<p style="text-align: justify;">Yeni kabine Cumhurbaşkanı tarafından ilan edildi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na Prof. Dr.<strong><em> Vedat Işıkhan</em></strong>; Hazine ve Maliye Bakanlığı’na ise <strong><em>Mehmet Şimşek</em></strong> getirildi.</p> <p style="text-align: justify;">Bu iki bakanın kim oldukları 2023’ün son altı ayı için uygulanacak asgari ücretin tespiti açısından önemlidir.</p> <p style="text-align: justify;">Zira basına yansıyan kadarıyla <strong><em>Şimşek’in belli bir süreliğine kendisinin serbest bırakılmasını istediği</em></strong> söyleniyor. Hatta 4 Haziran Pazar günü görevi devralırken ekonomide değişim olacağı sinyalini de verdi. Ancak önceki dönemlerde olduğu gibi yeni kabinenin işleyişine <strong><em>Erdoğan müdahale eder mi?</em></strong> bilemiyorum açıkçası.</p> <p style="text-align: justify;">Asgari ücret görüşmeleri bugün yarın başlayacak. Asgari ücret görüşmelerinde/pazarlıklarında devlet (Çalışma Bakanlığı), işveren vekilleri (TİSK) ve işçi temsilcileri (TÜRK-İŞ) bir araya gelecek ve yeni dönemin asgari ücret tutarını belirleyecekler. Bu tutar belirlenirken <strong><em>bütçe disiplini </em></strong>açısından Maliye Bakanlığı’ndan görüş alınacaktır. O nedenle hem Çalışma hem de Maliye bakanlarının kim olduğu ve dolayısıyla bağımsız davranışları önem arz etmektedir. Bu nedenle <strong><em>Erdoğan’ın </em></strong>seçim vaatlerini yerine getirecekler mi yoksa bildikleri gibi mi çalışacaklar? Hep birlikte bekleyip göreceğiz.<br /> <br /> <strong>Asgari ücret ne kadar olacak?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Asgari ücretin ne kadar olacağına ilişkin çok farklı tahmin ve öneriler var. İktidar ara zam olarak geçen yıl bu zamanlarda (Temmuz 2022) asgari ücreti aylık net 4.253 TL’den 5.500 TL’ye çıkartmıştı, <strong><em>yani yaklaşık yüzde 30 zam yapmış</em></strong> ve 2022 yılının ikinci altı ayı için asgari ücret net 5.500 TL olarak uygulanmıştı.</p> <p style="text-align: justify;">Daha sonra 1 Ocak 2023 itibariyle uygulanmak üzere 2022 Ocak ayına nazaran yüzde 100; Temmuz 2022’ye oranla ise yüzde 55 artırılarak aylık net 8.506,80 TL olarak açıklandı.</p> <p style="text-align: justify;">Aşağıda <strong><em>Başkanlık Sistemiyle </em></strong>beraber uygulanan asgari ücret tutarları ve önceki döneme oranla değişim oranları görülmektedir.</p> <p style="text-align: center;"><img alt="" height="358" src="https://media-cdn.t24.com.tr/media/library/2023/06/1685890128475-winword-ad-4-u-1-xad-3-i.jpg" width="608" /></p> <p style="text-align: justify;">Son 6 yılda önceki döneme göre en çok artış yapılan dönem yüzde 55 ile 2023’ün ilk altı ayı oldu; en düşüğü ise yüzde 15’lik artışla 2020 yılında olmuştu.</p> <p style="text-align: justify;">Peki <strong><em>bu yıl ne kadar artacak</em></strong> sorusuna cevap bulmak için <strong><em>Erdoğan ile Şimşek’in fikir birliğine </em></strong>ne ölçüde uyduğuna bakmak lazım. <strong><em>Erdoğan’ın</em></strong> seçim vaatlerine uygun davranılırsa en çok yüzde 30 artacağını düşünüyorum. Aksi durumda daha düşük olabileceğini de belirtmek isterim.</p> <p style="text-align: justify;">Aşağıdaki tabloda olası artış oranları ve işverene maliyetleri görülmektedir.</p> <p style="text-align: center;"><img alt="" height="179" src="https://media-cdn.t24.com.tr/media/library/2023/06/1685890171643-opera-anlik-goruntu-2023-06-04-174356-mail.google" width="639" /></p> <p style="text-align: justify;">2023 yılının son altı ayı için <strong><em>en fazla</em></strong> brüt 12,942 TL, net 11.000,70 TL ve günlük brüt asgari ücretin ise 416,40 TL olacağını öngörüyorum.