<p style="text-align: justify;">Ekimden ekime 12 aylık ortalamalara göre üretici enflasyon oranı (Yİ-ÜFE) yüzde 122,93 olarak açıklandı. Bu oran, aynı zamanda 2022 yılı yeniden değerleme oranı olarak kabul ediliyor.</p> <p style="text-align: justify;">İlgili yasalarda, hangi tutarların yeniden değerleme oranında artırılacağı ve sıfırlama yöntemleri belirlenmiş durumda. Buna göre 2023 yılında geçerli olacak; gelir vergisi tarife dilimleri, damga vergileri, harçlar, cezalar, istisna ve beyan sınırları gibi birçok tutar yeniden değerleme oranını kullanarak hesaplanıyor.</p> <p style="text-align: justify;">Cumhurbaşkanının bu orandan daha düşük ya da daha yüksek bir oran belirleme konusunda yetkisi de bulunuyor. Geçtiğimiz yıl sadece motorlu taşıt vergileri için yeniden değerleme oranından daha düşük bir oran belirlemişti. Bunun dışındaki vergi ve harçlar ile vergi uygulamalarında kullanılan tutarlar yeniden değerleme oranında artmıştı.</p> <p style="text-align: justify;">Yıllık tüketici enflasyonunu ise TÜİK en son %85,51 oranında açıkladı. Yüzde 122,93’lük yeniden değerleme oranı bu oranın çok üzerinde. Tüketici enflasyonu üzerinde artış yaratma potansiyeli bulunan vergi artışlarında yeniden değerleme oranı yerine daha makul bir oranın Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi çok yakın bir olasılık gibi görünüyor. Tabii ki böyle olup olmayacağını önümüzdeki günlerde göreceğiz.</p> <p style="text-align: justify;">Vergilerin yanında gelir vergisi tarife dilimleri ya da bazı istisna ve muafiyet rakamlarının ise enflasyona olumsuz bir etkisi bulunmuyor. Kamuoyundaki talepler de göz önünde bulundurularak başta gelir vergisi tarife dilimleri olmak üzere mükellefler lehine olan artışlarda yeniden değerleme oranının kullanılması beklenebilir.</p> <p style="text-align: justify;">Biz de bu yazımızda özellikle şirketlerin mali işler departmanında çalışanların 2023 yılına ilişkin bütçe çalışmalarında kullanabilecekleri tutarları yeniden değerleme oranını dikkate alarak hesapladık.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Yemek istisnası</strong></p> <p style="text-align: justify;">Çalışanlara işyeri ve müştemilatında yemek verilmediği durumlarda, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olması şartıyla, çalışılan her gün için (2022 yılı Temmuz’dan itibaren) 51 liraya kadar yapılan ödemeler (yemek fişi, yemek kartı uygulaması) gelir vergisinden istisna olarak değerlendiriliyordu.</p> <p style="text-align: justify;">Daha önceki yazımızda değinmiştik. Bu uygulamadaki, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olma şartı kaldırıldı. Buna göre işyerinde yemek verilmediği durumda, Aralık ayında günlük 51 lirayı aşmayan yemek bedelleri, personelin banka hesabına da yatırılsa gelir vergisi istisnasından yararlanılabilecek. Günlük istisna tutarı 2023 yılında 110 lira olarak uygulanacak.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Ulaşım giderleri</strong></p> <p style="text-align: justify;">İşverenlerce çalışanlara servis imkânı sağlanmadığı durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük ulaşım bedelinin 2022/Temmuz’dan itibaren 25,50 lirayı aşmaması ve buna ilişkin ödemelerin toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini şeklinde yapılması şartıyla gelir vergisinden istisnadır. 25,50 liralık sınır 2023 yılında 56 lira oluyor.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Gelir vergisi tarifesi</strong></p> <p style="text-align: justify;">Gelir vergisi tarifesindeki gelir dilimleri, yeniden değerleme oranında artırıldığında (yüzde 5’e kadar olan kesirler de silinince) 2023 yılı için geçerli olacak gelir vergisi tarifeleri aşağıdaki şekilde oluşuyor:</p> <p style="text-align: justify;">► <strong>Ücret gelirleri</strong></p> <table align="center" aling="" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" class="table table-bordered small" table="" tbody="" width="0"> <tbody border="1"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>Gelir dilimi</strong></p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>Vergi oranı</strong></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">70.000 TL’ye kadar</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%15</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">150.000 TL’nin 70.000 TL’si için 10.500 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%20</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">550.000 