2026-2028 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program 7 Eylül 2025 Pazar gecesi saat 23:45 sularında yayımlanan mükerrer Resmi Gazete’de yer alan 10376 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı eki olarak yayımlandı.
OVP’nin önemi bütçe süreci açısından çok önemlidir. Çünkü 5018 sayılı Kanun m.16 uyarınca OVP’nin Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte merkezi yönetim bütçesinin hazırlık süreci başlamaktadır. Buna göre 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek olan 2026 yılı Bütçe Kanunu’nun resmi hazırlık aşaması bugünden itibaren başlamış oldu.
Kapak dahil 73 sayfadan oluşan OVP, özellikle büyüme, istihdam, fiyat istikrarı, ödemeler dengesi, finansal istikrar ve kamu maliyesine ilişkin hedefleri içermektedir.
OVP’nin kamu maliyesi hedeflerini belirlediği 39’uncu sayfasında “vergilemede etkinliği ve adaleti artırmaya, kayıt dışılığı azaltmaya yönelik sürdürülen faaliyetlere devam edileceği ve gelir ve harcama politikaları, yeşil ve dijital dönüşümü desteklemek amacıyla gerekli kaynakların dağıtımını sağlayacak şekilde uygulamaya konulacağı” belirtilmiştir.
OVP’nin tüm hedefleri ayrı birer yazı konusu ancak sayfa kısıtı nedeniyle sadece vergileri bu yazıya konu edeceğim. Vergilerle alakalı neler hedeflenmiş birlikte anlamaya çalışalım.
OVP’nin 39 ila 45’inci sayfalarında kamu maliyesi hedeflerine yer verilmiş. Bu hedefleri şu şekilde başlıklandırabiliriz:
Vergilemede adalet artırılacak
Bu başlık altında ekseriyetle vergi politikalarında büyüme ve sosyal adalet ilkeleri ekseninde yatırımı, istihdamı, üretimi, ihracatı ve rekabet ortamını destekleyen gelir politikalarının önceliklendirilmesine devam edileceği vurgulanmış.
Vergi sistemi, gelir dağılımını iyileştiren ve yatırım ortamını güçlendiren bir araç olarak kullanılacağı ve dolaylı vergilerin bütçe içindeki ağırlığı gözden geçirilerek kayıt dışı ekonomiye yönelik tedbirlerle program döneminde doğrudan vergi gelirlerinin bütçe içindeki ağırlığı artırılacağı hedeflenmiş.
Ayrıca “Kamu mali yönetiminde sürdürülebilir gelir kaynaklarının artırılması için vergi tabanının genişletilmesi ve vergilemede gönüllü uyumun artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir” şeklinde madde de bulunmaktadır. Bu maddeden vergi kanunları kapsamında olmayan -kripto varlıklardan elde edilen gelirler gibi- bazı unsurların vergi kanunlarının kapsamına alınacağı anlaşılıyor. Literatürde vergi kapasitesi olarak adlandırılan vergilendirilebilir saha daha etkin kullanılacak. Örneğin altın, inci, pırlanta gibi kıymetli madenler tekrar ÖTV kapsamına alınabilir.
Özetle maddi vergi kanunlarının (gelir, kurumlar, KDV, ÖTV gibi) konusu genişletileceği anlaşılıyor. Bu arada kanun kapsamının genişletilmesi ancak kanunla yapılabileceğinden ufukta yeni bir torba yasa var gibi duruyor.
Vergi harcamaları gözden geçirilecek
OVP sayfa 43’te “Vergi harcamaları analiz edilecek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimlere yönelik düzenlemeler yapılacaktır” şeklinde madde bulunmaktadır.
Vergi harcaması kavramı, en genel anlamda devletlerin gelir toplamını azaltan, standart vergi sisteminden ayrılan ayrıcalıklar veya istisna ve muafiyetler olarak tanımlanabilir.
Vergi harcaması listesi her yıl yapılan bütçe kanununda yer almaktadır. Bu listede, kanunun kendi yılıyla birlikte toplamda üç yıllık tahminler yer almaktadır. Listeye göre kendi kanun maddeleri uyarınca nelerin vergi harcaması olacağı belirtilmektedir. Vergi harcamalarını içeren kanun madde sayısı yaklaşık 650 adet civarındadır.
Vergi uyumu artırılacak
OVP sayfa 43’te “Vergilerin tam ve zamanında ödenmesinde etkili olan mükellef davranışları ve vergiye uyum sorunları analiz edilerek uyum düzeyini artırmaya katkı sağlayacak stratejiler geliştirilecektir” şeklinde madde bulunmaktadır.