</p> <p style="text-align: justify;"><strong><em>Nedeni ise</em></strong> şudur; 2023 yılının ilk altı ayına oranla (geçen yıl olduğu gibi) yaklaşık yüzde 30 artış yapılırsa net asgari ücret 11.000,70 TL olacak ve bu artış oranı yaklaşık yüzde 30 değil de Aralık 2022’deki tutar baz alınarak (5.500 TL’den 11.000 TL’ye)<strong><em><u> yüzde 100 artış oldu</u></em></strong> diye basına servis edileceğini öngörüyorum. Ancak <strong><em>Şimşek </em></strong>duruma el atar ve <strong><em>Erdoğan’ın seçim vaatleri geride kaldı önemli olan ekonomik realitedir</em></strong> derse bu oranın daha da düşeceğini sanıyorum; yüzde 20 belki de yüzde 15… </p> <p style="text-align: justify;"><strong>Asgari ücret neden daha fazla artırılamaz?</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bu sorunun cevabı <strong><em>işveren maliyeti</em></strong>, asgari ücrete kadar <strong><em>gelir ve damga vergisi istisnası</em></strong> nedeniyle Devletin mahrum kalacağı vergi tutarı, <strong><em>kayıt dışılığın varlığı</em></strong> ve Bakan <strong><em>Şimşek’in ekonomik tedbirleridir.</em></strong><br /> <br /> <strong>Olayın SGK (işveren maliyet) boyutu</strong></p> <p style="text-align: justify;">Asgari ücret her ne kadar gelir ve damga vergisinden istisna edilse de SGK hesaplamalarında maalesef bir istisna uygulaması bulunmamaktadır. </p> <p style="text-align: justify;">Asgari ücretin bir an net 11.000 TL olduğunu varsayarsak</p> <p style="text-align: justify;">1.811 TL SGK <strong><em>işçi</em></strong> payı ve 129,42 TL’lik <strong><em>işçi</em></strong> işsizlik fon payı;</p> <p style="text-align: justify;">2.006 TL SGK işveren payı ve 258,84 TL işveren işsizlik fon payı oluşacak. Yani net maaştan başka 4.206 TL (bir maliyet) daha oluşacak. Böylece <strong><em>işverene toplam maliyeti 15.206 TL</em></strong> olacak. <br /> <br /> <strong>"Asgari ücrete kadar ücret istisnası" daha fazla artışa engeldir</strong></p> <p style="text-align: justify;">25 Aralık 2021’de yayımlanan 7349 sayılı Yasa ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinin 18’inci fıkrasına <em><strong>asgari ücrete kadar olan ücret istisnası </strong></em>hükmü eklendi ve bu hüküm 1 Ocak 2022’de hayatımıza girdi. </p> <p style="text-align: justify;">Buna göre asgari ücret ne kadar yüksek olursa asgari ücretten fazla ücret geliri elde edenlerin asgari ücrete kadar olan ücretleri hem gelir hem de damga vergisinden istisna edileceğinden Hazinenin bir vergi kaybı olacaktır.<br /> <br /> <strong>Kayıt dışılık artabilir</strong></p> <p style="text-align: justify;">Asgari ücretin yükselmesiyle birlikte kayıt dışı istihdam çanları da çalmaya başlayacaktır. Bunun kontrolünü yapmak elbette Devletin görevidir. Ayrıca çalışanların da buna müsamaha etmemeleri gerekir ama işsizlik tehdidi çalışanları kayıt dışı çalışmaya mecbur bırakabilir.<br /> <br /> <strong>Şimşek’in bağımsız davranışı</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bakan Şimşek yaptığı açıklamalarda kimseyi dinlemeyeceğini, bu nedenle rasyonel bir yol izleyeceğini bunların bir seçim malzemesi olmayacağı sinyalini verdi. Bu nedenle seçim öncesi Erdoğan’ın meydanlarda söylediğinden çok farklı bir reçete sunacağını sanıyorum.</p> <p style="text-align: justify;">Özetle ne yapacağını hep birlikte bekleyip göreceğiz.</p> <p style="text-align: justify;">T24 | Murat BATI</p>