TL’nin 150.000 TL’si için 26.500 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%27</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">1.900.000 TL’nin 550.000 TL’si için 134.500 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%35</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">1.900.000 TL’den fazlasının 1.900.000 TL’si için 607.000 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%40</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p style="text-align: justify;"></p> <p style="text-align: justify;">► <strong>Ücret dışı gelirler</strong></p> <table align="center" aling="" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" class="table table-bordered small" table="" tbody="" width="0"> <tbody border="1"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>Gelir dilimi</strong></p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>Vergi oranı</strong></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">70.000 TL’ye kadar</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%15</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">150.000 TL’nin 70.000 TL’si için 10.500 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%20</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">370.000 TL’nin 150.000 TL’si için 26.500 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%27</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">1.900.000 TL’nin 370.000 TL’si için 85.900 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%35</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">1.900.000 TL’den fazlasının 1.900.000 TL’si için 621.400 TL, fazlası</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%40</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p style="text-align: justify;"></p> <p style="text-align: justify;"><strong>Kirada istisna</strong></p> <p style="text-align: justify;">Kira gelirlerini beyan eden mükellefler için bir istisna uygulaması var. Sadece konut kira gelirleri için geçerli. 2022 yılı gelirleri için 9 bin 500 lira olarak uygulanıyor. 2022 yılında bu tutarın altında konut kirası alanlar beyanname vermiyorlar. 2023 gelirleri için istisna tutarı 21 bin lira oluyor.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Beyan sınırı</strong></p> <p style="text-align: justify;">Temettü gelirleri, işyeri kira gelirleri veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri gibi, tevkifata (vergi kesintisi) tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanında kullanılan sınır tutarı da yeniden değerleme oranına göre artırılıyor. 2022 gelirleri için 70 bin lira olan bu tutar, 2023 gelirleri için 150 bin liraya çıkıyor.</p> <p style="text-align: justify;">Herhangi bir tevkifat veya istisna uygulamasına tabi olmayan gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarında (yurtdışı banka faiz geliri gibi) ise 3 bin 800 lira olan beyan sınırı 2023’te 8 bin 400 lira olarak uygulanacak.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Gayrimenkul satışı</strong></p> <p style="text-align: justify;">Ticari faaliyet kapsamında yapılan satışlar hariç olmak üzere, en az 5 yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılan gayrimenkullerden sağlanan kazançtan gelir vergisi ödenmiyor. 5 yıllık süre dolmadan satılan gayrimenkullerden 25 bin lirayı (2022 yılı için) aşan bir kazanç elde edilmesi durumunda ise aşan kısmın beyan edilerek hesaplanan gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor. 2023 yılında bu kapsamda yapılan gayrimenkul satışlarından sağlanan kazançlar için istisna tutar 55 bin lira oluyor.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Fatura ve amortisman sınırı</strong></p> <p style="text-align: justify;">2022 yılında 2 bin lira olarak uygulanan fatura düzenleme sınırı ve doğrudan gider yazılabilecek demirbaşlara ait sınır, 2023 yılında 4 bin 400 lira olarak uygulanacak.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Binek oto giderlerine sınırlama</strong></p> <p style="text-align: justify;">2020 yılından itibaren geçerli olmak üzere, ticari işletmeler ve serbest meslek erbabı tarafından kullanılan binek otomobillere ilişkin giderlere bazı sınırlamalar getirilmişti.</p> <p style="text-align: justify;">Bunlardan ilki kiralanan binek otomobillerinin her birine ait aylık kira bedelinin (2022 yılı için) 8 bin lirayı aşan kısmının gider kabul edilmemesi. Söz konusu sınır 2023 yılında 17 bin lira olarak dikkate alınacak.