Bu çerçevede bugünkü yazımızda Türkiye’deki şirketlerden elde edilen kar paylarının vergilendirmesinde 2024 yılı için geçerli beyan sınır ve hadler, istisna tutarları ile 2023 yılında elde edilen gelirler açısından da beyan durumunu ele alacağız.
Gerek Borsa İstanbul’da (BİST) işlem görenler ve gerekse aile şirketlerinden tahsil edilen kar payları aynı esaslara tabidir.
Gelir Vergisi mevzuatımıza göre, tam mükellef gerçek kişilerin Anonim Şirket veya Limited şirketlerden elde ettiği kar payı “menkul sermaye iradı” olarak yıllık beyan esasında Gelir Vergisi’ne tabidir. (G.V.K. madde 75)
Şirketin genel kurulu kar dağıtımına karar verdikten sonra bu kar kısmının ortaklarına nakden veya hesaben dağıtıldığı zaman temettü geliri elde edilmiş olur. Vergiyi doğran olay gerçekleşmiş olur. Kişinin bunu tahsil edip etmemesi sonucu değiştirmez.
Kanunu’na göre; tam mükellef kurumlardan elde edilen kar paylarının yarısı gelir vergisinden istisna olup “istisna edilen tutar dâhil toplam temettü” üzerinden şirketçe yapılan stopajın tamamı, beyan edilen temettü üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilir. (G.V.K. madde 22/2)
Kurumların dönem karlarını veya yedek akçelerini (Kar Yedekleri) sermayelerine eklemeleri halinde gerçek kişi ortaklarca alınan bedelsiz hisse senetleri ise kar payı(=temettü) geliri sayılmamakta ve vergi beyanına konu olmamaktadır. Aynı durum sermaye yedekleri ile sermaye artırımında bulunulması durumunda da geçerlidir.
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, elde edilen brüt kar payının yarısı gelir vergisinden istisnadır. Beyan edilecek %50’lik temettü üzerinden hesaplanan vergiden şirketçe yapılan kar payı vergi kesintisinin tamamı mahsup edilmektedir. Mevzuata göre şirketler kar dağıttıkları sırada gerçek kişilerde (ve dar mükelleflerde) %10 vergisi kesintisi yaparlar.
Buna göre; şirketlerden elde edilen kar paylarının sadece yarısı gelir vergisi beyanına konu olur. Beyan zorunluluğu olup olmadığı diğer menkul sermaye iratları (Örn. Eurobond faizi) ve beyana tabi diğer gelir unsurlarının (Örn. kira geliri, 5 yıl içinde gayrimenkul satış kazancı) toplu olarak dikkate alınmasıyla değerlendirilir ve yıllık beyan haddinin (2023 yılı için 150.000 TL) aşılması halinde başlar. (2024 yılı için 230.000 TL)
Dolayısıyla kar payı tutarının yarısı vergiden istisna olduğundan; 2023 yılı içinde (150.000 *2=) brüt 300.000 TL’sinden (Net tutar: %10 stopaja göre 276.000 TL) daha fazla temettü geliri elde edilmediği sürece yıllık beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Tabii ki beyan konusu başkaca gelir unsurlarının 150.000 TL’lık haddin hesabında ayrıca dikkate alınacağını belirtmiştik.
2024 yılında elde edilecek temettü gelirlerinde de 2024 yılı beyan haddi 230.000 TL olduğundan (230.000 *2=) brüt 460.000 TL’dan (%10 stopaja göre net temettü tutarı 414.000 TL) daha fazla temettü geliri elde edilmediği sürece yıllık beyan zorunluluğu bulunmamaktadır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi beyan konusu 230.000 TL’lık haddin hesabında diğer gelir unsurlarına da bakmak gerekir.
Şimdi de 2023 yılında kar payı geliri olan aşağıdaki kişinin vergi beyan durumuna bakalım:
Örnek: 2023 yılı temettü geliri
2023 yılında bir Anonim Şirketten 1 milyon TL net kar payı tahsil eden kişi aşağıdaki örnekten görüleceği üzere vereceği yıllık Gelir Vergisi beyannamesi ile 39.733 TL Gelir Vergisi ödemiş olacaktır.
a. Net temettü (=b-c) :1.000.000
b. Brüt temettü :1.111.111
c. Şirketçe yapılan vergi kesintisi : 111.111
d. Vergi matrahı (=b/2) : 555.555
e. Hesaplanan GV (%15-40) : 150.844
f. Stopaj mahsubu (=c) : 111.111
g. Ödenecek Gelir Vergisi(=e-f) : 39.733
Görüldüğü üzere yıllık beyanda matrah olarak brüt temettü tutarının %50’si beyana konu olmakta ve bu tutar üzerinden hesaplanan vergiden de şirketçe yapılan stopaj tutarı mahsup edilmektedir.
Vergi beyanının GİB “HAZIR BEYAN” sistemi ile yapılması gayet kolaydır. İlgili bölümde (menkul sermaye iratları) gayri safi irat olarak toplam brüt temettü tutarını, sonra istisna tutarı olarak brüt temettünün yarısını ve kesilen GV olarak da net-brüt farkını (şirketçe yapılan stopaj) yazmalısınız.
Mevzuata göre kendinize, eşinize ve çocuklara ait “eğitim, sağlık, özel sigorta” gibi bazı kişisel harcamalar varsa bunların yıllık beyannamede düşülme imkânı olduğunu da hatırlatmak isteriz.
FinansGündem | Mehmet Bingöl
