Şu sıralar Gelir İdaresi Başkanlığı, 2024’te ücret geliri elde edenlere cezalı tebligat göndermeye başladı. Birçok kişi gelen cezalı ihbarnamelere karşı ne yapacağını ve bunun neden geldiğini sorar oldu.
Muhtemelen yazıyı okurken iyi de ben 2024 yılında çalıştım ve vergimi vergi dairesine patron ödedi. Bunu vergi idaresine beyan edip ödeme yükümlülüğü patrona ait, bunun benle ne ilgisi olabilir diye aklınızdan geçiriyor olabilirsiniz.
Haklısınız ama bazı durumlarda ücret alan bizlerin de ücreti aldığımızı yılı takip eden yıl vergi idaresine ayrıca beyan edip ekstra bir vergi ödememiz de gerekebilmektedir.
Öncelikle beyan etme zorunluluğumuz hangi koşullarda var onu özetlemeye çalışayım.
İlki tek işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, ücret gelirleri toplamı GVK m.103’te yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2024 yılı için 3 milyon TL) aşarsa ayrıca beyan edilmesi zorunludur.
Örneğin İstanbul’da büyük bir lokantada garsonluk yapan Ahmet Bey, 2024 yılında aylık 30 bin TL ücret geliri almaktaydı. Ahmet Bey’in yıllık (30 bin TLx12 ay) 360 bin TL’lik geliri 3 milyon TL’yi geçmediğinden ayrıca beyanname vermesine gerek yoktur.
Örneğin İstanbul’da 2024’te bir şirkette aylık 300 bin lira maaş alan bir kişi elde ettiği ücret toplamı (300 bin * 12 ay) 3 milyon 600 bin lira GVK m.103’te yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2024 yılı için 3 milyon TL) aştığından bunu 2025 Mart’ta beyan etmesi gerekmekteydi.
İkincisi birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2024 yılı için 3 milyon TL) aşarsa ayrıca beyan edilmesi zorunludur.
Örneğin İstanbul’da büyük bir ofiste çalışan Kemal Bey, bu ofisten 2024 yılında aylık 30 bin TL (yıllık 360 bin TL) ücret almaktaydı. Aynı zamanda bir eğitim kurumunda kısmi çalışma karşılığında yıllık 120 bin TL ücret almaktaydı. Buna göre Kemal Bey’in aldığı toplam yıllık ücret (360 bin +120 bin TL) 480 bin TL’lik geliri 3 milyon TL’yi geçmediğinden ayrıca beyanname vermesine gerek yoktur.
Üçüncüsü birden fazla işverenden ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2024 yılı için 230 bin TL) aşarsa ayrıca beyan edilmesi zorunludur.
Örneğin İstanbul’da büyük bir ofiste çalışan Erol Bey, bu ofisten 2024 yılında aylık 30 bin TL (yıllık 360 bin TL) ücret almaktaydı. Aynı zamanda bir eğitim kurumunda kısmi çalışma karşılığında yıllık 120 bin TL ücret almaktaydı. Buna göre Erol Bey’in birinci ofisten aldığı ücret (360 bin TL) dışındaki diğer yerden aldığı ücret tutarı (120 bin TL) 230 bin TL’lik beyan sınırını geçmediğinden ayrıca beyanname vermesine gerek yoktur.
Örneğin bir işverenden aylık 50 bin, ikinci işverenden de aylık 60 bin lira ücret alan Fatma Hanım işverenlerden birinden aldığı ücret hariç diğer işverenden aldığı ücret toplamı (60 bin*12 ay) 720 bin lira GVK m.103/ikinci dilimin üst sınırı olan 230 bin lirayı aştığından bir ve ikinci işverenden elde ettiği tüm ücreti 2025 Mart’ta beyan etmesi gerekmekteydi.
Dördüncüsü yıl içinde iş değiştirenlerin durumu; Yıl içinde iş değiştirenler de birden fazla işverenden ücret engeline takılmaktadırlar. Ücretli bu durumda ikinci işverenden alacağı ücret tutarının GVK’nın 103’üncü maddesinde belirtilen tarifenin ikinci dilimindeki tutarı aşması durumunda (2024 yılı için 230 bin lira) ayrıca beyan etmesi gerekmektedir.
Örneğin ücretli çalışan Sertuğ Bey 1 Ocak - 30 Temmuz 2024 tarihleri arasında aylık 100 bin liradan (Ocak Temmuz yani 7 aylık 700 bin lira) çalışmış ve 30 Temmuz itibariyle istifa edip 1 Ağustostan itibaren de başka bir işe geçmiş ve oradan da aylık 120 bin lira (Ağustos-Aralık yani 5 aylık 600 bin lira) maaş almıştır. İkinci işveren 1 Ağustos’tan itibaren Sertuğ Bey’in maaş ödemesini yaparken daha önce hiç gelir elde etmemiş ilk geliri kendilerinden elde etmiş kabul edip GVK m.103’teki vergi tarifesini ilk dilimden işleterek yani yüzde 15 ile başlayıp gelir vergisini hesaplayacaktır.
