Asgari ücret görüşmeleri şu aralar başladı/başlayacak ancak ne kadar olacağı hususunda pek de umut barındırmayan tahminler yapılmaktadır. Bu yetmiyormuş gibi işçi tarafı sendikalar masada olmayacakmış, olunca ne değişti ki zaten. Asgari ücretlileri temsil eden bir sendika olmadığı sürece masadaki bu temsilin de bir ehemmiyeti olmayacaktır.
Asgari ücretli sayısına ilişkin ise net bir veri şu an için yok. Bakan Işıkhan en son yaptığı açıklamada 6,6 milyon; DİSK-AR’ın Raporuna göre ise yaklaşık 8,5 milyon asgari ücretli bulunmaktadır. Avrupa Birliği İstatistik Bürosunun (Eurostat) verilerine göre ise bu sayı daha da yüksek.
Dünyada da durum böyle mi ve biz neredeyiz sorusunu da sormamız lazım elbette.
Aşağıdaki tabloyu Avrupa Birliği İstatistik Bürosunun (Eurostat) 2025 Temmuz verilerinden derledim.
Şu açıklama notunu da öncelikle şuraya iliştireyim; ulusal asgari ücret verileri, Eurostat'a ulusal para birimi cinsinden sunulmaktadır. Euro bölgesi dışındaki ülkeler için, ulusal para birimi cinsinden asgari ücretler, bir önceki ayın sonunda kaydedilen döviz kuru uygulanarak Euro'ya dönüştürülmektedir (örneğin, 1 Temmuz 2025 itibarıyla asgari ücretlerin Euro cinsinden hesaplanmasında Haziran 2025 sonundaki kur kullanılmıştır).
Şimdi tabloya ve sıralamaya bakalım…
Yukarıdaki tabloda görüldüğü üzere aylık brüt asgari ücret sıralamasına göre Türkiye pek de yukarıda değil hatta sondan beşinci sırada. Bu listeye göre Lüksemburg aylık 2.704 Euro ile birinci sırada, İrlanda ve Hollanda, Lüksemburg’u takip etmektedir. En düşük asgari ücret olan ülke ise aylık 164 Euro ile Ukrayna, 285 euro ile Moldova, 408 euro ile Arnavutluk ve sonrasında 551 euro ile Bulgaristan gelmektedir. Ve sonrasında 558 euro ile Türkiye. Bu arada 558 euro brüt tutar; aynı dönemde net asgari ücret ise 474 euro. Bugün ise yaklaşık 450 euro.
Türkiye, Ocak 2025 verilerine göre aylık 708 euro ile sondan sekizinci sıradaydı, ara zam yapılmadığından ve döviz kuru artışından dolayı sıralama da haliyle değişti tabii. 2024 Ocak’ta 613 euro iken döviz kuru değişimden kaynaklı 2024 Temmuz’da 568 euroya düşmüştü. 2026 Ocak ayında asgari ücret artışı ve euronun artışıyla birlikte yeni bir sıralama oluşacak. Bu nedenle 2026 Şubat gibi yayımlanacak verilerle yeni değerlendirmeleri o tarihte yaparız.
1 Ocak 2025 itibarıyla Danimarka, İtalya, Avusturya, Finlandiya ve İsveç'te ulusal asgari ücret uygulaması bulunmamaktadır. EFTA (https://www.efta.int/ ) ülkeleri İzlanda, Norveç ve İsviçre'de de bulunmamaktadır. Kıbrıs'ta asgari ücret uygulaması 1 Ocak 2023'te yürürlüğe girdi. Danimarka, İtalya, Avusturya, Finlandiya ve İsveç'in yanı sıra İzlanda, Norveç ve İsviçre'de de asgari ücretler, çeşitli sektörler için toplu iş sözleşmeleriyle belirlenmektedir.
Satın alma gücü paritesine göre asgari ücret sıralaması
Diğer taraftan ulusal para birimlerinin değerindeki değişmeler Euro cinsinden asgari ücretin değerini de değiştirecektir. Bu yöntem yani her ülkenin asgari ücret tutarını euro kuruna çevirip kıyaslamak o ülkedeki reel satın alma gücünü tam yansıtmadığı için sağlıklı sonuçlar doğurmayabilir. Bu nedenle ülkelerdeki farklı yaşam koşul ve maliyetlerini gösteren Satın Alma Gücü Standartlarının (Purchasing Power Standarts- PPS) dikkate alınıp karşılaştırma yapılması daha sağlıklıdır. Daha basit bir ifadeyle 1 PPS her ülkede aynı mal ve hizmeti satın alabilmektedir.
Aşağıdaki satın alma gücü dikkate alınarak oluşturulmuş bir tablo bulunmaktadır[1].
Satın alma gücü dikkate alındığında Türkiye çok az üst sıraya geçmiş bulunmaktadır. Ancak veriler içinde Türkiye için 2024 asgari ücret seviyesine dayalı satın alma gücü paritesi dikkate alınarak oluşturulmuş bu veri.
Sonuç olarak
Asgari ücret uygulaması dünyada genel olarak uygulama alanı bulan bir ücretlendirme yöntemidir. Avrupa Birliği ülkeleri arasında Almanya, Belçika, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İrlanda, İspanya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’da asgari ücret uygulaması bulunmaktadır. İngiltere’de de bulunmakta ve saatlik asgari ücret uygulanmaktadır.
Sendikal örgütlenmenin daha güçlü olduğu Avrupa Birliği ülkeleri ile dünyada ücretli çalışanların hem pazarlık güçleri yüksek hem de toplu sözleşmeyle belirlenen bir asgari ücret bulunmaktadır.
Bizim ülkemizde ise asgari ücretli sayısı bile tam olarak açıklanmamakla birlikte Bakan tarafından bile tahmini bir sayı verilmektedir.
Diğer taraftan dünyanın bazı ülkelerinde asgari ücret saatlik, günlük ya da aylık olarak hesaplanabilmektedir. Ülkemizde toplu sözleşmeye dayalı bir pazarlık usulüyle belirlenen ulusal asgari ücret günlük ücret olarak belirlenir.
Asgari ücret, bir çalışanın beslenme, barınma, sağlık ve kültürel ihtiyaçlarını karşılamak üzere günlük olarak verilen ayni ve nakdi bedeldir. Bu nedenle emeğiyle gelir elde eden kişinin sağlıklı beslenmesi, sosyal hayattan geri kalmaması, sinema, tiyatro, konsere rahatça gidebilmesi, sağlık hizmetlerinden tam ve eksiksiz yararlanması gerekmektedir. Daha da önemlisi bu saydıklarımı elde edeceği ücretle yerine getirmesi getirmektedir.
Buna göre ödenecek asgari ücret ile bu sayılanlar kolaylıkla yerine getirilebilecekse övünelim; yok bunları sağlayamıyorsak o zaman başka ülkelerden ne kadar ilerideyiz ya da başka ülkeler bizden ne kadar geridedir diye övünmenin de pek bir anlamı yoktur.
[1] Temmuz 2024 asgari ücret seviyesine dayalı satın alma gücü paritesi (PPS)