5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumuna İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun’un “Çeşitli mali hükümler” başlıklı 37. maddesinde; süresi içinde ödenmeyen sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası primleri, işsizlik sigortası primleri, idarî para cezaları, gecikme zamları ve katılım paylarının Kurum alacağına dönüşeceği ve bu alacakların tahsilinde, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'un üç maddesi (gecikme zammı, zamanaşımı, terkin) hariç diğer maddelerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiş. Benzer bir hüküm 5510 sayılı Kanun’un 88. maddesinde de mevcut. Ancak SGK tarafından 6183 sayılı Kanun çerçevesinde gerçekleştirilen icra ve haciz uygulamalarında bazı sorunlar söz konusu. Nitekim Sayıştay tarafından 2022 Eylül ayında yayınlanan 2021 yılı Denetim Raporunda bu hususlarla ilgili çarpıcı tespitlere yer verilmiş. İcra Tahsil Oranı %44 Sayıştay incelemesinde icraya intikal eden Kurum alacaklarının önemli bir bölümünün tahsil edilemediği, tahsilat oranının %50’den daha az kaldığı belirlenmiş. İcraya İntikal Eden Alacaklar ve Tahsilat Tutarları (Sayıştay Raporu, 2021) İcraya intikal ettirilen alacaklara ilişkin tahsilat tutarlarının 2021 yılı içerisinde bir önceki yılın iki katından fazla gerçekleştirilmesi, tahsilat oranının gelişmesinde önemli bir etkiye sahip olmuş. Ancak icraya intikal ettirilen alacaklarının tahsilat miktarlarının artmasıyla birlikte halen yeterli olmadığı ve daha çok geliştirilebileceği değerlendirilmiş. Raporda icraya intikal ettirilen Kurum alacaklarının tahsilini zorlaştıran temel hususlar ise şu şekilde sayılmış: 1- Tebligata İlişkin Sorunlar: İcraya intikal ettirilen dosya sayıları ile icraya intikal ettirildiği halde tebliğ yapılamayan dosya sayıları incelendiğinde; 2020 yılında icraya intikal ettirilen dosyaların %47’sinin, 2021 yılında icraya intikal ettirilen dosyaların ise %40’ının ilgililere tebliğ edilemediği görülmüş. 2- Haczedilen menkul ve gayrimenkullerin satış oranının düşük olması: 2016-2021 yılları arasında toplam 528.168 adet menkul mal için haciz işlemi uygulanmışken bu yıllar arasında toplam menkul mal satışı sayısı 10.805’de kalmış. Benzer şekilde, 2016-2021 yılları arasında toplam 304.517 adet gayrimenkul mal için haciz işlemi uygulanmışken bu yıllar arasında toplam gayrimenkul mal satışı sayısı 1.208’de kalmış. 3) İcra satış birimlerinin dağınık bir şekilde yapılanması: Raporda, Kurum alacaklarının garanti altına alınabilmesi için icra memurları tarafından borçlunun menkul ve gayrimenkulleri üzerinde haciz işlemi uygulansa da satış aşamasında icra birimlerinin dağınık yapılanmasının ve profesyonel bir şekilde icra satış birimlerinin oluşturulmamasının icra tahsilat oranlarının düşük olmasında bir etken olduğu değerlendirilmiş. İcra Yoluyla Elde Edilen Satış Gelirlerinin İcra Alacağına Oranı Binde 5 Sayıştay Raporu’nda dikkat çekici bir diğer husus ise icra yoluyla elde edilen satış gelirlerinin icra alacağına oranı ile ilgili. Nitekim 2016-2021 yılları arasında icra yoluyla satışı yapılan menkul ve gayrimenkullerden 369.940.053 TL gelir elde edilirken bu tutarın icraya intikal ettirilen toplam alacak miktarına oranı binde 5 olarak gerçekleşmiş. Dr.Mehmet BULUT İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı