Bu rakamlar içinde vergi suçla­rıyla mücadele küresel politika belirleyiciler için güncelliğini kaybetmeyen bir başlık. Bu yönüyle, vergi suçları, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler bakımdan ortak bir sorunun pay­dası. Sorun, başta hükümetlerin gelir topla­ma gücünü engelleme ve hukuki ve mali siste­me olan güveni sarsmak olmak üzere çok bi­leşenli ve katmanlı olumsuz sonuçlara neden olmaktadır.

OECD tarafından 29 Mayıs 2024 tarihinde yayınlanan “Vergi Suçlarına Karşı Ulusal Strateji Tasarlanması”* başlıklı rapor konuyu tüm yönleriyle ele alan kapsamlı bir içerik sunuyor. Rapor, OECD’nin Vergi Suç­ları ve Diğer Suçlar Görev Gücü üyelerinin uygulamalarından yararlanarak, vergi suçla­rıyla mücadele için ulusal bir strateji benim­semenin gerekçelerini ortaya koymakta ve ülkelerin bu tür stratejiler tasarlama çabala­rını desteklemektedir.

Genel yaklaşım

Ulusal vergi suçu stratejileri ülkeden ülkeye farklılık göstermekle birlikte tartışmasız en önemli kısmı stratejisidir. Bu da her ülkenin güvenlik açıklarını belirlemek için kendi risk değerlendirmesini yapmasını ve potansiyel suistimal alanları belirlemesini gerektirmek­tedir. Rapor, meseleyi beş ana başlıkta almak­tadır. Öne çıkan başlıklar şu şekilde;

Risk değerlendirmesinin yapılması

Ulusal bir vergi suçu stratejisinin geliştiril­mesi bakımından sistem tehdit ve kırılganlık­larının anlaşılması önemlidir. Vergi suçlarını önlemek ve soruşturmakla görevli makamla­rın, stratejilerinin ana önceliklere etkili bir şekilde yanıt vermeye odaklanması kaynakla­rın en etkili şekilde kullanılmasını sağlamala­rına yardımcı olacaktır.

Vergi suçu stratejisi geliştirmenin temel unsurları

Ölçülebilir hedeflerin oluşturulması, risk­lerin önceliklendirilmesi, ana eylemlerin be­lirlenmesi gereklidir.

İzleme ve değerlendirme

Bu bölüm hem vergi suçlarının gelişimi­ni hem de bu tür suçlarla mücadele için yeni araçların, uygulamaların ve politikaların mev­cudiyetini dikkate almak için stratejinin nasıl etkili bir şekilde izlenebileceğini ve değerlen­dirilebileceğini ele almaktadır.

Türkiye görünümü

Türkiye’nin, Raporda mevcut yaklaşımları karşılama çabasında olduğu tespitini yapabi­liriz. Hazine ve Maliye Bakanlığı 2024-2028 Strateji Planı**, konuya sınırlı da olsa bir ba­kış sunuyor. Buna göre, “Kayıt Dışı Ekono­mi ile Mücadele Etmek ve Mali Suçları Azalt­mak” amacından hareketle “Risk bazlı analiz çalışmalarıyla vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesine kat­kı sağlanması “ hedefi belirlenmiştir.

Vergi ka­yıp ve kaçağı ile kayıt dışılığın önlenmesine yönelik olarak; teknolojiyle desteklenen sü­reçler geliştirilecek, risk odaklı analiz çalış­maları yapmak üzere Risk Analizi Değerlen­dirme ve Araştırma Sisteminde (RADAR) yeni risk senaryoları hazırlanacaktır. Ayrıca Vergi kaçakçılığı ile mücadele kapsamında analiz ve değerlendirme çalışmaları yapılacaktır. Tür­kiye’nin çerçeve uyumu önemli olmakla bir­likte, stratejilerin etkin ve mükellef haklarına uygun biçimde hayata geçirilmesi en az ulusal stratejinin varlığı kadar önemlidir.

*OECD (2024), Designing a National Strategy against Tax Crime: Core Elements and Considerati­ons, OECD Publishing, Paris

**Hazine ve Maliye Bakanlığı 2024-2028 Strate­jik Planı

Dünya | Doç. Dr. Ayhan Selçuk ÖZGENÇ