Bu durumda Sertuğ Bey’in, birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı, 700.000 TL + 600.000 TL = 1.300.000 TL olup, 193 sayılı GVK’nın 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2024 yılı için 3 milyon TL) aşmamakla birlikte birden sonraki işverenden elde ettiği ücret geliri olan 600.000 TL, GVK’nın 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan (2024 yılı için 230.000 TL) tutarı aştığından iki işverenden elde ettiği toplam ücret (1.300.000 lira) beyan edilecektir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde -iki işveren tarafından- kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.
Sonuncusu ise stopaj yani vergi kesintisi yapılmadan ücret alanlar her koşulda bu tutarı vergi dairesine beyan etmek zorundadırlar.
Dikkat şu ana kadar bahsi geçen ücret kavramı SGK ve işsizlik kesintisinden sonraki tutardır. Yani vergi kesilmemiş tutardır.
Futbolcular için de bu koşullar geçerlidir. Dikkatli olmakta fayda bulunmaktadır.
Ne kadar ceza geliyor?
2024 yılında ücret geliri elde edip yukarıdaki belirttiğim şekilde sınırları aşıp da bunu 2025 Mart’ta beyan etmeyenlere Vergi İdaresi vergi/ceza ihbarnamesi göndermeye başladı.
Gelen ihbarnamede verginin aslı ile birlikte bu aslının bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilmektedir. Örneğin beyan etmediniz diye 50 bin lira vergi hesaplanmışsa bunun bir katı da yani 50 bin lira da vergi ziyaı cezası kesilmektedir. İlaveten usulsüzlük de kesilmekte ama usulsüzlük cezası vergi ziyaı cezasından az ise kesilmemektedir. Ve 2025 Mart ayının sonundan itibaren her ay için vergi aslı üzerinden yüzde 4,5 gecikme faizi de hesaplanmış olacaktır.
Tebligat geldi, ne yapacağız?
Öncelikle tebligat gelmişse pişmanlık hükümlerinden yararlanamıyorsunuz. Bunu baştan söyleyeyim zira çok soran oldu. Ancak tebligat gelmemiş ama geleceğini öngörenler pişmanlıkla beyanname verebilirler.
Tebligat gelmiş olanlar dediğim gibi pişmanlık hükümlerinden yararlanamıyor. Tebligat gelmiş olanlar kendilerine tebliğ edilme tarihinden itibaren 30 gün içinde uzlaşma ya da cezada indirime başvuru yapmaları lehlerine olur.
Bu 30 günlük süre içinde ilk başvuracağı uygulama uzlaşmadır. Uzlaşma talebi, yetkili uzlaşma komisyonuna veya mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine dilekçe ile yapılır. Uzlaşma talebine ilişkin dilekçenin İnteraktif Vergi Dairesi kanalıyla veya taahhütlü posta ile gönderilmesi de mümkündür. Dilekçe yerine geçen “Uzlaşma Talep Formları” vergi dairelerinden ve +ı internet sitesinden temin edilebilir.
Uzlaşma sonucunda vergi cezalarının genel olarak yaklaşık yüzde 80 kadarlık kısmı silinir. Ancak vergi aslı ile gecikme faizinde herhangi bir indirim söz konusu değildir.
Bu 30 günlük süre içinde ikinci başvuracağı uygulama cezada indirimdir. Mükellef veya vergi sorumlusu cezalarda indirim talep dilekçelerini, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde bağlı bulundukları vergi dairesine yapabilecekleri gibi İnteraktif Vergi Dairesini kullanarak elektronik ortamda da yapabileceklerdir. Başkanlığımız elektronik uygulamalarından İnteraktif Vergi Dairesi’ne veya uygulama marketlerden mobil cihazlara indirilebilecek GİB Mobil uygulamasına; kullanıcı bilgileri (kullanıcı kodu/T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası) ve şifre (önceden edinilmiş olan İnternet Vergi Dairesi, Hazır Beyan Sistemi, Defter Beyan Sistemi veya e-Beyanname Sistemi şifresi) veya e-Devlet şifresi ile, kullanıcı kodu ve şifre yok ise "e-Devlet ile Kayıt Ol" adımından kullanıcı kodu ve şifre edinerek giriş yapılabilecektir.
Cezada indirim sonucunda cezaların yarısı silinir. Ancak vergi aslı ile gecikme faizinde herhangi bir indirim söz konusu değildir.
