Meclise 7 Ekim 2022 tarihinde sunulan torba yasa teklifi henüz yasalaşmadan 20 Ekim 2022 tarihinde yeni bir torba yasa teklifi daha sunuldu.

Yeni torba yasa ile getirilmesi öngörülen vergisel düzenlemeler

AKP Milletvekili Abdullah Güler ve 76 Milletvekilinin imzaladığı “Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” (torba yasa teklifi) iki önemli konuda vergisel düzenleme içeriyor.

Birincisi, Özel Tüketim Vergisi Kanunu'nda tanımlı bulunan motorlu araç ticareti yapan mükelleflerin faaliyetlerini yerine getirirken neden olabilecekleri vergisel kayıpları karşılamak amacıyla teminat yükümlülüğü getirilmesi. Bu yükümlülüğe uymayanlara özel usulsüzlük cezası uygulanması öngörülüyor.

Bu yazımda değerlendireceğim ikinci konu ise kurumların transit ticaretten sağladıkları kazançların yüzde 50’si oranında kurumlar vergisi matrahından indirim imkânı getirilmesi…

Teklifin 19 uncu maddesi ile 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun diğer indirimleri düzenleyen 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına yeni bir bent eklenmesi öngörülüyor.

Söz konusun maddeye göre; 22/6/2022 tarihli ve 7412 sayılı İstanbul Finans Merkezi Kanunu hükümlerine göre katılımcı belgesi alarak İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunan kurumların, münhasıran bu faaliyet kapsamında yurt dışından satın alınan malları Türkiye'ye getirmeksizin yurt dışında satmalarından veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarına aracılık etmelerinden sağladıkları kazancın yüzde 50'si kurumlar vergisi matrahından beyanname üzerinde indirim konusu yapılabilecek.

Yurt dışından satın alınan malların Türkiye'ye getirilmeksizin yurt dışında satışı veya yurt dışında gerçekleşen mal alım satımlarını “transit ticaret” olarak tanımlayabiliriz.

Bu kapsamda transit ticaretten sağlanacak kazançların yarısının vergi matrahından indirilebilmesi için bu faaliyeti yapan kurumların katılımcı belgesi alarak İstanbul Finans Merkezi Bölgesinde faaliyette bulunması gerekiyor.

Yani alelade kurumların elde ettiği transit kazançların indirimden yararlanmaları mümkün değil!

İstanbul Finans Merkezi (İFM) Kanunu ile getirilen düzenlemeleri 06 Haziran 2022 tarihli yazımda açıklamıştım.

İFM Kanununa göre katılımcı belgesi, katılımcıya ofis alanında yer alan ilgili bağımsız bölüm ve ortak alanlardan yararlanma imkânı veren; düzenlenmesine, askıya alınmasına ve iptal edilmesine ilişkin usul ve esasların uygulama yönetmeliğinde belirlenecek belgeyi; katılımcı ise katılımcı belgesi alarak ofis alanında faaliyet gösterecek gerçek ve tüzel kişileri, bunların şubeleri ile temsilciliklerini, adi ortaklıkları, irtibat bürolarını, bölgesel yönetim merkezlerini ve ulusal varlık fonlarını ifade ediyor.

İndirimin gerekçesi

Torba yasa teklifinin genel gerekçesinde bu teşvik unsurunun getirilme amacı, kurumların transit ticaret faaliyetlerini ülkemizde yürütmeleri ve bu faaliyetlerden elde ettikleri kazançları ülkemize transfer etmelerini teşvik etmek amacıyla bu faaliyetlerinden elde edilen kazancın yarısının kurumlar vergisi matrahından indirilmesine imkân tanınması şeklinde ifade ediliyor.

Düzenlemeye ilişkin maddenin gerekçesinde ise bu yeni teşvik unsurunun ihdas amacı, uluslararası rekabetçiliğin geliştirilmesi, ekonomik büyümeye katkı sağlanması, ülkemize döviz girdisi sağlamak suretiyle ekonomik istikrarın korunması ve istihdam imkânlarının artırılması şeklinde belirtiliyor.

İndirimden yararlanmanın şartları

Transit ticaret kazançlarında indirimden yararlanılabilmesi için şu şartların sağlanması gerekiyor:

  • Kapsama giren transit ticaret kazancının, kazancın elde edildiği hesap dönemine ilişkin yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye'ye transfer edilmesi,
  • Aracılık faaliyetine ilişkin malların alıcısının ve satıcısının Türkiye'de olmaması.

Cumhurbaşkanına, yüzde 50 indirim oranını, sıfıra kadar indirmeye veya yüzde 100'e kadar artırmaya yetki veriliyor.

Bu indirim beyanname

Bu yazıya ilişkin son sözlerim…

Son dönemlerde bu tür “kazanç” esas alınarak matrahtan veya vergiden indirim düzenlemeleri ile çok sık karşılaşıyoruz. Bu düzenlemelerin getirilmesini olumlu bulduğumu belirtmek isterim, ancak indirimin kazanç üzerinden yapılması pratik değil. İleride kazanç tespitine yönelik eleştiriler nedeniyle indirimden yararlanan mükellefler cezalı vergi tarhiyatlarına maruz kalabilirler.

Bu nedenle indirime kazanç yerine hasılatın esas alınması uygulamanın daha basit olması açısından tercih edilmelidir.

Ayrıca bu indirimin sadece İstanbul Finans Merkezinde faaliyet gösteren kurumlara tanınması da doğru değil. Tüm transit ticaret kazançları için indirimin uygulanması, bu teşvik unsurunun daha etkili olmasını sağlar.

Son olarak bu teşvikin “matrahtan indirim” yerine “kazanç istisnası” olarak düzenlenmesinin daha isabetli olacağını belirtmek isterim. Çünkü teşvik kazanç istisnası olarak düzenlenirse, zarar olsa dahi bu indirimden yararlanılabilir. Böyle yapılmayıp teklifteki gibi matrahtan indirim olarak düzenlenirse, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde kurum kazancı bulunduğu taktirde indirim uygulanabilir. İlgili yılda indirim uygulanabilecek kazanç olmazsa/çıkmazsa, indirim uygulanamadığı gibi indirim hakkı gelecek yıllara da devretmez.