Eski mükellefler hatırlayacaklardır, önceden vergi dairesinden gelen tebligatlar sarı zarf içinde olurdu. Artık her şeyde olduğu gibi tebligatlarda çağa ayak uydurmuş durumda ve elektronik olarak yapılmakta. Vergi dairesinden yapılan tebligatlardan dikkat edilmesi gerekenlerin en başında da ödeme emri tebligatları gelmektedir.
Ödeme Emri Nedir? Neden ve Kimler Adına Düzenlenir?
Asıl olan amme alacağının vadesinde ödenmesi olmakla birlikte vadesinde ödenmeyen alacağın cebren tahsil ve takip edilmesi Amme Alacaklar Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödeme emrinin tebliği ile başlamaktadır.
Kamu borcunu vadesinde ödemeyenler adına vergi dairesince düzenlenen ödeme emri; borçlulara, 15 gün içinde borçlarını ödemeleri veya bu borçlarla ilgili mal bildiriminde bulunmaları konusunda yapılan bir bildirimdir.
Asıl borçlulardan tahsilat yapılamaması veya tahsilat yapılamayacağının anlaşılması halinde; kanuni temsilci, limited şirket ortağı, yabancı şahıs veya kurumların temsilcileri gibi borçtan sorumlu olanlara da ödeme emri tebliğ edilerek borcun ödenmesi veya mal bildiriminde bulunması istenilir.
Kendisine Ödeme Emri Tebliğ Edilen Borçlu Ne Yapabilir?
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde aşağıdaki 3 yoldan birine başvurabilir:
• Borç tutarını ödeyebilir,
• Borcunu ödeyemeyecekse mal bildiriminde bulunabilir,
• Haklı olduğunu düşünüyorsa, ödeme emrine karşı dava açabilir.
Borcunu Öderse,
Borçlu, borcunu 15 gün içinde öderse hiçbir sorun kalmaz. Ödeme emrinde yer alan amme alacağının, süresinde ödenmeyen kısım için vadenin bitim tarihinden ödendiği tarihe kadar hesap edilecek aylık % 2,5 gecikme zammı ile birlikte ödemesi gerekir.
Ödemeler,
• Gelir İdaresi Başkanlığının www.gib.gov.tr internet sitesi (İnteraktif Vergi Dairesi ve GİB Mobil Uygulaması) üzerinden; anlaşmalı bankaların kredi kartları , banka kartları veya banka hesapları ile,
• Anlaşmalı bankaların; şubelerinden, alternatif ödeme kanallarından (İnternet Bankacılığı, Telefon Bankacılığı, Mobil Bankacılık vb.),
• PTT işyerlerinden,
• Tüm vergi dairelerinden,
yapılabilmektedir.
Mal Bildiriminde Bulunulması,
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde borcunu ödeyemeyecekse, bu 15 günlük süre içerisinde mal bildiriminde bulunmak zorundadır.
Mal Bildirimi Nedir?
Kamu borçlusunun, kamu alacağını karşılayacak miktarda gerek kendi elindeki gerekse üçüncü şahıslar elindeki menkul ve gayrimenkul malları ile alacak ve haklarının nev’ini, mahiyetini ve miktarını veya malı olmadığını ve yaşayış tarzına göre geçim kaynakları ile buna nazaran borcunu ne şekilde ödeyebileceğini vergi dairesine yazılı veya sözlü olarak beyan etmesidir.
Borçlunun haczedilebilecek malları olmadığını bildirmesi de mal bildirimi hükmündedir.
Malı Olmadığını Bildiren Borçlunun Bildirime Ekleyeceği Hususlar Nelerdir?
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen ve malı olmadığı yolunda bildirimde bulunan borçlu, bu bildirim ile birlikte veya bildirimin tarihinden itibaren 15 gün içinde;
• En son ikametgah ve iş adreslerini bildirmek,
• Varsa devamlı mükellefiyetleri bulunan diğer vergi dairelerini ve kamu idarelerini ve bu idarelerdeki hesap ve kayıt numaralarını bildirmek,
• Nüfus kayıt örneğini vermek,
mecburiyetindedir.
Bu mecburiyeti makul bir özrü olmadan zamanında yerine getirmeyenler elli güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar.
Gerçeğe Aykırı Mal Bildiriminde Bulunanlara Ne İşlem Yapılır?
Mal bildirimini gerçeğe aykırı surette yapanlarla, yaşayış tarzları mal bildirimine uymayanlar üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Süresinde Mal Bildiriminde Bulunmayanlar Hakkında Ne Yapılır?
Kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu, 15 günlük süre içinde borcunu ödemez ve mal bildiriminde de bulunmazsa mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya mahsus olmak ve üç ayı geçmemek üzere hapisle tazyik olunur.
Hapsen tazyik kararı, tahsil dairesinin talebi üzerine icra mahkemesi tarafından verilir ve Cumhuriyet Savcılığınca derhal infaz olunur.
Borçlu mal bildiriminde bulunduğu anda hapsen tazyik kararı alınmış olsa dahi infaz edilemez ve borçlu hapsedilmişse derhal tahliye edilir.
Mal Edinme ve Mal Artması Durumunda Borçlu Ne Yapmalıdır?
Mal bildiriminde, malı olmadığını gösteren veya borca yetecek kadar mal göstermemiş olan borçlu, sonradan edindiği malları ve gelirindeki artmaları, edinme ve artma tarihinden başlayarak 15 gün içinde vergi dairesine bildirmeye mecburdur.
Sonradan edinilen mallarını ve malvarlığındaki artışlarını belirtilen süre içinde bildirmeyerek kamu alacağının tahsiline engel olan veya tahsilini zorlaştıran borçlu, bir yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
Mal Bildirimine Konu Mallara Ne Yapılır?
Borçlunun, mal bildiriminde gösterdiği veya vergi dairesince tespit edilen malları ile borçluya ait olup da üçüncü şahıslarda bulunan mallardan borcuna yetecek miktarı vergi dairesince haciz olunur. Yapılan takibat sonunda borçlu borcunu rızaen ödemediği takdirde, vergi dairesince haciz olunan mallar satışa çıkarılarak kamu alacağı tahsil edilir.
Kamu Alacağının Tahsiline Engel Olanlar Hakkında Ne Yapılır?
Hakkında takip muamelelerine başlanan borçlu kısmen veya tamamen tahsile engel olmak veya tahsili zorlaştırmak maksadıyla mallarından bir kısmını veya tamamını;
• Mülkünden çıkararak, telef ederek yahut değerden düşürerek,
• Gizleyerek, kaçırarak muvazaa yolu ile başkasının uhdesine geçirerek veya aslı olmayan borçlar ikrar ederek, yahut alındılar vererek gerçeğe aykırı surette,
varlığını yok eder veya azaltır ve geri kalan mallar borcu karşılamaya yetmezse altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Ödeme Emrine Karşı Hangi Nedenlerle Dava Açılabilir?
Borçlu;
• Böyle bir borcunun olmadığı,
• Borcunu kısmen ödediği,
• Borcun zamanaşımına uğradığı,
iddiasıyla ödeme emrinin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir.
Borcun Bir Kısmı İçin Dava Açılabilir mi?
Ödeme emrinde yer alan borcun bir kısmına dava açılabilir. Ancak dava dilekçesinde dava açılacak kısmın türü ve tutarının açıkça gösterilmesi gerekir.
Borcun bir kısmına karşı dava açılması dava konusu yapılmayan kısım için mal bildiriminde bulunma süresini uzatmaz.
Dava Açılması Borçlu Hakkındaki Takip İşlemlerini Durdurur mu?
Dava açan borçlu hakkında takip işlemleri, davayı gören mahkemece yürütmeyi durdurma kararı verilmediği sürece devam eder.
Vergi/İdare Mahkemesinde Açtığı Davayı Kaybeden Borçlu Ne Yapmalıdır?
Borçlu borcun tamamına veya bir kısmına karşı vergi mahkemesinde açtığı davanın tamamen veya kısmen reddi halinde, ret kararının kendisine tebliği tarihinden itibaren 15 gün içinde mal bildiriminde bulunmak mecburiyetindedir. Bu 15 günlük süre içerisinde ödeme emrine konu borcun tamamen ödenmesi halinde, mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü ortadan kalkacaktır.
İlk derece mahkemesinde açtığı davayı kaybeden borçlunun, açtığı davaya konu tutarın 2022 yılı için 9.000 TL’yi aşması halinde üst yargıya başvurması mümkündür.
Ödeme emri tebliği, borçlular açısından çok önemli sonuçlar doğurmaktadır. Çünkü ödeme emrinin düzenlenmesi, cebri tahsilat işlemlerine başlandığını gösterir. Bu nedenle ödeme emrinin mükelleflerce ciddiye alınması ve buna karşı haklarının ve yapabilecekleri işlemlerin neler olduğunu bilmeleri gerekmektedir.
Tüm okuyucularıma sağlıklı günler dilerim.
Erol ÇEMBER
