Hazine ve Maliye Bakanlığı kendi internet sitesinde 2022 yılı Ocak-Eylül bütçe gerçekleşmelerini az önce yayımladı. Buna göre 2022 yılı Eylül ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 285,6 milyar TL, bütçe gelirleri 206,9 milyar TL ve bütçe açığı 78,6 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 252,5 milyar TL ve faiz dışı açık ise 45,5 milyar TL olarak açıklandı.
Eylül Ayı Bütçe Dengesi
Merkezi yönetim bütçesi 2021 yılı Eylül ayında 23 milyar 586 milyon TL açık vermiş iken 2022 yılı Eylül ayında 78 milyar 627 milyon TL açık vermiştir. 2021 yılı Eylül ayında 9 milyar 478 milyon TL faiz dışı açık verilmiş iken 2022 yılı Eylül ayında 45 milyar 511 milyon TL faiz dışı açık verdiği görülmektedir.
Aşağıdaki tabloda Eylül 2021 ile Eylül 2022 bütçe gerçekleşmeleri karşılaştırılmıştır.
Yukarıdaki tabloda da görüldüğü üzere bütçe gideri Eylül 2021'e nazaran yüzde 101,8 oranında, bütçe gelirleri yüzde 75,5 oranında, vergi gelirleri ise yüzde 81,4 oranında artmıştır.
Ocak-Eylül dönemi bütçe gider gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri Eylül ayı itibarıyla 285 milyar 567 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz harcamaları 33 milyar 116 milyon TL, faiz hariç harcamalar ise 252 milyar 451 milyon TL olarak gerçekleşmiştir.
2022 yılında merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 2 trilyon 831 milyar 472 milyon TL ödenekten Eylül ayında 285 milyar 567 milyon TL gider gerçekleştirilmiştir. Geçen yılın aynı ayında ise 141 milyar 507 milyon TL harcama yapılmıştır.
Eylül ayı bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 101,8 oranında artmıştır. Giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 10,5 iken 2022 yılında yüzde 10,1 olmuştur.
Faiz hariç bütçe giderleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 98,2 oranında artarak 252 milyar 451 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 10,9 iken 2022 yılında yüzde 10,1 olmuştur.
Kur korumalı mevduata Eylül ayında Hazineden 9,3 milyar TL ödeme yapıldı. KKM'nin Hazineye toplam maliyeti ise 84,9 milyar TL oldu.
Ocak-Eylül dönemi gelir gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri Eylül ayı itibarıyla 206 milyar 940 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Vergi gelirleri 173 milyar 468 milyon TL, genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 28 milyar 529 milyon TL olmuştur.
Aşağıdaki tabloda 2022 Ocak-Eylül dönemi vergi gelirleri ve bu vergilerin toplam vergi gelirleri içindeki payı gösterilmiştir.
Ocak-Eylül dönemi bütçe gerçekleşmeleri içinde KDV ve ÖTV'nin toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 49,63, dolaylı vergilerin payı yüzde 61,59 ve dolaysız vergilerin payı ise yüzde 38,41 olarak gerçekleşmiş.
Ocak-Eylül dönemi-2021 ile Ocak-Eylül dönemi 2022 vergi tahsilatı karşılaştırılması
2021 yılı Eylül ayında bütçe gelirleri 117 milyar 921 milyon TL iken 2022 yılının aynı ayında yüzde 75,5 oranında artarak 206 milyar 940 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bütçe tahminine göre bütçe gelirlerinin Eylül ayı gerçekleşme oranı 2021 yılında yüzde 10,7 iken 2022 yılında yüzde 8,1 olmuştur. 2022 yılı Eylül ayı vergi gelirleri tahsilatı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 81,4 oranında artarak 173 milyar 468 milyon TL olmuştur. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise 2021 yılında yüzde 10,4 iken 2022 yılında yüzde 7,9 olmuştur.
Aşağıdaki tabloya göre 2021 Ocak-Eylül dönemine göre tahsilat oranı en fazla olan gelir kalemi kurumlar vergisidir. 2021 Ocak-Eylül döneminde 121 milyar 684 milyon TL tahsilatı olan kurumlar vergisi, 2022 Eylül ayında yüzde 205,3 artarak 371 milyar 526 milyon TL'ye yükselmiştir.
Geçen yıl aynı döneme göre ÖTV'nin tahsilatında yüzde 84,8 artış görülürken motorlu araçlarda yüzde 120, kolalı içeceklerde yüzde 108,6, alkollü içeceklerde 89,7, petrol ve doğalgazda ise geçen yıl aynı döneme nazaran yüzde 91,7 oranda artış var.
Diğer taraftan dışa bağımlılığımızın ve döviz kurundaki artıştan kaynaklı olarak gümrük vergisi tahsilatı da geçen yıl aynı döneme göre yüzde 134,4 oranında artış göstermiş.
T24 | Murat BATI
