Bir çalışanın emekli olabilmesi için genel olarak yaş, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısı şartlarını birlikte sağlaması gerekiyor. Şartlarını sağlayan memurlar vakti geldiğinde çalıştığı kuruma başvuruyor, kurum da SGK'ya bildiriyor. İşçiler ise SGK'ya kendileri başvurularını yapıyor. Yıl sonunda veya yılbaşında emeklilik dilekçesi verilmesi, bağlanacak aylık miktarını değiştiriyor.
NASIL HESAPLANIYOR?
Emekli aylığı en basit anlatımla güncellenmiş ortalama aylık kazanç ile aylık bağlama oranının çarpımı ile hesaplanıyor. Güncelleme katsayısı; her yılın aralık ayı TÜFE değişim oranının yüzde 100'ü ile sabit fiyatlarla GSYH gelişme hızının yüzde 30'unun toplamına 1 tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değerdir. Dolayısıyla TÜFE ve büyüme hızı emekli aylıklarının miktarını etkiliyor. Bu nedenle de aynı prim gün sayısına göre aralık ayında bağlanan aylık ile ocak ayında bağlanacak olan emekli aylıkları arasında fark oluşuyor. Ortalama aylık kazanç ve aylık bağlama oranının çarpımı sonucu bulunan emekli aylığı rakamı, ocak-haziran döneminde emeklilik başvurusu yapılmış ise ocak ayında emekli aylıklarına yapılan zam oranı kadar artırılarak bağlanıyor. Yani mart ayında emekli olan kişiye, o yılın ocak ayında emekli aylıklarına yapılan zam yansıtılıyor. Eğer kişi ağustos ayında emeklilik başvurusu yaparsa, bu durumda hem ocak hem de temmuz ayındaki zamlar emekli aylığına yansıtılıyor.
SSK VE MEMURDA TAKVİM
31 Aralık 2023 tarihine kadar emeklilik dilekçesi veren kişilerin emekli aylıkları 2022 yılı güncelleme katsayısı ile hesaplanacak, daha sonra Ocak ve Temmuz 2023 aylarında emekli aylıklarına yapılan zamlar ile net tutara ulaşılacak ve bir de 2024 yılı Ocak ayındaki zam aylığa yansıtılacak. 1 Ocak 2024 ve sonrasında emekli dilekçesi veren kişilerin aylıkları ise 2023 yılı güncelleme katsayısı ile hesaplanacak. 2024 yılında dilekçe verenlerin aylıklarına 2024 yılı Ocak zammı da yansıtılacak. SSK'lılar için takvim yılı 1 Ocak ila 31 Aralık arası dönemi kapsarken, memurlar için ise 15 Ocak ila 14 Ocak arası dönem takvim yılını ifade ediyor. Dolayısıyla memurlarda duruma baktığımızda; 14 Ocak 2024 tarihine kadar dilekçe veren memura 2022, 15 Ocak 2024 ve sonrasında dilekçe veren memura ise 2023 yılının güncelleme katsayısıyla aylık bağlanıyor.
ARALIK VE OCAK AVANTAJLARI FARKLI
Yılbaşından önce dilekçe veren kişiler 2023 yılı Ocak ve Temmuz zamları ile birlikte 2024 yılı Ocak zammından da faydalanabilecek ve bu yılki yüksek zam oranları nedeniyle daha kârlı olacak. Ocakta dilekçe verenler ise 2023 yılı güncelleme katsayısı ile primlerini güncelletecek ancak yalnızca 2024 yılı Ocak zammından faydalanabilecek. Bu nedenle ince bir hesap yapılması gerekiyor. Diğer yandan büyüme rakamlarının çıkması ile bu hesap daha netleşiyor. Ayrıca sigortalıların geçmiş kazançlarına göre hesap farklılaşabiliyor. Bu Orta Vadeli Plan'da (OVP) büyümenin yüzde 4.5 olması, TÜFE'nin ise yüzde 65 olması bekleniyor. Bu beklentilerin gerçekleşmesi halinde emekli dilekçesinin 2024'te verilmesi daha avantajlı görülüyor. Bu oranların altında TÜFE ve büyüme gerçekleşirse, bu yıl bitmeden emekli aylığı verilmesi daha avantajlı olacak. Ancak bu hesapların tahminlere göre değil, enflasyon verileri açıklandıktan sonra tekrar yapılarak karar verilmesi yerinde olacaktır.
KIDEM TAZMİNATINI DA ETKİLİYOR
İşçiler için emeklilik dilekçesinin verildiği tarih, kıdem tazminatı hesabını da etkiliyor. Kıdem tazminatı tavanı ocak ayıyla birlikte yükseldiği için yeni yılla birlikte emeklilik dilekçesini veren işçiye, kıdem tazminatı yeni tavan dikkate alınarak ödeniyor. Kıdem tazminatı tavanı en yüksek devlet memuru olan Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı'na bir hizmet yılı için ödenen emekli ikramiyesine endeksli. Bu tutar da 2024 Ocak ayında enflasyon oranı yüzde 65 olursa 35.000 TL'nin üzerine çıkacak. Dolayısıyla halihazırda 23.489,83 TL olan kıdem tazminatı tavanının 35.000 TL'ye çıkması halinde şu an için 33.000 TL brüt ücreti olan ve 15 yıl kıdemi bulunan bir işçinin eline ocakta emekliye ayrılırsa 142.500 TL daha fazla tazminat geçecek. Hem emekli aylığı hesabı hem kıdem tazminatı açısından 2024 yılının işçi ve memurlar bakımından daha avantajlı olması söz konusu olabilecektir.