</p> <p style="text-align: justify;">Satın alınan binek otomobillerinde ise yine 2022 yılında ÖTV ve KDV tutarlarının en fazla 200 bin liralık kısmı gider kabul edilebiliyordu. Bu tutar 2023 yılı için 440 bin lira oluyor. Ayrıca binek otomobillere ilişkin benzin, tamir, bakım, otopark, otoyol, köprü gibi giderlerin de en fazla yüzde 70’i kazançtan düşülebiliyor.</p> <p style="text-align: justify;">Bir diğer sınırlama da amortismanlarla ilgili. ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli (2022 yılı için) 230 bin lirayı, bu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak satın alındığı hallerde, amortismana tabi tutarı (2022 yılı için) 430 bin lirayı aşan binek otomobillerinde, en fazla bu tutarlara isabet eden amortismanlar kazançtan indirilebiliyor. Söz konusu sınırlar 2023 yılında sırasıyla 500 bin ve 950 bin lira olarak uygulanacak.</p> <p style="text-align: justify;">Faaliyetleri binek otomobilleri kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek olan firmaların, bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri için bu sınırlamalar geçerli değil.</p> <p style="text-align: justify;">Binek otomobil giderleriyle ilgili 2022 yılında uygulanan tutarlar ile yeniden değerleme oranında artırılarak hesaplanan 2023 tutarları aşağıdaki tabloda özetleniyor:</p> <table align="center" aling="" border="1" cellpadding="0" cellspacing="0" class="table table-bordered small" table="" tbody="" width="0"> <tbody border="1"> <tbody> <tr> <td> <p style="text-align: justify;"></p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>2022 yılı</strong></p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"><strong>2023 yılı</strong></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">Binek otomobil aylık kira gideri</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">8.000 TL</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">17.000 TL</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">Binek otomobilin ilk iktisabında gider yazılabilecek KDV ve ÖTV toplamı</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">200.000 TL</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">440.000 TL</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">Binek otomobillere ilişkin masrafların (benzin, tamir, bakım gibi) gider olarak dikkate alınabilecek kısmı</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%70</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">%70</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">Binek otomobiller için amortisman ayrılabilecek üst sınır</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"></p> </td> <td> <p style="text-align: justify;"></p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">- ÖTV ve KDV hariç olarak aktifleştirilenler</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">230.000 TL</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">500.000 TL</p> </td> </tr> <tr> <td> <p style="text-align: justify;">- ÖTV ve KDV maliyete eklenmek suretiyle aktifleştirilenler (ikinci el olarak alınanlar dahil)</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">430.000 TL</p> </td> <td> <p style="text-align: justify;">950.000 TL</p> </td> </tr> </tbody> </table> <p style="text-align: justify;"><br /> <strong>Uyumlu mükellef indirimi</strong></p> <p style="text-align: justify;">Bu indirim ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli. Beyannamelerini zamanında veren, vergi borcu olmayan, önceki yıllara ilişkin kesinleşmiş tarhiyat bulunmayan mükellefler bu indirimden yararlanabiliyorlar. Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin %5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden düşülüyor. Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları bu indirim uygulamasından yararlanamıyorlar. İndirimin bir de üst limiti var. 2022 yılında verilen beyannameler için 2 milyon lira olarak uygulanan limit 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde 4 milyon 400 bin liraya çıkıyor. Sadece bunlar değil tabii ki. Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları, çeşitli istisna ve indirim tutarları, bilanço usulüne göre defter tutma hadleri, maktu (tutarsal) olarak alınan damga vergisi ve harçlar gibi birçok tutar, 2023 yılında yüzde 122,93 oranında veya Cumhurbaşkanınca belirlenecek olan farklı bir oranda artırılmak suretiyle uygulanacak.</p> <p style="text-align: justify;">VergideGündem | M. Fatih Köprü</p>