<p style="text-align: justify;">Aralık ayı enflasyon rakamları açıklandı. TÜİK verilerine göre ÜFE yıllık bazda %98, TÜFE %64 artmış görünüyor. Aradaki fark azalmaya başlamış ÜFE aylık bazda %0,25 azalmış, TÜFE %1,14 artmış. Bu sevindirici bir gelişme. Enflasyon düşecekse bu ÜFE den başlayacak.</p> <p style="text-align: justify;">2022 yılında Türk Lirası karşısında dolar ve euro enflasyon oranlarının altında değer kazanmış. Doların yıllık artışı %36,81, euronun %28,03 olarak gerçekleşmiş. Enflasyonun altında seyreden bu artışlar ithalatı desteklerken, ihracatı dizginliyor. Bu durum, olumsuz etkileri bir tarafa enflasyonu baskı altına alıcı etki yaratıyor.</p> <p style="text-align: justify;">Diğer yandan son üç ayda dolar %1,98 artarken euro %8,69 artmış. Aynı dönemde ÜFE % 8,36 TÜFE %7,84 artmış. Türkiye’nin ithalatı çoğunlukla dolar ihracatı euro üzerinden olduğu gerçeğinden hareketle, son üç aydaki kur hareketleri hem ithalatı hem de ihracatı destekler hale gelmiş.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Tedarik problemleri ve artan enerji fiyatları</strong></p> <p style="text-align: justify;">Ülkemizde son birkaç yılda yaşanan enflasyonun birçok sebebi var. İlki, pandemide dünya üzerinde yaşanan üretimin aksaması ve tedarik zincirinin bozulması kaynaklı tedarik problemleri. Diğeri ise ham petrol ve doğalgazda yaşanan aşırı fiyat artışları.</p> <p style="text-align: justify;">Pandemi koşulları ortadan kalktığı için gerek üretimde yaşanan problemler ve gerekse tedarik problemleri ortadan kalktı. Özellikle üretimde kullanılan girdiler hem bulunabiliyor hem de fiyatları geriliyor.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Dünyada ham petrol ve doğalgaz fiyatları düşüyor</strong></p> <p style="text-align: justify;">TÜİK verilerine dayanarak son bir yılda ÜFE endeksinin tespitinde “06 Ham Petrol ve Doğalgaz” endeksi %153 artarken, “35 Elektrik Gaz Üretimi ve Dağıtımı” endeksi %285 arttı. Yıllık ÜFE ve TÜFE oranlarının çok üzerinde gerçekleşen bu oranlar enflasyonun temel kaynaklarından birisini oluşturdu.</p> <p style="text-align: justify;">Yıl içinde 120 doların üzerine çıkan brent tipi petrol fiyatları Aralık ayında 85 dolarlara kadar indi (https://tr.calcprofi.com/Brent-fiyatlar.html?date=2022). Rusya-Ukrayna savaşı ile spot piyasada 220 euroların üzerine çıkan doğalgaz fiyatları Aralık ayının son günlerinde, savaş öncesi tutarlara yani 80 euroların altına düştü (https://www.theice.com). Aralık ayında doğalgaz fiyatlarının ciddi olarak düştüğü bir trend yaşandı. Spot piyasada ayın ilk günü 140 eurolardan başlayan fiyatlar, son güne gelindiğinde 78 euro seviyesini gördü (https://www. theice.com).</p> <p style="text-align: justify;">Dünyada hem ham petrol hem de doğalgaz fiyatları düşüyorken, dolar ve euro enflasyon üzerinde artmazsa, Türkiye’de de enerji fiyatlarını aşağıya çekecektir. Bu trendi arabalarımıza yakıt alırken görmeye başladık bile. Aynı trend sanayide kullanılan elektrik ve doğalgaz fiyatlarına da yansıyacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Sanayide ana girdilerden biri olan enerji fiyatlarındaki olası gerileme diğer fiyatlara da yansıyacak, öncelikle ÜFE oranlarını aşağıya çekecektir. ÜFE ve TÜFE arasındaki fark azalacaktır.</p> <p style="text-align: justify;"><strong>Sanayide büyüme yok</strong></p> <p style="text-align: justify;">GSYH 2022 yılı üçüncü çeyrek ilk tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %3,9 arttı. GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde sanayi sadece %0,3 arttı.</p> <p style="text-align: justify;">Dolayısıyla sanayide bir büyüme yok. Artan ithalat ile bu yetersiz büyüme, rekabeti artırıp fiyatları aşağıya doğru baskılayacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Her ne kadar personel giderlerinde yaşanacak maliyet artışları bu baskıyı azaltacak olsa da, dünyada ham petrol ve doğalgaz fiyatlarında yaşanan düşüş, sanayi sektörünün büyümemesi yani durgunluk ile birleşince fiyatlarda aşağıya doğru bir baskı yaratacaktır.</p> <p style="text-align: justify;">Kuşkusuz her şeyi kestirmek olanaksız. Diğer koşullar aynı kaldığında, pandemi nedeniyle artan stok seviyelerinin optimal seviyeye düşürülmesinde fayda var. Diğer yandan durgunluğu da göz önüne alarak gerçekçi üretim ve satış bütçesi yapmak ve bu bütçeye göre stok seviyesi belirlemek çok önemli. Gereğinden fazla stok el yakabilir. Stoklara dikkat…</p> <p style="text-align: justify;">Dünya | Mesut KOYUNCU</p>