<p style="text-align: justify;">Uzlaşma müessesesi, 1963 yılından beri vergi sistemimizde yer almaktadır. Müessesenin ilk halinde sadece tarhiyat sonrası uzlaşma varken, daha sonra 1985 yılında yapılan değişiklik ile tarhiyat öncesi uzlaşma kurumu da Türk Vergi Sistemi'nde yerini almıştır.Uzlaşma müessesesi; kamu alacağının gecikmeden, enflasyon karşısında değer kaybetmeden, daha az maliyetle ve alacağın tahsilinin tehlikeye girmesinden önce tahsilini mümkün kılan bir uygulamadır.</p> <p style="text-align: justify;">Ülkemizde, vergi mükellefi olmayanlar dışında vergide uzlaşma konusu özellikle yüksek tutarlı tarhiyatlara ilişkin merkezi uzlaşma komisyonlarında yapılan ciddi indirimlerle (iktidar yanlısı şirketlere yapılan astronomik rakamlı indirimler) gündeme gelmektedir. Bunun nedeni; bugün itibarıyla 15 milyon TL üzeri vergi tutarını ilgilendiren uzlaşma taleplerinin bu komisyonda karara bağlanmasıdır. Gelir İdaresi Başkanlığı 2022 yılı Faaliyet Raporu'nu yayımladı. Bugün sizlere, bu faaliyet raporunda yer alan son 5 yılda Merkezi Uzlaşma Komisyonu'nda yapılan uzlaşmaların sonuçları çerçevesinde uzlaşma müessesesini değerlendireceğim.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>DOSYA SAYISI AZALIYOR</strong></p> <p style="text-align: justify;">Merkezi Uzlaşma Komisyonu, mahalli uzlaşma komisyonlarına tanınan yetki sınırlarını aşan vergi, resim ve harçlarda uzlaşmak üzere kurulmuştur. Merkezi Uzlaşma Komisyonu, Gelir İdaresi Başkanı'nın başkanlığında, bir Gelir İdaresi Başkan Yardımcısı ve Gelir Yönetimi Daire Başkanı'ndan oluşur. Merkezi Uzlaşma Komisyonu 5 yıllık uzlaşma sonuçlarına ilişkin tablo aşağıda yer almaktadır.</p> <p style="text-align: justify;"><img alt="" decoding="async" height="1068" loading="lazy" src="https://i01.sozcucdn.com/wp-content/uploads/2023/04/13/14szt09a_ist_izm_ant_trb_ank_adn.jpg" width="1200" /></p> <p style="text-align: justify;">Yukarıdaki tablo incelendiğinde; Merkezi Uzlaşma Komisyonu'nun uzlaşmaya varılan dosyalarla ilgili olarak 2018 yılında vergi aslında %23 ve vergi cezasında %85, 2019 yılında vergi aslında %28 ve vergi cezasında %96, 2020 yılında vergi aslında %43 ve vergi cezasında %95, 2021 yılında vergi aslında %81 ve vergi cezasında %100 ve 2022 yılında vergi aslında %83 ve vergi cezasında %98 indirim yaptığı görülmektedir.</p> <p style="text-align: justify;">Uzlaşmaya konu vergi inceleme raporlarının hangi şirketlere ait olduğu ve hangi konuların eleştiri konusu yapıldığını, vergi inceleme elemanının yoruma dayalı bir vergi inceleme raporu düzenleyip düzenlemediğini bilmeden, yapılan indirimleri “bazı firmalar korunmuş” şeklinde eleştirmek doğru olmayacaktır. Kaldı ki, son 5 yılda uzlaşma başvurusu yapılan 55 dosyanın 24'ünde uzlaşma sağlanamamıştır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>YÜKSEK FAİZLE BORÇLANMA YERİNE, UZLAŞARAK TAHSİLAT</strong></p> <p style="text-align: justify;">Uzlaşma başvurularının azalmış olmasını, 2018 yılında çıkartılmış olan 7143 sayılı Kanun ve 2021 yılında çıkartılmış olan 7326 sayılı Kanun çerçevesinde gerek matrah artırımı gerekse ihbarname tebliğinden sonra kesinleşmemiş alacak olarak bu kanun hükümlerinden faydalanılması ile açıklanabilir.Türk Vergi Sistemi'nde, vergi incelemeleri sonucunda mükellef çok haklı olduğuna inanıyorsa, doğrudan Vergi Mahkemesi'ni tercih etmektedir. Geçen ay yayımlanan ve yürürlüğe giren 7440 sayılı Kanun kapsamında dava aşamasındaki alacaklar ile ilgili vergi daireleri için dava sayısının 215.511 adet, derdest davalarda ihtilaf konusu vergi ve ceza tutarının 181.2 milyar TL olması tezimizi desteklemektedir. Uzlaşma müessesesi; vergi idaresi lehine yargı süreci başlamadan, idari bir çözümle bir tutarda anlaşmayı sağlayarak, vergi ve cezaların yargı sürecinden çok daha hızlı bir şekilde tahsiline imkan tanımaktadır. Vergi tahsilatının kısa sürede sonuçlanması, Hazine'nin nakit açığını azaltıcı, borçlanmayı önleyici bir etki yapacak dolayısıyla çok az maliyetli bir kaynak ile yüksek maliyetli borçlanmadan kurtulmayı sağlayacaktır. Mükellefler açısından ise yargı süreci hem uzun zaman almakta hem de masraflı olmaktadır. Ayrıca yargı sürecinde sonuç da kestirilemediği için geleceğe yönelik planlarla ilgili soru işaretleri olacaktır. İdare ve mükellef anlaştığında konu yargıya da intikal etmeyeceği için, vergi yargısının iş yükü de artmamış olacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Sözcü | Nedim TÜRKMEN</p>