Gelir İdaresi Başkanlığı bu madde ile vergilerin eksik ödenmesi ya da ödenmemesi hususunun bir kısmının nedeni olarak mükellef davranışlarını da görmektedir. Bu nedenle mükelleflerin bilinçlendirilmesine yönelik olarak özellikle sosyal medya hesaplarından daha basit ve anlaşılır ifadeler kullanarak mükelleflerin bilinçlendirilmesi yapılacak. Örneğin kira geliri elde edip de beyan vermeyen mükelleflerin başına gelecek cezai yaptırımlar daha basit bir dille anlatılarak mükellefin bilinçlendirilmesi sağlanacak.
OVP sayfa 71’de bunun 2026 yılının ilk çeyreğinde sürekli olarak yapılacağı belirtilmiştir.
Vergilere ilişkin yayımlanan istatistiki bilgilerin kapsamı genişletilecek
OVP sayfa 43’te “Vergi istatistikleri ve bu alandaki raporların daha kapsamlı bir şekilde yayımlanması sağlanacaktır” şeklindeki ifade ile vergilere ilişkin istatistiki bilgiler ile raporların sayısı ve kapsamı genişletilecek. Bu uygulamanın akademik çalışmalara ve uygulamacılara sağlayacağı yarar fazlasıyla yerinde olacaktır.
Kayıt dışılıkla mücadele artacak
OVP sayfa 43’te özellikle kayıt dışılıkla mücadelede teknolojik araçların kullanımı artacağı belirtilmektedir. Bu şekilde kayıt dışılığın azaltılacağı hedeflenmektedir. Ayrıca kayıt dışılıkla mücadele adına denetim faaliyetlerinin artacağı, özellikle saha denetiminin artacağı ve yapay zekâ kullanılarak özellikle sahte belge kullanımını asgariye düşürmek hedeflenmektedir.
Kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi, vergide adaletin sağlanması, vergiye gönüllü uyumun desteklenmesi amacıyla yapay zekâ ve ileri analiz teknikleri kullanılarak ilgili sektör ve alanlara ilişkin riskler tespit edilecek, denetimde etkinlik artırılacağı ve özellikle de Vergi kayıp ve kaçağı ile kayıt dışı ekonomik faaliyetlerin önlenmesi için oluşturulan Risk Analizi Değerlendirme ve Araştırma (RADAR) Sistemi, mali ve ekonomik verilerin entegrasyonu ve bu verilerin sektörel ve mükellef bazlı risk senaryolarını beslemesi suretiyle geliştirileceği belirtilmiştir. OVP sayfa 71’de bunun 2026 yılının ilk çeyreğinde sürekli olarak yapılacağı belirtilmiştir.
OVP sayfa 43’te vergi denetiminde vergiye tabi işlemlerin daha sağlıklı ve doğru olabilmesi için üçüncü taraf olarak belirtilen kurum ve kuruluşlardan daha fazla yararlanılacağı özellikle belirtilmiştir. ayrıca vergi denetimlerinin artırılacağı belirtilmiş. Bu durumda ya yeni vergi müfettişleri alınacak ya da gelir uzmanları gibi vergi dairesinde görevli olanlar, sahada daha fazla görevlendirilecektir.
Organize vergi kaçakçılığı ile mücadelede vergi kaçakçılığı soruşturmalarının etkin yürütülmesi amacıyla ilgili kurumlarla iş birliği içerisinde mevzuat çalışmaları yapılacağı belirtilmiş. OVP sayfa 71’de bunun 2026 yılının üçüncü çeyreğinde sürekli olarak yapılacağı belirtilmiştir.
Gayrimenkulde gerçek değer belirlemesi yapılacak
OVP sayfa 44’te gayrimenkullerin gerçek değerinin kavranmasını ve gerçek değerleri üzerinden işlem yapılmasını sağlayacak çalışmaların yapılacağı hedeflenmiş. Bu durumda gayrimenkullerin alım-satımında ya gayrimenkul değerleme uzmanı tarafından ya da bankalarca yapılacak bir değerleme raporu uyarınca gerçek değer belirlenecek. OVP sayfa 71’de bunun 2026 yılının ilk çeyreğinde sürekli olarak yapılacağı belirtilmiştir.
E-kira sözleşmesi yaygınlaştırılacak
OVP sayfa 44’te kira sözleşmelerinin e-Devlet kapısı üzerinden güvenilir şekilde hazırlanmasına imkân veren e-Kira Sözleşmesi uygulaması yaygınlaştırılacağı hedeflenmiş. Bu durumda özellikle hem tarafları korumak hem de kira vergisi olarak bilinen gayrimenkul sermaye iradı dolayısıyla vergi kayıp ve kaçağının asgariye indirilmesi hedeflenmektedir.