faydalananlar bu istisnadan da faydalanabilirler, ancak Teknoloji Geliştirme Bölgesi istisnasından faydalanamazlar.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Değerlendirme</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bu faaliyetlerle ilgili buluşların <strong>Türkiye’de</strong> gerçekleştirilmesi olması esastır. Türkiye dışından gerçekleştirilen buluşların, Türk Patent Enstitüsü tarafından tescil edilmiş olsa dahi istisnadan faydalanamayacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olanların, lisans sözleşmeleri inhisari olması ve sahibine tekel hakkı vermesi gerekmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Paris Anlaşması hükümlerine göre başvuru hakkına sahip kişiler ile bu kapsam dışında kalmasına rağmen, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere kanunen veya fiilen patent ve/veya faydalı model belgesi koruması tanıyan devletlerin uyruğundaki gerçek veya tüzel kişiler <strong>karşılıklılık</strong> ilkesi uyarınca yararlanabilecektir.</p> <p style="text-align: justify;">Buluşun üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların, patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmı ayrıştırılmak suretiyle transfer fiyatlandırılması esaslarına göre tespit edilecektir. Bu kapsamda, buluşla ilgili olarak aktifleştirilen AR-GE harcamaları için ayrılan amortismanlar ile üretim sürecinde kullanılması nedeniyle buluşa ilişkin olarak katlanılan;</p> <ul> <li style="text-align: justify;">İlk madde ve malzeme giderleri,</li> <li style="text-align: justify;">İşçilik giderleri,</li> <li style="text-align: justify;">Genel üretim giderlerinden düşen pay,</li> <li style="text-align: justify;">Genel yönetim giderlerinden düşen pay</li> </ul> <p style="text-align: justify;">gibi giderler dikkate alınmak suretiyle buluşla ilgili katlanılan maliyetler hesaplanacak ve buluşla ilgili maliyetlerin üretilen ürünlerin toplam maliyeti içerisindeki payı tespit edilecektir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Örnek:</strong> (B) A.Ş.’nin patentle korunan buluşunu üretim sürecinde kullanarak 2017 yılında ürettiği çamaşır makinelerinin toplam üretim maliyeti 100.000.000.- TL’dir. Söz konusu çamaşır makinelerinin toplam maliyetinin 20.000.000.- TL’lik kısmını patentle korunan buluşun üretim sürecinde kullanılması nedeniyle katlanılan maliyetler oluşturmaktadır. (B) A.Ş. ürettiği bu çamaşır makinelerinin satışından 2017 yılında 10.000.000.- TL kazanç elde etmiştir. Buna göre, (B) A.Ş.’nin 2017 yılında bu çamaşır makinelerinin satışından elde ettiği kazancının, üretimde kullanılan ve patentle korunan buluşuna atfedilebilecek kısmı [10.000.000.- TL x (20.000.000.- TL / 100.000.000.-TL)=] 2.000.000.- TL olup bu kazancının %50’lik kısmı olan (2.000.000.- TL x %50) 1.000.000.- TL istisna uygulamasında dikkate alınabilecektir.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Kaynaklar:</strong></p> <ul> <li style="text-align: justify;">5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu</li> <li style="text-align: justify;">Kurumlar Vergisi Tebliği</li> <li style="text-align: justify;">551 sayılı Kararname</li> <li style="text-align: justify;">6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu</li> </ul> <p style="text-align: justify;"><strong>Kadir Demirbaş</strong></p>