Türkiye'de 3568 sayılı Kanun hükümlerine göre, yetki almış; 6.873 Serbest Muhasebeci, 112.363 Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve 4.916 Yeminli Mali Müşavir faaliyette bulunmaktadır. Ülkemizde, meslek mensuplarının güçlü bir ekonomik yapının oluşumuna katkıları tartışılamaz. Meslek mensupları ülkemizde toplanan her kuruş vergide emeği olan hatta vergi dairesi memurlarından daha çok angaryaya tabi tutulan maliyenin ağır işçi grubudur. Ekonominin en önemli yapı taşlarından olan bu meslek grubu, mesleklerinin icrasında diğer birçok mesleğe kıyasla ağır sorumluluk ve ağır yaptırımlarla karşılaşmaktadırlar. Meslek mensuplarının mali sorumlulukları 4008 Sayılı Yasa ile Vergi Usul Kanunu'na eklenen mükerrer 227. madde ile düzenlenmiş olup beyannameyi imzalayan meslek mensupları imzaladıkları beyannamelerde yer alan bilgilerin defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teşkil eden belgelere uygun olmamasından dolayı ortaya çıkan vergi kayıplarına bağlı olarak salınacak vergi, ceza ve gecikme faizinden mükelleflerle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmuşlardır. YARGI SORUMLU TUTMAK İÇİN AÇIK VE SOMUT GERÇEKLİK İSTİYOR Vergi Usul Kanunu ile yapılan düzenleme, 3568 sayılı Meslek Kanunu ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Hakkında Vergi Müfettişleri Tarafından Sorumluluk Raporu Düzenlenmesinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönerge yürürlükte olmasına rağmen; vergi müfettişlerinin bu düzenlemelere uymadan rapor düzenlemeleri nedeniyle Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin sorumluluğu konusu sürekli vergi idaresi ile meslek mensubu arasında ihtilaflara konu olmaktadır. Aşağıda örneklerine yer verdiğim güncel yargı kararları; düzenlenen sorumluluk raporlarının yasalara uygun olmadığı, kanaat ve varsayım içerdiği noktasında yoğunlaşmaktadır. Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu; 21/08/2020, K.2020/1271 sayılı kararında; “Vergi incelemesi yapmaya ve müşterisinin beyanlarını bildir diye verdiği evrakların doğruluğunu araştırmaya yetkisi bulunmayan mali müşavirin, müteselsilen ve mali sorumluluk altında sorumlu olması hukuka uygun değildir.” Danıştay 9. Dairesi 20.02.2020 Tarih, 2017/2642 E. 2020/988 K. Sayılı kararında; “Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olan davacı hakkında düzenlenen Görüş ve Öneri Raporu (SMMM Sorumluluk Raporu)nda sorumluluğunu doğuracak hususların açık ve somut bir şekilde ortaya konulamaması, mükellefçe kendisine verilen bilgi ve belgelerden farklı olarak muhasebe kayıtlarına aykırı biçimde kayıt yaptığına veya kayıtları mali tablolara yansıtmadığına yönelik tespitlere yer verilmemesi durumunda, düzeltme ve şikayet başvurusunun reddi yönündeki işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı” yönünde kararlar verilmiştir. VERGİ DENETİM KURULU YÖNERGE'Yİ HATIRLATTI Hazine ve Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı kendisine intikal eden olaylardan ve ortaya çıkan yargı kararlarından hareketle 03.08.2022 tarihli Genel Yazısı ile meslek mensuplarının sorumluluğuna ilişkin rapor yazılabilmesine ilişkin uygulamada yaşanan sorunları çözümlemek, vergi incelemeleri sırasında meslek mensuplarının karşılaştığı mağduriyeti gidermek ve yasalara aykırı şekilde sorumluluk raporlarının yazılmasını engellemeye yönelik güzel bir adım attı. Bu kapsamda hazırlanan Genel Yazı ile vergi müfettişlerince meslek mensubuna gönderilecek savunma veya açıklama isteme yazılarının; Sorumluluğa konu fiil ve hâllere ilişkin olarak, meslek mensubu hakkında ileri sürülen iddialar ve bu iddiaların dayanakları, kendisine sorumluluk doğurabilecek bilgi ve bulguların somut verileriyle açıklanması, Sorumluluk doğuran fiillerin hukuki dayanaklarının bildirilmesi, Sorumluluk doğuran fiil ve hallerin aydınlatılmasına yönelik sorular sorulması, Meslek mensuplarının beyanları ile eldeki bilgi ve belgeler çeliştiği takdirde, bu çelişkinin giderilmesinin istenilmesi, Rapor Değerlendirme Komisyonu'nda dinlenme talebinde bulunabileceğinin belirtilmesi, Bunların dışında vermek istediği bilgi, belge veya yapacağı açıklama olup olmadığı, hususları da dikkate alınarak düzenlenmesi gerekmektedir. Vergi müfettişlerince düzenlenecek görüş ve öneri raporlarında, meslek mensuplarının sorumluluk doğuran icrai ya da ihmali fiilinin ne olduğu, bu fiilin mevzuatın hangi hükmünü ihlal ettiği ve fiilin icrası neticesinde ortaya çıkan sonucun ne olduğu açıkça belirtilecek. Ayrıca, düzenlenen sorumluluk raporlarında, tespit edilen fiil ile bu fiil neticesinde ortaya çıkan vergi ziyaı arasında kurulan illiyet bağına, ilgili meslek mensubunun bilgisine de başvurmak suretiyle, somut delillerle birlikte açık bir biçimde yer verilmesi gerekecek. Somut vakalar delilleri ile birlikte ortaya konulmadan, genel ibareler kullanılmak suretiyle rapor tanzim edilemeyecek. Vergi müfettişlerince, meslek mensubunun disiplin sorumluluklarının tespit edildiği görüş ve öneri raporlarında ceza önerisi getirilmeyecektir. KANAATİME GÖRE DÖNEMİ BİTECEK Mİ? Meslek mensupları hakkında kanunlar ile yapılmış düzenlemeler ve idarenin bu konudaki yönergesine rağmen; meslek mensupları hakkında sadece iddia içeren ancak kanıt sunamayan binlerce rapor düzenlenmiş ve yargıda da binlerce dava devam ediyor. Türkiye, hemen her konuda hukukun unutulduğu, meslek mensuplarının sırf kanaate göre ve delilden yoksun bir şekilde haklarında mali ve cezai sorumluluk hükümleri uygulanmak suretiyle mağdur edildiği bir dönemi yaşadı ve yaşıyor. Müfettiş raporu yazıyor, onun işi bitiyor. Ama meslek mensubu yıllarca yargıda mücadele veriyor hatta mesleği yapması engelleniyor. Vergi müfettişleri yönergeye uymayınca, bu kez Vergi Denetim Kurulu 03.08.2022 tarih ve E-55935724- 010.07-10120 sayılı genel yazı ile yönergeye uyulması konusunda uyarılarda bulunuyor. Bu genel yazı ile vergi incelemeleri sırasında meslek mensuplarının daha az sorunla karşılaşıp karşılaşmayacağını ve kanunun sistematiğine uymayan sorumluluk raporlarının sayısının azalıp azalmayacağını bekleyip göreceğiz. Sözcü | Nedim TÜRKMEN